Zespół dziadka do orzechów – przyczyny, objawy i leczenie
Zespół dziadka do orzechów, inaczej zespół ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną, to wrodzona anomalia naczyniowa, która polega na poszerzeniu lewej żyły nerkowej wskutek uciśnięcia jej pomiędzy aortą brzuszną a tętnicą krezkową górną. Ta wada anatomiczna niekiedy wymaga zabiegu chirurgicznego. Jakie są jej przyczyny i objawy?
1. Co to jest zespół dziadka do orzechów?
Zespół dziadka do orzechów (ZDDO), czyli zespół ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną, jest związany ze zjawiskiem zaburzonego odpływu krwi żylnej z obszaru spływu lewej żyły nerkowej. U podstaw tej patologii leży głównie zaostrzenie kąta pomiędzy żyłą nerkową, aortą brzuszną a tętnicą krezkową górną.
Patologia może przybierać różną postać, w zależności od tego, jakiej partii dotyczy ucisk. Do ucisku lewej żyły nerkowej dochodzi najczęściej:
- w miejscu jej krzyżowania na poziomie tętnicy krezkowej górnej (wariant przedni),
- w przypadku jej zaortalnego położenia (wariant tylny),
- gdy występuje ucisk na prawą żyłę nerkową w przypadku lewostronnego położenia żyły głównej dolnej (zespół odwrócony).
Zespół dziadka do orzechów jest wadą anatomiczną i należy do grupy schorzeń nazywanych naczyniowymi zespołami uciskowymi. Trudno sklasyfikować go jako typową chorobę. ZDDO został opisany po raz pierwszy w 1974 r. przez zespół pod kierownictwem de Scheppera jako utrudniony odpływ z lewej żyły nerkowej.
## Objawy zespołu dziadka do orzechów
Zespół dziadka do orzechów obejmuje dolegliwości wynikające z silnego uciskania żyły nerkowej przez sąsiadujące z nią aortę i tętnicę krezkową. Zaburzenie może przebiegać zarówno bezobjawowo, jak i objawowo. Dzieje się tak, gdy na skutek długotrwałego nacisku wzrasta ciśnienie żylne i rozwija się krążenie oboczne, a wraz z nim szereg objawów i powikłań. Wówczas pojawia się wiele objawów, które mogą dotyczyć wielu narządów i układów.
Objawy zespołu dziadka do orzechów to:
- krwinkomocz. To obecność erytrocytów w moczu, w liczbie przekraczającej 5 sztuk/μl,
- białkomocz, czyli występowanie białka w moczu.
- bóle w jamie brzusznej promieniujące do pleców i okolicy lędźwiowej,
- ból pleców po lewej stronie (w lędźwiach bądź w krzyżu),
- objawy ze strony przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, wzdęcia brzucha,
- osłabienie,
- żylaki kończyn dolnych,
- guzki krwawnicze odbytu,
- długie i obfite miesiączki u kobiet oraz ciężkość nóg w czasie menstruacji,
- ból krocza lub pachwin i żylaki powrózka nasiennego u mężczyzn,
- żylaki splotów okołojanikowych u kobiet,
- wymuszona postawa ciała: odchylenie w lewo,
- ból okolicy krocza (wulwodynia),
- pieczenie umiejscowione w obrębie pochwy i sromu, występujące w czasie stosunku lub tuż po nim (tzw. dyspareunia).
2. Diagnostyka i leczenie
Zespół ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną diagnozuje się na każdym etapie życia, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Podejrzenie choroby pada, gdy badanie moczu wskazuje na białkomocz i krwiomocz.
W takiej sytuacji wskazane jest USG jamy brzusznej z Dopplerem oraz tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Skuteczną, lecz inwazyjną metodą diagnostyczną jest flebografia wsteczna lewej żyły nerkowej z jednoczesnym pomiarem ciśnienia w tej żyle przed zwężeniem i w żyle głównej dolnej.
Zespół dziadka do orzechów może ustąpić samoistnie bez zastosowania terapii w przypadku dzieci bądź młodych dorosłych. Ma to związek ze wzrostem oraz zmianą proporcji ciała i położenia narządów wewnętrznych względem siebie.
Leczenie zespołu ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną zależy od nasilenia objawów. W przypadkach łagodnych można ograniczyć się do samej obserwacji pacjenta i regularną kontrolę w postaci badań laboratoryjnych. W cięższych konieczna może być interwencja chirurgiczna.
Jeszcze niedawno ciężkie przypadki ucisku na żyłę nerkową leczono wyłącznie chirurgicznie. Zabieg polegał na przeprowadzeniu operacji polegającej na udrożnieniu uciśniętego naczynia i przywrócenia przepływu. Obecnie stosuje się leczenie wewnątrznaczyniowe lub tzw. postępowanie hybrydowe, czyli połączenie leczenia wewnątrznaczyniowego z chirurgią małoinwazyjną.
Polega ono na umieszczeniu w uciskanej żyle nerkowej lewej stentu oraz najczęściej zamknięciu powstałych wskutek choroby żylaków (np. za pomocą embolizacji). Celem leczenia jest przywrócenie drożności uciśniętej żyle. Po operacji należy systematycznie wykonywać USG nerek oraz badanie moczu.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.