Gruczoł Meiboma – budowa, rola, dysfunkcja i leczenie
Gruczoł Meiboma to duży gruczoł łojowy zlokalizowany na tarczkach powiekowych. Produkuje bezbarwną wydzielinę zawierającą lipidy i białka. To bardzo ważna struktura, której prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne dla komfortu, prawidłowego widzenia i zdrowia powierzchni oka. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest gruczoł Meiboma
Gruczoł Meiboma, inaczej gruczoł tarczkowy (łac. glandula tarsalis), to struktura o żółtawym zabarwieniu zlokalizowana wewnątrz tarczki powieki. Co o nich wiadomo?
Gruczoły występują licznie i zajmują całą wysokość tarczki. Rozmieszczone są w rzędach prostopadłych do jej wolnego brzegu. W powiece górnej ich liczba wynosi od 30 do 40, zaś w dolnej od 20 do 30. Gruczoły są zbudowane z prostego przewodu z bocznymi zachyłkami. Ich ujścia otwierają się na wolnej krawędzi powieki.
2. Funkcje gruczołów Meiboma
Gruczoł tarczkowy pełni ważną rolę, ponieważ wydziela lipidy i białka, które są dostarczane do brzegu górnej i dolnej powieki oka. Funkcją gruczołów Meiboma jest:
- zapobieganie parowaniu łez,
- zapobieganie spływaniu łez na skórę twarzy,
- utrzymanie szczelności powiek po ich zamknięciu,
- ochrona przed utratą wilgotności,
- ochrona przed naruszeniem filmu łzowego,
- ochrona przed bakteriami i zanieczyszczeniami.
Dzięki wydzielinie gruczołów Meiboma na linii wodnej powiek obecny jest film, który tworzy tłustą powłokę. Tłuszcze są dostarczane zarówno w ciągłym procesie wydzielania, jak i podczas każdego mrugnięcia.
W przepływie i wymianie lipidów mruganie ma bardzo duże znaczenie:
- ruch powiek ku górze sprawia, że wydzielina z gruczołów Meiboma rozprowadzana jest po powierzchni gałki ocznej,
- przy ruchu w dół zbiera się przy brzegu powiek, pozostając do ponownego ich otwarcia.
3. Zatkane gruczoły Meiboma – przyczyny i objawy
Dysfunkcja gruczołów Meiboma (MGD, Meibomian Gland Dysfunction) najczęściej jest definiowana jako przewlekłe zablokowanie ujść gruczołów Meiboma z towarzyszącymi zmianami ilościowymi lub jakościowymi wydzieliny gruczołów.
Wyróżnia się dwie podstawowe postacie MGD:
- charakteryzującą się niedostatecznym wydzielaniem gruczołów Meiboma,
- związaną z nadmiernym wydzielaniem (tożsama z postacią łojotokową).
Na nieprawidłowe działanie gruczołów Meiboma wskazują takie objawy i dolegliwości jak:
- pieczenie, kłucie, suchość oka,
- wrażenie podrażnienia lub piasku w oku,
- zmęczenie oczu,
- przejściowe uczucie ciała obcego,
- nadmierne łzawienie,
- chwilowe rozmycie obrazu ustępujące po kilkakrotnym mrugnięciu.
4. Gruczoły Meiboma – leczenie, diagnostyka i powikłania
W diagnostyce nieprawidłowością w zakresie budowy i funkcjonowania gruczołów Meiboma wykorzystuje się meibografię. To badanie polegające na wykonaniu zdjęć gruczołów w podczerwieni i ocenie prawidłowości ich wyglądu. Obraz uzyskany podczas badania w podczerwieni ilustruje przebieg gruczołów, ich długość, szerokość i kształt. Procedura jest nieinwazyjna i bezbolesna.
Pomocne jest także badanie stabilności filmu łzowego. Polega ono na wytrzymaniu z otwartymi oczami nie mniej niż 10 sekund w świetle lampy z pierścieniami.
Na czym polega leczenie gruczołów Meiboma? Jeśli ich budowa odbiega od normy, lekarz zleca terapię je rewitalizującą. Jeśli w strukturach zalega wydzielina, specjalista może zdecydować się na jej mechaniczne usunięcie przy pomocy specjalnej pęsety.
Zastosowanie znajduje także leczenie zachowawcze: stosowanie ciepłych kompresów, przemywanie brzegów powiek oraz aplikowanie sztucznych łez. Nie ma leków, które pomogłyby wyleczyć patologię w obrębie gruczołów Meiboma raz na zawsze.
Terapia i podjęcie działań jest koniecznością. Nieleczona dysfunkcja gruczołów Meiboma nie tylko powoduje wiele nieprzyjemnych i dokuczliwych objawów, ale i prowadzi do pojawienia się takich patologii, jak zaburzenia filmu łzowego czy zespół suchego oka. Dzieje się tak, gdy gruczoły Meiboma nie pracują właściwie, wydzielają za mało lipidów. To prowadzi do zbyt szybkiego wysychania filmu łzowego z powierzchni oka.
Zapchany gruczoł Meiboma może skutkować również innymi patologiami, takimi jak zapalenie brzegów powiek (podrażnione, wysuszone powieki są podatne na infekcje), zaburzenia powierzchni oka i upośledzenie widzenia. Stan zapalny gruczołów tarczkowych (meibomitis) prowadzi do pojawienia się na powiece białawego obrzmienia (chalazion). To oznaka gradówki.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.