Sztuczna zastawka serca: charakterystyka i rodzaje. Jak wygląda życie po jej wszczepieniu?

Sztuczna zastawka serca wykorzystywana jest w kardiochirurgii w przypadku ciężkich patologii własnej zastawki pacjenta. Protezy zastawkowe serca, w zależności od materiału wykonania, charakteryzują się różną trwałością i różnym ryzykiem zakrzepowo-zatorowym. Czym dokładnie charakteryzują się sztuczne zastawki serca? Jakie są ich rodzaje? Jak postępować po wszczepieniu zastawki?

1. Czym jest sztuczna zastawka serca?

Sztuczna zastawka serca to proteza zastawkowa, która wykorzystywana jest w kardiochirurgii. Stosuje się ją w przypadku poważnych wad zastawek serca oraz ich nieprawidłowej pracy wtedy, gdy tzw. plastyka zastawki (operacja polegająca na jej naprawie) nie jest możliwa. Wówczas chora zastawka jest wycinana, a następnie zastępowana nową – sztuczną.

Występują dwa rodzaje sztucznych zastawek:

Zobacz film: "Co jest przyczyną chorób serca? Kardiochirurg wyjaśnia"

• zastawki mechaniczne,
• zastawki biologiczne.

To, jak długo działa sztuczna zastawka serca, zależy właśnie od jej rodzaju. Każdy rodzaj zastawki ma swoje wady i zalety. O wyborze optymalnego rozwiązania decyduje pacjent w porozumieniu z kardiochirurgiem. Uwzględnianych jest wówczas wiele czynników, jak chociażby cechy osobnicze, oczekiwania pacjenta, wiek czy styl życia.

1.1. Mechaniczne protezy zastawek serca

Zastawki mechaniczne z uwagi na bardzo dobrą trwałość zwykle wszczepia się osobom młodym. W większości przypadków działają one już do końca życia pacjenta, co pozwala uniknąć kolejnych operacji wymiany zastawki.

Mechaniczne protezy zastawek serca mają jednak także wady. Największą z nich jest konieczność stosowania do końca życia leczenia przeciwkrzepliwego pod kontrolą wskaźnika INR.

1.2. Biologiczne protezy zastawek serca

Zastawki biologiczne można podzielić na ksenogenne oraz homogenne. Zastawki homogenne są pobierane z serc niewykorzystanych przy transplantacji lub pobierane są ze zwłok. Ich największą wadą jest ograniczenie dostępności oraz rozmiaru.

W kardiochirurgii najczęściej wykorzystuje się jednak zastawki ksenogenne, wykonane z tkanek zwierzęcych. Dużą ich zaletą jest fakt, że stosowanie leczenia przeciwkrzepliwego zwykle konieczne jest tylko w pierwszych miesiącach po operacji.

Z kolei największą wadą zastawek biologicznych jest mniejsza trwałość. Zwykle po kilkunastu latach konieczna jest ich wymiana, co wiąże się z ponowną operacją.

2. Funkcje zastawek serca. Ile zastawek ma serce?

Prawidłowo rozwinięte serce człowieka (przedstawiane zwykle na schematach) ma cztery zastawki. Odpowiadają one za jego prawidłową pracę. Pozwalają na przepływ krwi – otwierają się, kiedy serce pompuje krew, a jednocześnie uniemożliwiają cofanie się krwi – zamykają się pomiędzy uderzeniami serca.

W sercu człowieka znajdują się następujące zastawki:

• zastawka dwudzielna (dwupłatkowa),
• zastawka trójdzielna (trójpłatkowa),
• zastawka aorty,
• zastawka pnia płucnego.

2.1. Zastawka dwudzielna i zastawka trójdzielna

Zastawka dwudzielna umieszczona jest pomiędzy lewym przedsionkiem i lewą komorą. Jak wygląda zastawka serca dwupłatkowa? Zbudowana jest ona z dwóch płatków – przedniego i tylnego, połączonych spoidłami. Z kolei zastawka trójdzielna zlokalizowana jest między prawą komorą a prawym przedsionkiem. Zwykle zbudowana jest z trzech płatów.

Zarówno zastawka dwudzielna, jak i zastawka trójdzielna to zastawki przedsionkowo-komorowe (żylne), które uniemożliwiają cofanie się krwi do przedsionka.

2.2. Zastawka aorty oraz zastawka pnia płucnego

Zastawka aorty oraz zastawka pnia płucnego to zastawki półksiężycowate (tętnicze). W trakcie rozkurczu zapobiegają cofaniu się krwi do komór serca. Zastawka aortalna zapobiega cofaniu się krwi z aorty do lewej komory, a zastawka pnia płucnego uniemożliwia przepływ krwi z pnia płucnego z powrotem do prawej komory.

3. Przyczyny wadliwej funkcji zastawek

Zastawki w sercu odgrywają niezwykle ważną rolę, a wszelkie ich wady są bardzo niebezpieczne, zarówno dla zdrowia, jak i życia pacjentów. Wady zastawek serca wiążą się głównie z ich zwężeniem lub niedomykalnością. Czasem nieprawidłowości te mogą wystąpić jednocześnie.

Wady zastawek serca można podzielić na wrodzone oraz nabyte. Wady wrodzone związane są najczęściej z ich nieprawidłową budową, nieprawidłowym położeniem, czy niewłaściwą liczbą i deformacjami płatów. W większości przypadków wady wrodzone dotyczą zastawki aortalnej i zastawki pnia płucnego.

Nabyte wady zastawek mogą być skutkiem powikłań po licznych chorobach, np. chorobie reumatycznej, czy też po chorobie niedokrwiennej serca. Mogą być one także związane np. z przebytym infekcyjnym zapaleniem wsierdzia.

W niektórych przypadkach, kiedy wady zastawkowe są mało zaawansowane, stosuje się leczenie zachowawcze. Z kolei pacjenci, u których wady są zaawansowane, a objawy nasilone wymagają leczenia chirurgicznego – plastyki zastawki lub wymiany zastawki na protezę mechaniczną lub biologiczną.

Często pacjenci zastanawiają się, czy wady serca, takie jak np. niedomykalność zastawki aortalnej mogą się cofnąć? Jest to bardzo mało prawdopodobne, a wszelkie wątpliwości w tym zakresie należy zawsze wyjaśniać z lekarzem.

4. Badania INR: norma, charakterystyka

Badanie INR wykonywane jest z próbki krwi żylnej. Może być ono wykonane zarówno we właściwym punkcie pobrań, jak i w domu (wymagane posiadanie odpowiedniej aparatury). Cena badania INR zależna jest od wybranej placówki.

Wskaźnik INR wyraża czas protrombinowy (PT) – jeden z głównych parametrów w badaniu krzepliwości krwi. Im wyższy wskaźnik INR, tym mniejsza zdolność krzepnięcia krwi.

Jednym z głównych powodów wykonywania badania PT jest ocena, czy dobrana dawka leków przeciwzakrzepowych jest odpowiednia. Leczeniu przeciwkrzepliwemu poddani są m.in. pacjenci po wszczepieniu sztucznej zastawki serca. W przypadku mechanicznych protez zastawek serca pacjenci przyjmują leki do końca życia, co wymaga od nich regularnego oznaczania wskaźnika protrombinowego INR.

Prawidłowy wynik badania INR u osób, które nie przyjmują leków przeciwzakrzepowych wynosi 0,8–1,2. Prawidłowy INR u osób z wadami zastawek serca, leczonych antykoagulantami wynosi 2,0–3,0. Natomiast normy w przypadku sztucznych zastawek serca zwykle wynoszą 2,5–3,5 (mogą być one jednak wyższe, w zależności od rodzaju wszczepionej zastawki).

5. Postępowanie po operacji zastawki serca

Po operacji zastawki serca pacjent na kilka kolejnych dni musi pozostać w szpitalu, gdzie stan jego zdrowia jest monitorowany. To jak długo będzie musiał pozostać pod kontrolą kardiologiczną, zależy od jego stanu oraz przebiegu operacji. Istnieje bowiem ryzyko uszkodzenia zastawki, przecieku krwi obok zastawki czy powstania bakteryjnego zapalenia wsierdzia.

Całkowity czas powrotu do pełni sił zależny jest od indywidualnych kwestii. Zwykle zajmuje on kilka, a nawet kilkanaście tygodni. Życie po wymianie zastawki aortalnej czy innej zastawki od wielu pacjentów wymaga zmiany stylu życia. Przede wszystkim w wielu przypadkach konieczne jest przyjmowanie leków oraz regularne chodzenie na wizyty kontrolne.

Ponadto zaleca się:

• stosowanie zdrowej, lekkostrawnej diety,
• unikanie używek (papierosy, alkohol),
• ograniczenie stresów,
• regularną aktywność fizyczna dopasowana do indywidualnych możliwości.

Osoby, które z uwagi na stan zdrowia po operacji zastawki serca nie mogą podjąć zatrudnienia, mają możliwość ubiegać się o rentę. Jednak to czy renta po operacji zastawki serca zostanie przyznana, zależne jest od decyzji komisji złożonej z lekarzy orzeczników ZUS.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.