Łyżwiarstwo szybkie
Łyżwy nadają się nie tylko do jazdy figurowej. Istnieją też tzw. panczeny, czyli specjalne łyżwy do jazdy szybkiej, umożliwiające rozwijanie dużych prędkości na torze. Łyżwiarstwo szybkie to sport zimowy, który polega na jak najszybszym przejechaniu określonego dystansu po torze lodowym na łyżwach. Zawodnicy startują parami, a każdy łyżwiarz pokonuje na zmianę tor zewnętrzny i wewnętrzny. Nieważne jest jednak, który z uczestników przyjedzie na metę pierwszy, a czas, w jakim pokona wyznaczony dystans.
1. Jak jeździć na łyżwach?
Łyżwiarstwo szybkie wymaga nie tylko umiejętności jazdy na lodzie, utrzymywania równowagi i koordynacji ruchowej. Ten sport zimowy jest bardzo dynamiczny. Do jego uprawiania potrzeba bardzo dobrej kondycji fizycznej, wydolności organizmu i znacznych umiejętności. Nie wystarczy tylko sprawne odpychanie się łyżwami od tafli lodu. Szybka jazda na łyżwach to przede wszystkim praca mięśni nóg – ud oraz łydek. Panczeniści, bo tak nazywają się sportowcy uprawiający łyżwiarstwo szybkie, muszą sprawnie przekładać nogę za nogą na kołowym torze – jest to tzw. przeplatanka.
Łyżwiarstwo już samo w sobie nie jest łatwe, a co dopiero taka jazda o ekstremalnych prędkościach. Poza pracą mięśni nóg, w łyżwiarstwie szybkim liczy się także ruch całego ciała. Ważna jest pochylona do przodu postawa zawodnika, która umożliwia rozwijanie dużych prędkości na torze. Jedna ręka umieszczona jest z tyłu, za plecami, przylega wzdłuż ciała. Drugą ręką panczenista pomaga sobie w balansie. Przy ustalaniu klasyfikacji w zawodach sportowych bierze się pod uwagę czas, jaki osiągnęli zawodnicy w parze. Im krótszy, tym lepszy.
2. Panczeniści na świecie
Za czołowych łyżwiarzy szybkich uważa się obecnie Holendrów. Ten sport zimowy jest w ich ojczyźnie niezwykle popularny. Dobre wyniki na igrzyskach olimpijskich osiągają również panczeniści z krajów azjatyckich. Oprócz umiejętności łyżwiarzy, w sporcie tym niezwykle istotny jest dobry sprzęt, a zwłaszcza stroje zawodników, które muszą być odpowiednio aerodynamiczne.
Łyżwiarstwo szybkie stało się dyscypliną olimpijską od 1924 roku. Pierwsze zawody w łyżwiarstwie szybkim rozegrano na zimowych igrzyskach olimpijskich w Chamonix we Francji. Początkowo o medale walczyli tylko mężczyźni, ale od 1960 roku w łyżwiarstwie szybkim startują również kobiety. Konkurencje w tej dyscyplinie sportowej są różne: konkurencja indywidualna, parami, biegi drużynowe, kombinacje różnych dystansów itd. Najkrótsza trasa wyścigowa wynosi 500 m. Zawody rozgrywane na krótkim torze to tzw. short track.
2.1. Short track
Short track to odmiana łyżwiarstwa szybkiego, która odbywa się na krótkim torze, przy udziale kilku zawodników. Od wyścigów na torze długim, dyscyplina ta różni się tym, że w Short tracku ważne jest miejsce, które zajmuje panczenista. Short track jest stosunkowo młodą dyscypliną sportu. Początkowo, ten wyczynowy sport zimowy był uprawiany w Kanadzie i USA. Short track ma miejsce na krótkim torze – pętla najczęściej osiąga długość 111,12 m. Tor wyznacza się na lodowisku hokejowym.
W wyścigu bierze udział 4-6 zawodników, którzy startują równocześnie z wyznaczonej linii. Pokonywane długości to 500 m, 800 m, 1000 m, 1500 m, 3000 m i 5000 m. Szybkie łyżwiarstwo na krótkim torze obejmuje zarówno biegi indywidualne, jak i sztafety, podczas których uczestnik kończący swój odcinek wypycha następnego zawodnika, aby ten uzyskał na starcie wyższą prędkość. Kolejni zmiennicy ruszają co ok. 1-2 okrążenia. Oczywiście o zwycięstwie decyduje kolejność na mecie. Do następnego etapu dostaje się dwóch zawodników z każdego wyścigu. W short track charakterystyczne jest tzw. wykładanie, czyli podpieranie się panczenistów ręką na łuku. Wykładanie pomaga utrzymać równowagę przy zawrotnych prędkościach – rozwijanych do 50 km/h.
3. Historia łyżwiarstwa szybkiego
Łyżwiarstwo szybkie od łyżwiarstwa figurowego oddzieliło się w okresie XVI-XVIII wieku. Do łyżwiarstwa figurowego używa się tzw. figurówek, natomiast łyżwiarstwo szybkie potrzebowało zupełnie innego rodzaju sprzętu do jazdy. Łyżwy szybkie wymyślił rosyjski konstruktor, Michaił Panczenow. Od jego nazwiska łyżwy do szybkiej jazdy nazywane są panczenami. Na życzenie cara Rosji Panczenow stworzył łyżwy dla rosyjskich sportowców, którzy mieli osiągać najwyższe wyniki w światowej czołówce.
Tak naprawdę jednak łyżwy do szybkiej jazdy Panczenow tylko udoskonalił. Łyżwy szybkie w wersji z płozą rurkową opracowali wcześniej Norwegowie. W Holandii dlatego są one nazywane „Noren”, czyli „Norweżki”. Pierwszy w Polsce sztuczny tor do jazdy szybkiej na lodzie powstał przed wojną w Lublinie i miał obwód 250 m. Łyżwiarstwo szybkie z czasem zdobywało coraz większą popularność, nie tylko na świecie, ale też w naszym kraju. Od 1993 roku łyżwiarstwo szybkie w wydaniu short track rozgrywane jest w Polsce w Zakopanem.
Łyżwiarstwo szybkie to ekscytująca odmiana łyżwiarstwa. Aby uprawiać ten sport zimowy, trzeba być w świetnej kondycji fizycznej i posiąść umiejętności łyżwiarskie na bardzo wysokim poziomie.