Badania na boreliozę - kiedy wykonać? Wskazania i diagnostyka

Badania na boreliozę to narzędzia diagnostyczne, dzięki którym można wykryć u pacjentów chorobę z Lyme, inaczej boreliozę. Pacjenci nie zawsze wiedzą po jakim czasie od ukąszenia kleszcza zrobić badanie na boreliozę. Testy wykonuje się zwykle 28 dni po ukąszeniu kleszcza, ponieważ właśnie tyle czasu zajmuje naszemu układowi odpornościowemu wytworzenie przeciwciał przeciw krętkom z rodzaju Borrelia. Jakie badania na boreliozę warto wykonać, gdy ugryzł nas kleszcz? Jak wygląda rumień wędrujący?

1. Co to jest borelioza?

Borelioza, inaczej choroba z Lyme, to choroba odkleszczowa, wywołana przez krętki z rodzaju Borrelia. W początkowym etapie choroby można nie zdołać zauważyć miejsca po ukąszeniu owada, a także objawu najbardziej charakterystycznego dla tej choroby, jakim jest rumień wędrujący. Warto zaznaczyć, że ten objaw nie pojawia się u każdej osoby, która została ukąszona przez kleszcze.

2. Jak rozpoznać boreliozę?

Borelioza jest chorobą, która może dawać wiele różnorodnych objawów, np. neurologicznych czy skórnych. Należy zdawać sobie sprawę, że nie u każdego pacjenta, u którego doszło do zainfekowania Borrelią pojawia się rumień wędrujący, określany przez pacjentów również jako rumień po kleszczu.

Zobacz film: "Borelioza [Wirtualna Poradnia]"

U niektórych osób jako pierwsze pojawiają się niespecyficzne objawy, które są typowe również dla innych chorób. Borelioza może objawiać się wówczas podwyższoną temperaturą, nadmiernym zmęczeniem, dolegliwościami bólowymi mięśni, bólami stawów.

W jaki sposób można rozpoznać boreliozę? Okazuje się, że gdy występuje podejrzenie choroby oraz gdy obecne są już symptomy przypominające objawy boreliozy, wykonuje się odpowiednie badanie na boreliozę, a konkretnie diagnostyczne testy na boreliozę.

Zaliczamy do nich: test na boreliozę ELISA, test Western blot oraz test PCR. Badania w kierunku boreliozy wykonuje się w każdym przypadku podejrzenia zakażenia. Wykrycie boreliozy po kilku latach od ukąszenia przez zainfekowanego kleszcza może mieć katastrofalne skutki.

3. Borelioza – diagnostyka

Diagnostyka boreliozy może nastręczać pacjentom wiele trudności, niemniej jednak dzięki niej możliwe jest wczesne wykrycie zakażenia krętkami z rodzaju Borrelia. Osoby planujące wykonanie diagnostyki często pytają o najskuteczniejsze badanie na boreliozę.

Chorobę tę można wykryć za pomocą badań krwi oraz specjalnych testów. Badanie boreliozy pierwszego wyboru to przede wszystkim niedrogi test ELISA. Inny test, wykorzystywany w diagnostyce choroby odkleszczowej to test Western Blot.

3.1. Test ELISA na boreliozę

Test ELISA to test immunoenzymatyczny (immunoenzymosorbcyjny) stosowany w diagnostyce boreliozy. Polega on na wprowadzeniu materiału biologicznego do odpowiedniego podłoża.

W materiale wykrywany jest specyficzny antygen, który wytwarza kompleks immunologiczny z przeciwciałem poliklonalnym lub monoklonalnym, skoniugowanym z odpowiednim enzymem.

Następnie dodawana jest odpowiednia substancja, z której – w wyniku zadziałania enzymu – wytwarza się barwny produkt, który następnie oznaczany jest spektrofotometrycznie. Z otrzymanych wyników wylicza się stężenie antygenu.

Normy w teście ELISA wynoszą:

• Wynik ujemny – poniżej 9 j. BBU/ml,
• Wynik wątpliwie dodatni – 9,1-10,9 j. BBU/ml,
• Wynik nisko dodatni – 11-20 j. BBU/ml,
• Wynik wysoko dodatni – 21-30 j. BBU/ml,
• Wynik bardzo wysoko dodatni – powyżej 30 j. BBU/ml.

3.2. Test Western blot i test PCR na boreliozę

W teście Western blot wykrywane są specyficzne przeciwciała IgM i IgG boreliozy. Czułość testu jest większa. W klasie IgM skuteczność testu wynosi ok. 95% u osób z objawami klinicznymi, w klasie IgG jest jeszcze wyższa, ale istnieje tutaj możliwość nieodróżnienia choroby od blizny serologicznej.

Niekiedy błędne wyniki tego testu wynikają z reakcji krzyżowej na antygeny, np. wirusa Epsteina-Barr, cytomegalowirusa czy wirusa opryszczki. W badaniu tym przeciwciała wykrywane są w surowicy krwi. Jest to więc jeden z testów serologicznych.

Najbardziej rzetelne wyniki test daje po ok. 6 tygodniach od wtargnięcia wirusa do organizmu. Istnieje bowiem tzw. okienko serologiczne, tj. czas od momentu wniknięcia krętka, do momentu pojawienia się przeciwciał we krwi.

Dlatego też, gdy występuje podejrzenie boreliozy, a wynik badania jest ujemny, należy je powtórzyć po kilku tygodniach, istnieje bowiem możliwość, iż pierwsze badanie było wykonane w czasie owego okienka serologicznego.

Test PCR to badanie wykazujące obecność DNA krętka Borrelia we krwi lub w moczu pacjenta. Obecnie badanie to nie jest szeroko stosowane, ze względu na częste wyniki fałszywie dodatnie.

4. Kto powinien zrobić badania w kierunku boreliozy - wskazania do badania

Badania na boreliozę warto wykonać wówczas, gdy zaobserwujemy u siebie ukąszenie kleszcza. Oczywiście, nie każdy pajęczak z podgromady roztoczy przenosi groźną chorobę odkleszczową, ale wykonanie diagnostyki jest kluczowe.

Czy ugryzienie kleszcza swędzi? Jak wygląda ślad po ugryzieniu kleszcza? U większości pacjentów w miejscu wkłucia występuje swędzący, czerwonawy guzek. Wielu osobom może on kojarzyć się ze zmianą, która pojawia się po ugryzieniu komara. Ślad na skórze ma zwykle 3-4 centymetry i znika samoistnie po upływie kilku dni. Należy podkreślić, że tego rodzaju zmiana skórna nie świadczy o zakażeniu boreliozą.

Bardziej niepokojącym objawem jest rumień wędrujący, pojawiający się po około 6-14 dniach od ugryzienia kleszcza. Obszar na skórze, zwany rumieniem wędrującym, przypomina swoim wyglądem kręgi.

Średnica zmian na skórze wynosi zwykle 5-6 centymetrów. Czasami zmiany są znacznie większe. Miejsce ukąszenia przypomina czerwoną, okrągłą plamkę. Wokół niego tworzą się inne czerwone kręgi. Warto nadmienić ,że ślad ten nie pojawia się u każdego pacjenta. Nie oznacza to jednak, że nie doszło do zainfekowania organizmu krętkami z rodzaju Borrelia.

Jakie są pozostałe wskazania do badania w kierunku boreliozy? Badanie w kierunku boreliozy, warto wykonać, gdy występują u nas objawy typowe dla choroby odkleszczowej takie jak:

• nawracające bóle gardła,
• bóle brzucha,
• nocne poty,
• dolegliwości bólowe mięśni,
• dreszcze,
• zaburzenia koncentracji,
• dolegliwości bólowe głowy,
• sztywność mięśni, stawów oraz karku.

Szczególnie zaniepokoić powinien nas paraliż połowy twarzy. O boreliozie może również świadczyć:

• częste zapominanie,
• zaburzone widzenie,
• szum w uszach,
• nadwrażliwość na dźwięk,
• obniżony nastrój.

5. Jak przygotować się do badania na boreliozę?

Jak dobrze przygotować się do badania na boreliozę? Okazuje się, że do badań w kierunku boreliozy nie trzeba się specjalnie przygotowywać, jednak w przypadku tej choroby odkleszczowej okno serologiczne trwa 28 dni.

Po tym czasie zaleca się wykonać najpierw test ELISA, a następnie badanie Western blot. Przeciwciała pojawiają się u pacjentów dopiero po 3, maksymalnie 8 tygodniach od ugryzienia oraz przeniknięcia krętków z rodzaju Borrelia do organizmu.

6. Cena badania na boreliozę

Czy cena testu na boreliozę jest wysoka? Ile kosztuje badanie na boreliozę? Ile wynosi cena testu Western Blot, a ile cena testu ELISA? Te pytania spędzają sen z powiek wielu pacjentom. Test ELISA jest to najczęściej stosowany test w badaniach diagnostycznych choroby z Lyme.

Głównie ze względu na cenę, bowiem jest to jeden z najtańszych testów. Dobra cena nie idzie jednak w parze z jakością, bowiem test ten daje pewność w ok. 70%. Indywidualnie koszt takiego badania to ok. 60-100 zł. i wykonywane jest natychmiast. Ile się czeka na wynik boreliozy Elisa? W przypadku wyników testu ELISA czas oczekiwania wynosi od 2-7 dni roboczych.

Kolejnym testem wykorzystywanym w diagnostyce boreliozy jest test Western blot. Cena badania Western blot wynosi około 200 zł za wyniki przeciwciał IgM skierowanych przeciwko krętkom Borrelia burgdorferi oraz przeciwciał IgG. Ile się czeka na wynik testu Western blot? Osoby, które wykonały badanie Borelioza IgM met. Western Blot muszą poczekać na wynik ok. 1-5 dni roboczych.

Borelioza IgM a borelioza IgG

Osoba, która ma za sobą badanie w kierunku boreliozy nie zawsze jest świadoma, czy uzyskany wynik świadczy o chorobie odkleszczowej czy nie. Z wyników badania boreliozy można odczytać wiele ważnych informacji. Jeśli wyniki na boreliozę wskazują na obecność przeciwciał typu IgM, oznacza to, że mamy do czynienia ze świeżym zakażeniem. Klasa IgG informuje z kolei o tym, że pacjent przeszedł zakażenie w przeszłości.

7. Badanie na boreliozę – NFZ

Testy na boreliozę NFZ to temat, który interesuje wielu pacjentów. Warto mieć świadomość, że zarówno test boreliozy ELISA, jak i badanie Western blot boreliozy można wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jednak lekarz kierujący nas na badanie musi mieć podstawę do wystawienia skierowania. Skierowanie na badanie wystawia lekarz, specjalista chorób zakaźnych.

8. Testy na boreliozę - ważne informacje

Testy na boreliozę nie zawsze dają 100% pewność, czy pacjent zachorował na boreliozę, czy też nie. Dlatego też pomocniczo wykonywane są także badania płynu mózgowo-rdzeniowego oraz badanie przepływów mózgowych (SPECT). Mają one na celu głównie wykluczenie innych chorób. W przypadku zdiagnozowania choroby należy zastosować odpowiednie leczenie boreliozy.

9. Borelioza a CRP

Jakie jest CRP przy boreliozie? U niektórych pacjentów w przebiegu "standardowej" boreliozy zaobserwować można zarówno wzrost CRP, jak i wzrost ilościowy neutrofili. Nie jest to jednak reguła, ponieważ u znacznej części chorych te badania nie wykazują odchyleń.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.