Egoizm a egocentryzm – podobieństwa i różnice
Egoizm a egocentryzm – jakie są między nimi podobieństwa? Czym różni się egocentryk od egoisty? Dlaczego mylimy te pojęcia? I najważniejsze: czy te cieszące się złą sławą postawy zawsze wskazują na niedojrzałość czy niedostosowanie do życia w społeczeństwie?
1. Egoizm a egocentryzm – jaka jest między nimi różnica?
Egoizm a egocentryzm – jakie są między nimi różnice? Bo podobieństw, jak można się domyślać, jest sporo. Dla wielu osób są to pojęcia i postawy tożsame, choć to nieprawda. Łatwo się jednak pomylić.
Co to jest egoizm?
Egoizm (łac. ego – ja) to nadmierna miłość do siebie. Ta staje się priorytetem i oznacza kierowanie się własnym dobrem oraz osobistym interesem. Wiąże się z niezwracaniem uwagi na potrzeby czy oczekiwania innych. Przeciwieństwem egoizmu jest altruizm.
Egoista patrzy na świat przez pryzmat siebie, swoich potrzeb i korzyści. Wszystko do siebie odnosi, a i nie uznaje systemu wartości społecznie akceptowanych. Zwykle ma problem z podtrzymywaniem relacji, ponieważ odzywa się do znajomych czy bliskich przede wszystkim wtedy, kiedy czegoś od nich potrzebuje. Oczekuje przy tym nieustannego zainteresowania i aprobaty. Co interesujące, często wynika to nie z megalomanii, a niskiej samooceny.
Czym jest egocentryzm? W kontekście egoizmu często pojawia się pojęcie egocentryzmu (łac. ego – ja i centrum – środek), które oznacza:
- postrzeganie siebie w centrum świata,
- skupienie się na sobie, wsłuchiwanie się w siebie, zamykanie się na innych,
- przypisywanie sobie nadmiernego znaczenia dla świata,
- samolubność,
- uznawanie się za lepszego od innych, posiadanie wysokiego mniemanie o sobie,
- postrzeganie świata wyłącznie z własnego punktu widzenia,
- absolutyzowanie własnych doświadczeń, obserwacji i przemyśleń,
- przewrażliwienie na punkcie własnych odczuć, emocji czy pragnień,
- przeżywanie wszystkiego i obarczanie przemyśleniami innych osób,
- marginalizowanie opinii innych,
- niezdolność do tolerowania poglądów i postaw innych niż własne.
Podobieństw między egoizmem a egocentryzmem jest wiele. A różnice?
Podobieństwa między egocentryzmem a egoizmem są wyraźnie widoczne. A różnice? Egocentryk często jest egoistą, ale nie zawsze. Choć obydwie postawy często współistnieją, nie jest to regułą.
Osoby egocentryczne często świadomie ignorują rzeczywistość. Są zaabsorbowane sobą i swoimi przemyśleniami i odczuciami, czym obciążają innych. Mogą tym szkodzić, ale często tego nie rozumieją i nie dostrzegają.
Z kolei egoiści zwykle traktują świat, jakby był stworzony wyłącznie dla nich. Skupiają się na tym, co mogą od niego otrzymać i jakie czerpać korzyści, chcą zyskać dla siebie jak najwięcej.
Jeśli działają na szkodę innych, częściej robią to świadomie i z premedytacją. Dążą do spełnienia swoich potrzeb, często nie patrząc na konsekwencje. Tym samym egoizm, czyli przedkładanie interesów własnych ponad potrzeby innych, idzie nieco dalej niż sam egocentryzm.
2. Czy egoizm i egocentryzm zawsze są złe?
Okazuje się, że egoizm i egocentryzm to naturalne postawy rozwojowe, tak moralne, jak i umysłowe. Są typowe dla określonego etapu rozwoju dziecka, który przypada na okres przedszkolny (dzieci do 7. Roku życia).
Egocentryzm dziecięcy jest naturalny. Dzieci stawiają się w centrum wszechświata i uważają, że ich potrzeby są najważniejsze. Co więcej, skupianie się na innych budzi w nich złość, a nawet agresję. Nie lubią, gdy rodzice poświęcają uwagę rodzeństwu, a wychowawczyni interesuje się innymi dziećmi.
To jednak mija wraz z rozwojem. Dziecko w wieku szkolnym powinno być już wyczulone i otwarte na innych: ich potrzeby, oczekiwania czy zdanie. Oznacza to, że interesuje się ludźmi, potrafi współodczuwać emocje.
Czasem jednak postawa egocentryczna nie mija. Nie wszyscy z niej wyrastają. Zdarza się też, że obserwuje się nasilenie egocentryzmu. Egocentryzm dorosłych determinuje wychowanie, czynniki środowiskowe oraz genetyka.
Egocentrym i egoizm na dalszym etapach życia, tak u młodzieży, jak i dorosłych, są niepożądane. Osoby, które nie odczuwają empatii, nie myślą o innych ludziach i skupiają się wyłącznie na sobie i swoich potrzebach, są postrzegane jako niedojrzałe czy niedostosowane do życia w społeczeństwie.
Czy egoizm jest zły zawsze? Jeśli jest to zdrowy egoizm, z pewnością nie. Tylko co to znaczy? Zdrowy egoizm to przyznanie sobie prawa do własnych potrzeb, dbanie o siebie bez poczucia winy.
Obejmuje także asertywność, rozumienie swoich uczuć, wyrażanie emocji i bycie autentycznym w relacjach. Zdrowy egoista daje sobie prawo do własnych potrzeb, rozpoznaje je i stara się zaspokoić, ale z szanuje innych i nie narusza ich granic.
Zobacz też:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.