Układ nerwowy - budowa, uszkodzenie nerwów obwodowych (neuropatia), zespół Guillaina i Barrégo (GBS), zespół kanału łokciowego

Obwodowy układ nerwowy jest częścią układu nerwowego człowieka. Jego głównym zadaniem jest przekazywanie informacji pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a poszczególnymi narządami.

1. Budowa układu nerwowego

Obwodowy układ nerwowy zbudowany jest z nerwów (12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych) oraz zwoi nerwowych. Ich jądra znajdują się w pniu mózgu.

Elementy składowe obwodowego układu nerwowego to:

• zwoje nerwowe (skupiska komórek nerwowych, które zlokalizowane są poza ośrodkowym układem nerwowym),
• nerwy czaszkowe (unerwiają mięśnie twarzy, głowę, narządy zmysłów),
• nerwy rdzeniowe (unerwiają naczynia krwionośne, narządy wewnętrzne, mięśnie szkieletowe, skórę),
• nerwy układu autonomicznego,
• zakończenia nerwowe.

Układ nerwowy składa się z układu somatycznego (przewodzącego impulsy nerwowe pomiędzy receptorami, ośrodkowym układem nerwowym a mięśniami lub gruczołami) i układu autonomicznego (łączy ośrodkowy układ nerwowy i narządy wewnętrzne).

Najczęstsze przyczyny drętwienia nóg [7 zdjęć]

Jest to choroba autoimmunologiczna mózgu i kręgosłupa. Schorzenie najczęściej występuje u kobiet w wieku...

zobacz galerię

2. Uszkodzenie nerwów obwodowych (neuropatia)

Neuropatie uznaje się za najczęstszą przyczynę zaburzeń czucia. Mięśnie pozbawione impulsów nerwowych ulegają osłabieniu, a następnie zanikowi. Wyróżnia się mononeuropatie (uszkodzenie pojedynczego nerwu, np. w wyniku urazu czy ucisku) oraz polineuropatie (uszkodzenie wielu nerwów obwodowych, do czego prowadzić może cukrzyca, choroba alkoholowa oraz niedobór witamin).

3. Zespół Guillaina i Barrégo (GBS)

Jest to nabyta choroba nerwów obwodowych. Przyczyna jej powstania nie jest do końca wyjaśniona. Wiadomo, że GBS rozwija się z udziałem mechanizmów autoimmunologicznych. U zdecydowanej większości chorych na kilka tygodni przed wystąpieniem pierwszych symptomów GBS zdiagnozowano chorobę zakaźną (najczęściej w obrębie układu oddechowego, rzadziej przewodu pokarmowego).

Objawy GBS to:

• parestezje (czucie opaczne) stóp,
• bóle korzeniowe,
• zaburzenia czucia,
• niedowłady wiotkie,
• obwodowy niedowład mięśni twarzy,
• zaburzenia gryzienia i połykania oraz mowy,
• w ciężkich przypadkach: zaburzenia oddechowe.

Chorobę diagnozuje się na podstawie analizy płynu mózgowo-rdzeniowego oraz badania EMG. Leczenie polega na wymianie osocza lub dożylnym podaniu preparatów immunoglobulin.

Stwardnienie rozsiane - zdjęcia

Plansze z roku 1885 dot. stwardnienia rozsianego.

zobacz galerię

4. Zespół cieśni nadgarstka

Schorzenie jest klasyfikowane w ramach neuropatii uciskowych, definiowanych jako zespół objawów i zmian wywołanych przez uszkodzenie nerwu obwodowego wskutek ucisku. Ucisk nerwu może wynikać z obrzęku samego nerwu lub być spowodowany zmianami wrodzonymi lub nabytymi.

Zespół cieśni nadgarstka najczęściej towarzyszy innym chorobom, m.in. chorobom reumatycznym (tj. reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina układowa, dna moczanowa), chorobom gruczołów wydzielania wewnętrznego (tj. cukrzyca, niedoczynność tarczycy), chorobom zakaźnym, np. gruźlicy. Schorzenie może pojawić się również w przebiegu chorób zawodowych, np. u rzeźników, programistów, muzyków.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka to:

• parestezje (mrowienie, drętwienie) w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego,
• zaburzenia czucia,
• osłabienie i zanik mięśni kłębu.

W postawieniu diagnozy pomóc może USG lub rezonans magnetyczny, jak również badania przewodzenia nerwowego.

Leczenie opiera się na miejscowym wstrzyknięciu glikokortykosteroidów. Mimo że leki tego typu łagodzą dolegliwości bólowe, mogą sprzyjać nawrotom. Jeśli poprawa nie będzie widoczna, stosuje się leczenie operacyjne.

5. Zespół kanału łokciowego

Do zwężenia kanału łokciowego prowadzą zmiany zwyrodnieniowe lub zapalne, a także urazy. Bardzo często zespół uciskowy diagnozowany jest na lewej i prawej kończynie pacjenta.

Objawy zespołu kanału łokciowego to:

• parestezje nasilające się przy zgięciu kończyny w stawie łokciowym,
• dodatni objaw Tinela,
• dodatni test Fromenta (niemożność zgięcia płasko kciuka),
• dodatni test cyrkla (niemożność dotknięcia kciukiem opuszki małego palca),
• niemożność objęcia butelki, chwytając ją między kciukiem a palcem wskazującym,
• osłabienie i zanik mięśni kłębiku.

Jeśli przyczyna choroby ma charakter zapalny, wówczas stosuje się leczenie zachowawcze.