Urlop rodzicielski – komu przysługuje i w jakim wymiarze?
Urlop rodzicielski to uprawnienie rodzicielskie następujące po urlopie macierzyńskim. Nie jest obowiązkowe, można z niego skorzystać, ale nie trzeba. Komu przysługuje? W jakim wymiarze? Jakie warunki trzeba spełnić, by go wykorzystać? Kto i ile płaci za urlop rodzicielski?
1. Komu przysługuje urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski przysługuje rodzicom, którzy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu: są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lub opłacają ubezpieczenie chorobowe. Prawo do tego urlopu przysługuje zarówno matce, jak i ojcu dziecka, zarówno rodzicom biologicznym, jak i adopcyjnym.
Po zakończeniu urlopu rodzicielskiego pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku, a jeżeli to niemożliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.
2. Kto może wykorzystać urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski może być wykorzystany:
- w całości przez jednego z rodziców,
- równocześnie przez oboje rodziców, jednak okresy korzystania z urlopu przez matkę oraz ojca sumują się i nie mogą przekroczyć przy jednym dziecku 32 tygodni a przy jednoczesnym urodzeniu więcej niż jednego dziecka 34 tygodni,
- na zmianę przez oboje rodziców, którzy podzielą między siebie wymiar 32 tygodni.
Urlop rodzicielski można podzielić na części. Nie może być ich jednak więcej niż 4, nie mogą być krótsze niż 8 tygodni. Muszą też występować bezpośrednio jedna po drugiej.
Urlop rodzicielski dla ojca – ważne zmiany
W 2022 roku wejdą w życie zmiany w Kodeksie pracy wydłużające urlop rodzicielski. Dłużej będą się nim mogli cieszyć ojcowie. Ma to związek z tym, że Polska do 2 sierpnia bieżącego roku musi implementować tak zwaną dyrektywę unijną work-life balance. Jej celem jest między innymi zrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.
3. Wymiar urlopu rodzicielskiego
Ile wynosi urlop rodzicielski? Maksymalnie 32 tygodnie przy urodzeniu jednego dziecka i do 34 tygodni przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka. Po narodzinach jednego dziecka można zatem wykorzystać 52 tygodnie:
- 20 tygodni - urlopu macierzyńskiego,
- 32 tygodnie - urlopu rodzicielskiego.
Zgodnie z Kodeksem pracy rodzice mogą wykorzystać urlop rodzicielski nie później niż do 6 roku życia dziecka.
4. Urlop rodzicielski a macierzyński
Często pojęcia urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego są ze sobą utożsamiane, co jest błędem. Czym się różnią? Urlop macierzyński trwa zazwyczaj 20 tygodni przy urodzenie jednego dziecka.
W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka okres urlopu ulega wydłużeniu (dwójka dzieci - 31 tygodni, trójka dzieci - 33 tygodnie, czwórka dzieci - 35 tygodni, piątka i więcej dzieci przy jednym porodzie - 37 tygodni).
Możliwa jest rezygnacja z urlopu macierzyńskiego, jednak dopiero po wykorzystaniu przez matkę po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu. Niewykorzystana część urlopu może być przyznana ojcu dziecka, jeżeli ten złoży odpowiedni wniosek do pracodawcy.
Urlop rodzicielski może trwać maksymalnie 32 tygodnie, a w przypadku większej liczby dzieci 34 tygodnie (jak już wspomniano, sumując wymiary tygodniowe, kobieta po urodzeniu dziecka może przebywać na płatnym urlopie 52 tygodnie).
5. Urlop rodzicielski – ile płatny?
Za urlop rodzicielski nie otrzymuje się wynagrodzenia. Przysługuje natomiast zasiłek macierzyński. Kto płaci za urlop rodzicielski? Zasiłek macierzyński wypłaca co miesiąc ZUS.
Urlop rodzicielski można łączyć z pracą u swojego pracodawcy, w wymiarze nieprzekraczającym połowy etatu. Wówczas wypłacany jest zasiłek i wynagrodzenie za pracę w proporcjach odpowiadających stosunkowi czasu pracy do urlopu.
6. Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres do:
- 6 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
- 8 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci,
- 3 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, w przypadku gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni.
Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługujący po upływie powyższych okresów wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku. W sytuacji, gdy kobieta w ciągu 21 dni po porodzie złoży pisemny wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zasiłek macierzyński będzie wynosił 80% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
7. Jak skorzystać z urlopu rodzicielskiego?
Warunkiem korzystania z urlopu rodzicielskiego jest wcześniejsze wykorzystanie urlopu macierzyńskiego lub zakończenie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.
Konieczne jest również złożenie do pracodawcy pisemnego wniosku o udzielenie takiego urlopu (nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.