Nowotwory, które nie dają złych wyników. "Nie spodziewajmy się zatem, żeby badanie krwi było bardzo przydatne"
Czy można wykryć raka na podstawie badania krwi? Większość osób zakłada, że jeżeli mamy prawidłowe wyniki morfologii krwi i moczu to jesteśmy w pełni zdrowi. To błąd. Eksperci wyjaśniają, że większości nowotworów nie powoduje zaburzeń w wynikach podstawowych badań krwi, co więcej nie powoduje nawet podwyższenia poziomu CRP.
1. Czy dzięki morfologii można wykryć nowotwór?
Morfologia krwi jest podstawowym badaniem diagnostycznym, które pozwala ocenić ogólny stan zdrowia i wyłapać pierwsze sygnały świadczące o wielu groźnych chorobach. Badanie może być przydatne również w diagnostyce niektórych chorób nowotworowych.
- Nieprawidłowe wyniki morfologii w przebiegu nowotworu wywołują najczęściej choroby układu limfatycznego, takie jak białaczki, chłoniaki, zespół mielodysplastyczny, przy czym są to choroby rzadkie - mówi dr n. med. Magdalena Jarosz, onkolog radioterapeuta NU-MED Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej w Katowicach.
- Nieprawidłowe wyniki morfologii krwi znacznie częściej świadczą o innych chorobach, np. nieprawidłowa liczba leukocytów to częsty objaw infekcji - dodaje lekarka.
Ekspertka zaznacza, że ważnym sygnałem jest wykrycie anemii, w której dochodzi do spadku stężenia hemoglobiny (Hb), liczby krwinek czerwonych (erytrocytów) i wskaźnika hematokrytowego poniżej prawidłowych wartości. Takie przypadki zawsze wymagają dodatkowej analizy.
- Anemia może wskazywać na nienowotworowe schorzenia żołądka i jelit. Obniżony poziom erytrocytów może być też objawem chorób nowotworowych, np. raka żołądka, raka jelita grubego, raka pęcherza moczowego, nowotworów dróg rodnych przebiegających z krwawieniem - dodaje onkolog.
2. Czy można mieć dobre wyniki morfologii i raka?
Onkolodzy nie mają wątpliwości - zdecydowanej większości chorób nowotworowych nie da się wykryć dzięki podstawowym badaniom krwi, czy moczu. Można mieć dobre wyniki krwi i nowotwór.
- Wśród ogółu nowotworów przeważają tzw. nowotwory lite, czyli rozwijające się w określonych narządach. W porównaniu z nowotworami układu krwiotwórczego i limfatycznego rzadziej towarzyszą im odchylenia w badaniach krwi, zwłaszcza we wczesnych fazach choroby. U wielu chorych nawet w zaawansowanych stadiach nowotworu wyniki badania krwi mogą pozostawać w normie. Nie spodziewajmy się zatem, żeby badanie krwi było bardzo przydatne w rozpoznawaniu nowotworów litych - wyjaśnia prof. Jacek Jassem, kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii GUMed.
- Duży procent naszych pacjentów, którzy są w zaawansowanym stadium choroby onkologicznej, ma prawidłowe wartości morfologii, podstawowych badań biochemicznych i badania moczu - tłumaczy dr Jarosz i dodaje, że w przypadku większości chorób nowotworowych pacjenci mogą mieć też prawidłowe wyniki badania moczu, a nawet CRP w normie.
- Podwyższony poziom CRP nie jest swoisty dla chorób nowotworowych, najczęściej świadczy o infekcji lub stanie zapalnym. Podwyższony poziom CRP może współistnieć z chorobą nowotworową, np. przy towarzyszącej infekcji. W przypadku badania moczu niepokój onkologiczny powinien wzbudzić krwinkomocz lub krwiomocz, występujący w przebiegu raka pęcherza moczowego, nerki lub moczowodu. Nieprawidłowa ilość białka w moczu jest typowym objawem rzadkiego nowotworu - szpiczaka - tłumaczy ekspertka.
3. Jak wykryć nowotwór?
Od lat naukowcy szukają sposobu, by za pomocą jednego prostego badania wykryć zmiany nowotworowe na wczesnym etapie, kiedy choroba nie daje jeszcze objawów. To byłby prawdziwy przełom, bo zdecydowaną większość chorób onkologicznych udaje się skutecznie leczyć, jeżeli zostaną wykryte odpowiednio wcześnie.
- Choroba nowotworowa może rozwijać się przez dłuższy czas, nie dając żadnych objawów oraz nie wpływając na wyniki badań laboratoryjnych. Dzieje się tak na przykład w chorobach dużych objętościowo narządów, jak płuca, macica, mięśnie, gdzie nawet kilkucentymetrowa zmiana nie zaburza pracy narządu - zaznacza dr Jarosz.
- Z drugiej strony bywają niewielkie zmiany, które ze względu na lokalizację dają szybko objawy i są szybko wykrywane, np. mały guzek krtani powodujący chrypkę, nieduży krwawiący guz pęcherza moczowego czy niewielka zmiana w mózgu, która powoduje napady drgawkowe. Zdarza się, że nowotwór rozwija się przez wiele lat bezobjawowo, np. w przypadku łagodnych oponiaków czy chrzęstniaków - dodaje onkolog.
W wielu przypadkach pomocne jest oznaczenie poziomu markerów nowotworowych z krwi. Jak wyjaśnia dr Jarosz, w organizmie istnieją substancje, których poziom zwiększa się w przebiegu wybranych nowotworów. Ich badanie pełni jednak tylko funkcję pomocniczą w diagnostyce, bo ich podwyższony poziom nie zawsze oznacza chorobę onkologiczną. W dodatku część markerów może wskazywać na kilka różnych typów nowotworu.
- Najczęściej badanym markerem nowotworowym jest PSA, czyli swoisty antygen sterczowy. Jest to marker, który stosujemy przesiewowo, w zdrowej populacji celem wczesnego wykrycia raka stercza. Diagnostyczne znaczenie ma również AFP w przypadku raka wątrobowokomórkowego. Częstszym zastosowaniem markerów jest monitorowanie choroby, ocena odpowiedzi na leczenie, wykrycie wznowy, np. kontrola CEA w raku jelita grubego, AFP i beta-hCG w nowotworach zarodkowych, CA 125 w raku jajnika - tłumaczy lekarka.
Jednym z najtrudniejszych do zdiagnozowania na wczesnym etapie jest nowotwór trzustki. Choroba nie tylko długo nie daje objawów, ale też nie powoduje produkcji markerów, które pozwoliły na jego wykrycie na wczesnym etapie. - Rak trzustki najczęściej jest wykrywany w badaniach obrazowych na tomografii lub USG w późniejszym stopniu zaawansowania. To ogranicza możliwość skutecznego leczenia onkologicznego - przyznaje ekspertka.
4. Jakie inne badania mogą wykryć raka?
Wskazówką są programy badań profilaktycznych dedykowane konkretnym grupom wiekowym. Z założenia mają pomóc we wczesnym wykryciu najczęstszych w Polsce nowotworów.
Dr Jarosz wskazuje jakie badania są zalecane:
- profilaktyka raka piersi - mammografia u kobiet 50-69 lat co dwa lata (badanie refundowane). Młodszym kobietom ze względu na inną budowę piersi zaleca się USG piersi co 12 miesięcy od 30. roku życia,
- profilaktyka raka szyjki macicy - cytologia raz w roku od 25. roku życia,
- profilaktyka raka jelita grubego - kolonoskopia u pacjentów po 50. roku życia,
- profilaktyka raka prostaty - badanie PSA po 50. roku życia co 1-2 lata.
- Badania profilaktyczne adresowane są dla osób bez objawów choroby nowotworowej, służą wykrywaniu najczęstszych nowotworów. Osoby z grup ryzyka np. obciążone rodzinnym występowaniem nowotworów, osoby z nieprawidłowymi wynikami badań w przeszłości - mają wykonywane badania częściej lub w młodszym wieku - wyjaśnia specjalistka onkologii i radiologii.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Zobacz także:
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
