Astma u dorosłych – objawy, przyczyny, rozpoznanie i leczenie
Astma u dorosłych i dzieci, tak zwana astma oskrzelowa, to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która cechuje się nawracającymi epizodami duszności, świszczącego oddechu, ucisku w klatce piersiowej i kaszlu. Jakie są główne objawy astmy i jak je rozpoznać? Jakie są metody leczenia astmy i jak można ją kontrolować?
1. Astma u dorosłych – co to za choroba?
Astma u dorosłych, ale i u dzieci, jest przewlekłą chorobą zapalną dolnych dróg oddechowych, przebiegającą ze skurczem (obturacją) oskrzeli. Według specjalistów to najczęściej rozpoznawane schorzenie układu oddechowego. Szacuje się, że na astmę cierpi około 2 mln osób, a choroba atakuje co piąte dziecko i co dziesiątego dorosłego. Najczęściej są to osoby mieszkające w centrum dużych miast.
Rodzaje astmy
Z uwagi na przyczynę choroby, wyróżnia się:
- astmę alergiczną, związaną z uczuleniem na alergeny,
- astmę niealergiczną, która nie jest związana z nadwrażliwością na różne substancje.
Ze względu na stopień nasilenia objawów, wyróżnia się z kolei:
- astmę kontrolowaną (choroba przebiega bezobjawowo bądź jej symptomy występują w niewielkim nasileniu, przez co schorzenie nie wpływa na jakość życia),
- astmę częściowo kontrolowaną (jej objawy występują częściej, przez co utrudniają codzienne funkcjonowanie),
- astmę źle kontrolowaną.
Astma niepoddająca się leczeniu to astma ciężka (trudna). Gdy bezpośrednią przyczyną choroby są czynniki obecne w środowisku pracy, rozpoznaje się astmę zawodową. Z kolei astma związana z nieprawidłową reakcją organizmu na leki przeciwbólowe to tak zwana astma aspirynowa. Gdy objawy astmy pojawiają się wyłącznie po wysiłku, rozpoznaje się astmę wysiłkową. Kryterium podziału może też stanowić wiek (np. astma niemowlęca).
2. Przyczyny astmy u dorosłych i dzieci
Jakie są najczęstsze przyczyny i czynniki ryzyka astmy? Dowiedziono, że zwykle, bo nawet w 90 procentach przypadków astmy u dzieci i w 50% przypadków astmy u dorosłych, odpowiada za nią alergia. Astma ma także związek z predyspozycjami genetycznymi (często występuje rodzinnie)
Wyróżniono także środowiskowe czynniki astmy, takie jak:
- zanieczyszczenie powietrza i kontakt ze smogiem, chemikaliami czy dymem tytoniowym,
- częste infekcje układu oddechowego, zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie,
- aktywność fizyczna,
- stres i silne emocje,
- leki, na przykład niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe, beta-blokery.
3. Objawy astmy u dorosłych
Astma oskrzelowa może mieć różne nasilenie: od łagodnej, sporadycznej duszności do ciężkich, zagrażających życiu zaostrzeń.
Pierwsze objawy astmy (ale i symptomy najbardziej charakterystyczne) to:
- napadowa duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej. Słowo „astma" z greckiego oznacza zadyszkę, duszność, co doskonale ujmuje istotę choroby,
- świszczący oddech,
- suchy kaszel,
- wrażenie braku tchu.
Objawy te są zwykle zmienne, stąd dla astmy typowe jest to, że jej symptomy pojawiają się w nocy lub nad ranem, także po wysiłku i w emocjach. Może to być także związane z działaniem czynników atmosferycznych, takich jak zimne powietrze czy wiatr.
Nadreaktywność dróg oddechowych i atak astmy może być także skutkiem działania kontaktu z alergenem czy dymem papierosowym. W niektórych postaciach astmy przyczyną zaostrzeń mogą być infekcje oraz leki.
4. Leczenie astmy u dorosłych
Astma u dorosłych jest przewlekłą chorobą, którą można skutecznie kontrolować dzięki odpowiedniemu leczeniu i zmianie stylu życia.
Celem leczenia astmy jest zahamowanie stanu zapalnego, zmniejszenie objawów choroby, przywrócenie prawidłowej czynności płuc i zapobieganie zaostrzeniom. Czy astma jest uleczalna? Zazwyczaj jest to choroba przewlekła, a jej terapia u dorosłych (którą cechuje trudniejszy przebieg), nie jest tak skuteczna jak w przypadku dzieci. Podęcie działań jest jednak konieczne, ponieważ nieleczona astma oskrzelowa może być groźna.
Leczenie astmy polega na podawaniu różnych leków, przy czym najważniejsze są glikokortykosteroidy. Napady duszności łagodzi się pomocą preparatów wziewnych, które rozszerzają oskrzela (glikokortykosteroidy wziewne). W ciężkich zaostrzeniach glikokortykosteroidy mogą być podawane również drogą doustną, dożylną lub domięśniową.
Ciężki napad astmatyczny leczy się także ciągłą inhalacją lekiem rozszerzającym oskrzela. Niektórzy pacjenci wymagają tlenoterapii. W leczeniu stosuje się również wziewne leki rozszerzające oskrzela (tzw. β2-mimetyki oraz leki przeciwleukotrienowe).
Na zmniejszenie objawów chorobowych może także wpływać zmiana klimatu na górski czy nadmorski, co ma związek z mniejszych zanieczyszczeniem powietrza czy zmianą stężenia alergenów, ale i obniżeniem poziomu stresu (pobyt w sanatorium, urlop).
Pomocne może być również oddychanie powietrzem o zwiększonej wilgotności, które zawiera jod i chlorek sodu w odpowiednich stężeniach (zalecane są tak tężnie, jak i spacery nad morzem).
Astma u dorosłych – zapobieganie zaostrzeniom
Leczenie astmy powinno być powiązane z edukacją na temat choroby, co pozwoli nie tylko skutecznie łagodzić dolegliwości, ale i unikać czynników drażniących, które wywołują napady. Jakie działania można podjąć, aby zapobiegać atakom astmy? Przede wszystkim unikać obszarów i pomieszczeń zadymionych, zakażeń dróg oddechowych, wilgoci i pleśni, także alergenów. Warto jest znać okresy pylenia roślin, ale i bardzo dbać o higienę czworonożnych domowników.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.