Glikemia – co to jest i jakie są wskazania do badania poziomu cukru we krwi?
Glikemia to inaczej mówiąc poziom glukozy we krwi. Oznaczenie tego parametru odgrywa bardzo istotną rolę u kobiet w ciąży, osób powyżej czterdziestego piątego roku życia oraz w diagnostyce i kontrolowaniu cukrzycy. Jakie są objawy zaburzeń glikemicznych? W jaki sposób przebiega badanie oraz jak interpretować wyniki?
1. Glikemia – co to jest?
Glikemia jest wskaźnikiem, który określa stężenie glukozy we krwi. Badanie to jest pomocne w wykrywaniu chorób związanych z gospodarką węglowodanową. Najczęściej wykonuje się je w celu diagnozowania oraz kontrolowania cukrzycy.
Glukoza to z kolei związek energetyczny, odgrywający kluczową rolę w organizmie. Jest to cukier prosty, który jest podstawowym źródłem energii, dostarczany wraz z pożywieniem. Glukozę w znacznych ilościach, można znaleźć np. w owocach, czy miodzie.
2. Glikemia – jakie są wskazania do badania?
Glikemia powinna być oznaczana u osób już chorujących na cukrzycę, w celu monitorowania efektów terapii. Badanie warto wykonać też w przypadku zaobserwowania objawów cukrzycy, takich jak zwiększone pragnienie, wysychanie błon śluzowych, wzmożony apetyt, stałe uczucie zmęczenia, trudno gojące się rany, czy też wzmożone oddawanie moczu.
Cukrzyca jest bardzo podstępną chorobą, ponieważ przez długi okres rozwija się w sposób bezobjawowy, równocześnie uszkadzając organizm. Z tego powodu osoby powyżej czterdziestego piątego roku życia powinny wykonywać pomiar glikemii, przynajmniej raz na trzy lata.
U pacjentów z tak zwanej grupy podwyższonego ryzyka badania przesiewowe należy wykonywać co najmniej raz na dwanaście miesięcy. Do grupy tej należy zaliczyć osoby:
- nieaktywne fizycznie,
- ze schorzeniami układu krążenia,
- cierpiące na nadciśnienie tętnicze,
- z otyłością lub nadwagą,
- z wysokim stężeniem trójglicerydów,
- po przebytej cukrzycy ciążowej,
- osoby, u których w rodzinie wystąpiła już wcześniej cukrzyca.
Badanie przesiewowe na poziom cukru we krwi wykonywane jest też u wszystkich kobiet w ciąży pomiędzy dwudziestym czwartym a dwudziestym ósmym tygodniem ciąży.
3. Objawy zaburzeń glikemicznych
Glukoza jest jednym z podstawowych związków energetycznych w organizmie człowieka. Dzięki niej możliwy jest prawidłowy przebieg wielu procesów zachodzących w komórkach. Zaburzenia glikemiczne mogą objawiać się w różnorodny sposób.
W przypadku zmniejszonego stężenia glukozy we krwi pojawić się mogą:
- bóle i zawroty głowy,
- senność,
- drżenia mięśniowe,
- niepokój, nerwowość,
- uczucie głodu,
- nadmierna potliwość,
- ogólne osłabienie,
- rozkojarzenie, czy zaburzenia koncentracji.
Z kolei glukoza w surowicy krwi przekraczająca górną granicę normy może objawiać się:
- poliurią,
- polidypsją,
- objawami odwodnienia, takimi jak sucha skóra, wysuszenie śluzówek,
- spadkiem masy ciała,
- zmęczeniem, osłabieniem, nadmierną sennością,
- trudno gojącymi się ranami.
Objawy glikemicznych zaburzeń mogą mieć różnorodne nasilenie, a w niektórych przypadkach mogą w ogóle nie występować.
4. Glikemia – jak się przygotować do badania?
Na poziom glukozy w organizmie wpływa cykl dobowy, dlatego bardzo ważne jest, by pacjent był odpowiednio przygotowany. Na badanie należy zgłosić się rano na czczo. Badanie glukozy wymaga tego, by nie jeść co najmniej przez 8-12 godzin przed pobraniem. W tym czasie należy pić tylko wodę.
Ważne jest także, żeby pacjent przed badaniem unikał dużego wysiłku fizycznego. A przed samym pobraniem krwi, odpoczął (ok. 15 minut). Należy także poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach.
5. Jak wygląda badanie glikemii?
Jak zmierzyć poziom cukru? Glikemia jest oznaczana na podstawie badania krwi. Materiał do pomiaru glikemii jest pobierany zazwyczaj z żył umiejscowionych w dole łokciowym do specjalnej probówki próżniowej.
Następnie oznaczone próbki wysyła się do laboratorium, gdzie odbywa się ich analiza.
6. Normy w przypadku glikemii
Prawidłowa glikemia na czczo powinna mieścić się w zakresie 70 mg/dl a 99 mg/dl. Ta wartość poziomu cukru we krwi określana jest mianem normoglikemii. W przypadku, gdy wyniki znacznie odbiegają od norm glikemii na czczo (np. pacjent ma podwyższony poziom cukru), badanie należy powtórzyć po kilku dniach.
Gospodarkę węglowodanową organizmu czasem kontroluje się też o dowolnej porze dnia, nawet po spożytym posiłku (tzw. glikemia przygodna). Normy nie powinny wówczas przekraczać 200 mg/dl.
7. Glikemia – jak interpretować wyniki?
Wynik cukru wynoszący od 100 mg/dl do 125 mg/dl może świadczyć o stanie przedcukrzycowym, a powyżej 125 mg/dl o cukrzycy. Poziom cukru we krwi odbiegający od normy może jednak wskazywać też na inne zaburzenia. Dlatego interpretacja wyników zawsze należy do lekarza.
Wysoki poziom glukozy może być efektem:
- niedoboru witaminy B1,
- ostrego zapalenia trzustki,
- przyjmowania środków podnoszących poziom glikemii takich jak alkohol, sterydy czy estrogeny,
- zmian w ośrodkowym układzie nerwowym.
Z kolei obniżona glikemia może być objawem:
- choroby alkoholowej,
- chorób metabolicznych,
- schorzeń trzustki,
- schorzeń wątroby,
- przyjmowania leków hipoglikemizujących,
- choroby nowotworowej,
- niedożywienia.
8. Hiperglikemia i cukrzyca ciążowa
Hiperglikemia jest stanem podwyższonego stężenia glukozy w surowicy krwi, nazywanym też przecukrzeniem. Mówi się o niej, gdy stężenie glukozy we krwi przewyższa dopuszczalne i bezpieczne normy.
Hiperglikemia jest jednym z objawów cukrzycy, którą diagnozuje się, kiedy poziom cukru we krwi na czczo przekracza 126 mg/dl lub 200 mg/dl w dwie godziny po doustnym teście tolerancji glukozy.
Przecukrzenie może pojawiać się także u przewlekle chorujących diabetyków. Wówczas najczęściej jest wynikiem źle kontrolowanej cukrzycy. W tym przypadku jej normy są różne, zwykle określa się je indywidualnie dla danego pacjenta.
Cukrzyca ciążowa
Hiperglikemia, która po raz pierwszy pojawiła się w okresie ciąży, u zdrowych dotąd kobiet, świadczy o cukrzycy ciążowej. Jest to stan będący zagrożeniem zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i rozwijającego się płodu. Nieleczony powoduje szereg negatywnych następstw.
Cukrzyca ciążowa rozpoznawana jest najczęściej pomiędzy dwudziestym czwartym a dwudziestym ósmym tygodniem ciąży, przy pomocy badania laboratoryjnego (doustny test obciążenia glukozą). Jednak pierwsze badanie na cukier wykonuje się już w 10 tygodniu ciąży.
Kobiety, u których została zdiagnozowana cukrzyca ciążowa, powinny stosować się do specjalnej diety, mającej na celu unormowanie poziomu cukru we krwi. Ilość kalorii w diecie zależna jest od wielu zmiennych, takich jak masa ciała, wzrost, wiek, czy aktywność. Konieczne jest też regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi. U części kobiet z cukrzycą ciążową wdraża się też leczenie farmakologiczne.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.