Klasyfikacja raka piersi

Znajomość klasyfikacji raka piersi opartej na badaniach mikroskopowych jest niezbędna do przeprowadzenia prawidłowego leczenia i oceny rokowania. Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyróżnia się raki nienaciekające (raki in situ) oraz raki naciekające. W obu typach znajdują się raki przewodowe i zrazikowe. Określenie typu raka ma swoje znaczenie kliniczne, ponieważ ułatwia ocenę rokowania i podjęcie decyzji co do leczenia uzupełniającego.

1. Raki nienaciekające

Są to postacie raka, w których doszło do złośliwej transformacji nabłonka przewodów lub zrazików. Proces ten jest ograniczony do nabłonków oraz warstwy mioepitelialnej, bez niszczenia błony podstawnej. Klinicznie raki nienaciekające mogą się objawiać jako wyczuwalne palpacyjnie guzki. Nie dają one przerzutów. Problemem w przypadku tych nowotworów jest możliwość powstawania wznów po nieradykalnym wycięciu ognisk nowotworowych. Wznowa miejscowa może mieć charakter naciekający.

• Rak przewodowy nienaciakający (DCIS): częstość jego wykrywania wzrasta z wiekiem. Objawia się jako guzek piersi lub jest widoczny w postaci skupisk mikrozwapnień w badaniu mammograficznym, w niektórych przypadkach objawem może być wydzielina z brodawki piersi. Sposób leczenia jest uzależniony od stopnia złośliwości. W pierwszym stopniu leczenie polega na miejscowym usunięciu zmiany, w stopniu drugim ograniczony zabieg chirurgiczny uzupełnia się napromienianiem, a w stopniu trzecim wykonuje się amputację piersi.
• Rak zrazikowy nienaciekający (LCIS): najczęściej jest wykrywany przypadkowo u kobiet przed menopauzą. Stanowi zaledwie kilka procent wszystkich raków piersi. Cechuje się skłonnością do występowania wieloogniskowego i wieloośrodkowego (około 70% przypadków) oraz obustronnego (około 70%). Leczenie polega na miejscowym usunięciu zmiany.

2. Raki naciekające

Zobacz film: "Metody określania statusu receptorów HER2"

Są to postacie raka, w których doszło do naruszenia ciągłości błony podstawnej nabłonka i naciekania podścieliska. W związku z tym, ze w podścielisku znajdują się naczynia krwionośne i limfatyczne, raki inwazyjne mają zdolność dawania przerzutów.

3. Międzynarodowy system klasyfikacji TNM

Najczęściej używanym systemem oceny stopnia rozwoju i rozprzestrzenienia się raka sutka jest międzynarodowy system TNM. Klasyfikacja ta łączy informacje o pierwotnej zmianie nowotworowej, pobliskich węzłach chłonnych oraz o przerzutach do odległych organów i części ciała. Poszczególnym połączeniom przypisuje się różne stadia zaawansowania. Cecha T (Tumor) - określa wielkość zmiany pierwotnej, mierzy się ją w centymetrach:

• Tx - nie można określić guza pierwotnego;
• TIS - rak przedinwazyjny (in situ);
• T1 - guz o wymiarze do 2 cm;
• T2 - guz o wymiarze powyżej 2 cm i poniżej 5 cm;
• T3 - guz o wymiarze powyżej 5 cm.

Cecha N (Nodulus) - określa przerzuty do pobliskich węzłów chłonnych:

• Nx - nie można określić okolicznych węzłów chłonnych;
• N0 - nie stwierdza się przerzutów nowotworowych do pobliskich węzłów chłonnych;
• N1 - obecność przerzutów nowotworowych do węzłów chłonnych pachowych, ruchomych, po stronie guza;
• N2 - stwierdza się obecność przerzutów nowotworowych do węzłów chłonnych pachowych tworzących pakiety lub zrośnięcie z innymi strukturami po stronie guza;
• N3 - stwierdza się przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych zamostkowych po stronie guza.

Cecha M (Metastasis) - przerzuty odległe:

• Mx - nie można ocenić przerzutów odległych;
• M0 - nie stwierdza się przerzutów odległych;
• M1 - stwierdza się przerzuty odległe.

Stopień zaawansowania	T	N	M
Stopień 0	TIS	N0	M0
Stopień I	T1	N0	M0
Stopień IIa	T0, T1 T2	N1 N0	M0
Stopień IIb	T2 T3	N1 N0	M0
Stopień IIIa	T0, T1 T3	N2 N1, N2	M0
Stopień IIIb	T4 Każde T	Każde N N3	M0
Stopień IV	Każde T	Każde N	M1

4. Badanie patomorfologiczne zmiany nowotworowej

Badania te są aktualnie nadal rozstrzygające w diagnostyce nowotworów sutka. Ich zasadniczym celem jest wykrywanie zmian nowotworowych i odpowiedź na pytania: czy jest to zmiana łagodna czy złośliwa; jaki jest typ wykrytej zmiany (rak czy np. mięsak); jaki jest stopień zaawansowania (rak przedinwazyjny czy inwazyjny).

W skład badań patomorfologicznych wchodzą: badania cytologiczne (ocena rozmazów) oraz badania histopatologiczne (ocena wycinków tkankowych).

Badania cytologiczne służą głównie do wykrywania i oceny charakteru zmiany nowotworowej. Materiał do oceny można uzyskać drogą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC), bądź jeśli to konieczne pod kontrolą ultrasonograficzną bądź mammograficzną (biosja cienkoigłowa stereotaktyczna - BACS). Jeżeli te metody nie są wystarczające do ustalenia rozpoznania, należy wykonać biopsję gruboigłową bądź otwartą.

Badania histopatologiczne obejmują ocenę mikroskopową wycinków z pobranych tkanek metodą biopsji gruboigłowej, otwartej, bądź wycinków z materiałów pooperacyjnych. Celem tego badania jest ustalenie typu histopatologicznego guza, stopnia zaawansowania oraz stopnia histologicznej złośliwości nowotworu. Stopień złośliwości histopatologicznej ustala się według trzystopniowej skali i określa mianem granding. Najmniej złośliwe zmiany należą do grupy G1, natomiast najbardziej złośliwe do grupy G3.

5. Umiejscowienie zmiany w piersi

Przy lokalizacji zmiany w piersi należy stosować określenie jej umiejscowienia według jednej z podanych metod:

• Metoda kwadrantów: pierś dzielimy na 4 kwadranty przeprowadzając dwie linie krzyżujące się na brodawce: poziomą i pionową. W ten sposób powstają kwadranty: dwa górne (zewnętrzny i wewnętrzny). Ponadto osobno wyróżniamy brodawkę, otoczkę oraz ogon Spence'a - czyli "wypustkę dopachową" kwadrantu głównego zewnętrznego, usytuowaną w pobliżu dolnego piętra pachy;
• Metoda zegara: stwierdzoną zmianę określamy numerem godziny, tak jakby tarcza zegara była położona na danej piersi. Godz. 2 na prawej piersi równa się usytuowaniu zmiany na godz. 10 w lewej piersi.

Dla usytuowania zmiany w danym kwadrancie lub na danej godzinie określamy również jej odległość od brodawki oraz głębokość - odległość od skóry. Wyczuwalne węzły chłonne w dole pachowym również powinny być usytuowane w jednym z trzech pięter pachy: górnym, środkowym lub dolnym.

6. Leczenie raka piersi

Znajomość klasyfikacji nowotworu jest bardzo ważnym elementem przy podejmowaniu decyzji odnośnie leczenia pacjentki. W stopniu 0, I, II możliwe jest wykonanie oszczędzających zabiegów operacyjnych, polegających na usunięciu guza w granicach zdrowych tkanek lub całego kwadranta sutka. Decyzja o usunięciu pachowych węzłów chłonnych powinna być poprzedzona oceną węzła wartowniczego. Po leczeniu oszczędzającym stosowana jest radioterapia, a niekiedy także hormonoterapia lub chemioterapia.

U chorych w I, II stopniu zaawansowania klinicznego, u których odstąpiono od operacji oszczędzających, wykonuje się radykalną mastektomię. U wszystkich tych chorych stosuje się chemioterapie lub hormonoterapię oraz często radioterapię, jako leczenie uzupełniające.

W II stopniu zaawansowania przed leczeniem operacyjnym wymagana jest chemioterapia wstępna (neoadjuwantowa), następnie wykonuje się mastektomię radyklalną. Wszystkie chore są następnie poddawane leczeniu uzupełniającemu.

W IV stopniu zaawansowania klinicznego leczenie ma charakter ogólnoustrojowy: chemioterapia, hormonoterapia i radioterapia, natomiast leczenie operacyjne guza ma jedynie charakter paliatywny.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.