Trwa ładowanie...

Penicylamina – wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Avatar placeholder
Monika Grudzińska 30.01.2023 16:15
Penicylamina jest organicznym związkiem chemicznym z grupy α-aminokwasów
Penicylamina jest organicznym związkiem chemicznym z grupy α-aminokwasów (Adobe Stock)

Penicylamina to organiczny związek chemiczny z grupy α-aminokwasów i pochodna penicyliny. Ma zdolność wychwytywania metali, głównie miedzi, rtęci, ołowiu czy żelaza. Ponieważ tworzy z nimi stabilne, rozpuszczalne kompleksy wydalane z organizmu, wykorzystuje się ją do leczenia różnych chorób. Jakie są wskazania i przeciwwskazania do jej stosowania?

spis treści

1. Co to jest penicylamina?

Penicylamina, pochodna penicyliny, to organiczny związek chemiczny z grupy α-aminokwasów. Tworzy trwałe, rozpuszczalne w wodzie związki kompleksowe z jonami miedzi, ołowiu, rtęci, kadmu, talu, cynku, niklu, złota i żelaza. Jest środkiem chelatującym. Gdy wiąże się z nadmiarem pierwiastków, usuwa je z krwiobiegu. To zapobiega uszkodzeniu tkanek w organizmie.

Właściwości, stosowanie i dawkowanie

Zobacz film: "Rak prostaty. Historia Stanisława"

Penicylamina (Cuprenil – lek na receptę) wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w osoczu osiąga po 2 godzinach po podaniu. Przenika do niemal wszystkich tkanek. Jej zdecydowana większość jest wydalana wraz z kałem i moczem w przeciągu 48 godzin po podaniu.

Wielkość dawki uzależniona jest od wskazania do stosowania. U dzieci dawka może zależeć od masy ciała.

2. Wskazania do stosowania penicylaminy

Jakie są wskazania do stosowania penicylaminy? Substancja jest wykorzystywana głównie u osób:

  • z chorobą Wilsona w celu usuwania nadmiaru miedzi. Choroba Wilsona, zwyrodnienie soczewkowo-wątrobowe to uwarunkowane genetycznie zaburzenie metabolizmu miedzi, które prowadzi do osadzania się jej w nadmiernej ilości w różnych narządach: mózgu, nerkach, wątrobie czy gałce ocznej. Działanie leku polega na zmniejszaniu wchłaniania miedzi z pożywienia oraz usuwaniu jej z tkanek,
  • z dziedzicznym schorzeniem zwanym cystynurią. To wrodzona, genetycznie uwarunkowana choroba metaboliczna charakteryzuje się wydalaniem zwiększonej ilości cystyny (oraz innych aminokwasów) z moczem oraz upośledzeniem absorpcji z przewodu pokarmowego. Penicylamina podawana jest w celu zmniejszenia stężenia w moczu aminokwasu (cystyna), który może prowadzić do powstawania kamieni w nerkach i pęcherzu moczowym. Tworzy kompleksy z cystyną, które są lepiej rozpuszczalne niż cystyna i łatwiej wydalane przez nerki,
  • zmagających się z ciężkim reumatoidalnym zapaleniem stawów, gdy inne leki nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Ponadto penicylaminę wykorzystuje się w terapii przewlekłego aktywnego zapalenia wątroby. Jest również skuteczna w ciężkiej postaci ołowicy, a także w zatruciach innymi metalami ciężkimi: żelazem, rtęcią oraz miedzią.

3. Przeciwwskazania do stosowania penicylaminy

Choć istnieją wskazania do stosowania penicylaminy, nie zawsze jest to możliwe. Przeciwwskazanie stanowi nadwrażliwość na składnik preparatu, a także:

  • toczeń rumieniowaty,
  • niedokrwistość aplastyczna lub agranulocytoza,
  • przewlekłe zatrucie ołowiem u osób, u których stwierdzono w RTG substancje zawierające ołów w przewodzie pokarmowym,
  • równoległe stosowanie preparatów złota, leków przeciwzimniczych, cytostatyków, oksyfenylobutazonu, fenylobutazonu, RZS z jednoczesnymi zaburzeniami czynności nerek obecnie lub w przeszłości.

Ze względu na dawkę, lek może nie być odpowiedni do stosowania u bardzo małych dzieci. Ponieważ nie ustalono bezpieczeństwa stosowania penicylaminy u kobiet w ciąży, a i nie wiadomo, czy lek przenika do pokarmu, nie zaleca się stosowania w okresie karmienia piersią oraz w ciąży (wyjątek choroba Wilsona. Wówczas należy zmniejszyć dawkę leku do 1 g na dobę).

4. Skutki uboczne i środki ostrożności

Terapia penicylaminą obarczona jest ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Są one częste i mogą mieć poważny przebieg, niekiedy prowadząc do zgonu.

Zwykle obserwowane skutki uboczne to: reakcje nadwrażliwości, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, pokrzywka, rumień, świąd, osutki polekowe, o charakterze liszaja płaskiego lub zmian toczniopodobnych, a także bóle stawów, uszkodzenie kłębuszków nerkowych, zakażenia dróg moczowych, gorączka, małopłytkowość, powiększenie węzłów chłonnych.

Poważnym powikłaniem jest indukowana penicylaminą miastenia (miastenia to nabyta, przewlekła choroba cechująca się szybkim zmęczeniem i osłabieniem mięśni szkieletowych).

Jeśli chodzi o środki ostrożności, przez pierwsze pół roku terapii, co 2 tygodnie należy wykonywać badania kontrolne, które obejmują: badanie ogólne moczu, morfologię krwi z rozmazem oraz oznaczenie liczby płytek krwi.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze