Tachykardia zatokowa – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Tachykardia zatokowa, określana też częstoskurczem serca to stan, w którym obserwuje się przyspieszone bicie serca – ponad 100 uderzeń w ciągu minuty. Ma ona swoje źródło w węźle zatokowo-przedsionkowym, nie stanowi zagrożenia dla chorego.

Tachykardia zatokowa to jedno z częstszych zaburzeń rytmu serca. Jest to odpowiedź organizmu na sytuacje wysiłkowe lub stresujące, w których pojawia się zwiększone zapotrzebowanie na tlen i inne substancje odżywcze. Zazwyczaj jest tolerowana dość dobrze, zwykle też jej objawy ustępują po zaprzestaniu wysiłku, czy wyeliminowaniu przyczyny.

Rytm zatokowy to prawidłowy, fizjologiczny rytm serca u człowieka. Jest on podstawowym parametrem, dzięki któremu można ocenić, czy serce pracuje prawidłowo. U zdrowej osoby serce w stanie spoczynku wykonuje 60 – 100 uderzeń na minutę. Kiedy serce bije szybciej niż normalnie, mówi się o tachykardii. Natomiast kiedy jego rytm jest zwolniony, mówi się o bradykardii.

Rodzaje tachykardii. Czy tachykardia jest groźna?

Tachykardia (ICD-10: R00.0), czyli przyspieszony rytm pracy serca, może mieć różną postać.

Oprócz tachykardii zatokowej wyróżnia się bowiem także:

• tachykardię komorową (impulsy z komór),
• tachykardię nadkomorową (impulsy z przedsionków).

Zarówno tachykardia nadkomorowa, jak i tachyarytmia czy tachykardia komorowa nie są związane z fizjologiczną reakcją organizmu na bodźce zewnętrzne.

Przewlekły częstoskurcz może prowadzić do poważnych następstw. Dlatego też wszelkie nawracające kołatania serca, należy zawsze konsultować z lekarzem. Lekarz na podstawie wywiadu i wyników badań (zapis EKG) może rozpoznać tachykardię.

Czym jest nieadekwatna tachykardia zatokowa?

Fizjologiczna tachykardia zatokowa nie jest niebezpieczna, o ile w krótkim czasie puls wraca do normy. Jest ona bowiem reakcją fizjologiczną na bodźce zewnętrzne, np. wysiłek fizyczny. Jednak, gdy przyspieszenie rytmu serca pojawia się nieproporcjonalnie w stosunku do potrzeb organizmu (czyli rytm serca jest nieadekwatny do sytuacji), wówczas mówi się o nieadekwatnej tachykardii zatokowej (IST, inapprioprate sinus tachycardia).

Nieadekwatna tachykardia zatokowa to sytuacja patologiczna, zaliczana do łagodnych arytmii nadkomorowych. Jej etiologia nie jest do końca rozpoznana, najczęściej występuje ona u kobiet. Nieadekwatna tachykardia zatokowa może być skutkiem zaburzeń pracy węzła zatokowo-przedsionkowego i jego niepoprawnej regulacji autonomicznej.

W wielu przypadkach tachykardia serca może być zjawiskiem naturalnym, które jest odpowiedzią organizmu głównie na stres oraz intensywny wysiłek fizyczny. Zwiększenie tętna podczas aktywności fizycznej czy silnych emocji uważa się za normalne, a po odpoczynku lub ustąpieniu stresu, tętno zwykle powraca do normy.

Inne możliwe przyczyny tachykardii to:

• odwodnienie,
• niektóre leki,
• posocznica,
• gorączka,
• spożycie alkoholu lub narkotyków,
• niewydolność krążenia,
• spożycie zbyt dużej ilości kofeiny,
• anemia, niedokrwistość.

Tachykardia zatokowa manifestować się może szerokim spektrum objawów. Do najczęstszych jej symptomów należą:

• zwiększona męczliwość, chroniczne zmęczenie,
• zasłabnięcia,
• duszności,
• uczucie kołatania serca,
• zawroty głowy,
• dyskomfort lub ból w obrębie klatki piersiowej.

Jak leczyć tachykardię zatokową?

W wielu przypadkach leczenie tachykardii zatokowej może nie być konieczne. Jeśli jednak objawy nasilają się, konieczna jest konsultacja kardiologiczna. W niektórych przypadkach bowiem stosuje się terapię farmakologiczną (blokery kanałów wapniowych, beta-blokery, leki przeciwarytmiczne).

U ciężarnych czynność serca w naturalny sposób ulega przyspieszeniu. U kobiet, które przed ciążą miały tętno 70 uderzeń na minutę, rytm serca zmienia się do 80-90 uderzeń na minutę. Z kolei u kobiet z wyższym tętnem, akcja serca w spoczynku może wzrosnąć do 90-100 uderzeń na minutę.

Jeśli tachykardia zatokowa pojawia się tylko po wysiłku fizycznym i znika zaraz po odpoczynku, zwykle nie ma większych powodów do niepokoju. W takiej sytuacji zazwyczaj obserwuje się przyspieszone bicie serca (ponad 100 uderzeń w ciągu minuty) oraz miarowy rytm. Jeśli jednak wysoki puls nie ustępuje po odpoczynku, czy towarzyszą mu inne objawy (nierówny rytm, mroczki czy duszności), konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem.

Tachykardia zatokowa to najczęstsze zaburzenie pracy serca u dzieci. Oczywiście prawidłowy rytm serca u dzieci różni się od rytmu u dorosłego. Ponadto zmienia się on wraz z wiekiem pacjenta oraz rodzajem wykonywanej czynności. Im dziecko starsze, tym ilość uderzeń serca na minutę zmniejsza się.

Normy wyglądają następująco:

• u niemowląt ok. 130 uderzeń na minutę,
• u dzieci mniejszych ok. 100 uderzeń na minutę,
• u młodzieży i młodych dorosłych ok. 85 uderzeń na minutę.

Tachykardia zatokowa u najmłodszych pacjentów często wynika z reakcji organizmu na stres, wysiłek fizyczny, ból, czy gorączkę. Zwykle ustępuje naturalnie po zwalczeniu przyczyny. Niemniej jednak zawsze wymaga konsultacji medycznej.