Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Izabela Gieryszewska

Głuchota a depresja

Głuchota a depresja
Głuchota a depresja (Zdjęcie autorstwa geralt / CC0 1.0)

Głuchym nazywamy człowieka, który pozbawiony jest słuchu. Albo rodzi się z taką dysfunkcją, albo traci słuch. Konsekwencje utraty słuchu bywają bardzo trudne dla osób borykających się z tym problemem. Jakkolwiek można by wskazać wiele doświadczanych problemów, pośród nich może wystąpić także ryzyko depresji.

Słuch, podobnie jak wzrok, należy do receptorów o dalekim zasięgu i odgrywa główną rolę w orientacji przestrzennej oraz poznawaniu rzeczywistości. Jakie znaczenie ma dla nas słuch?

spis treści

1. Znaczenie słuchu

  • Służy rozwojowi mowy i porozumiewaniu się.
  • Jest źródłem informacji o rzeczach i zdarzeniach w otoczeniu.
  • Dostarcza sygnałów ostrzegawczych, ważnych dla fizycznego bezpieczeństwa.
  • Pomaga w osiąganiu i utrzymaniu sprawności fizycznej.
  • Jest łącznikiem uczuciowym z otaczającym światem, przyczyniającym się do zachowania zdrowia psychicznego i poczucia bezpieczeństwa.

2. Brak słuchu a depresja

Człowiek głuchy, opierając się na doznaniach wzrokowych, postrzega to, co widoczne, a więc zewnętrzne cechy zjawisk, zdarzeń, rzeczy, procesów, stosunków. Nie ma natomiast możności wniknięcia w ich istotę, do czego konieczna jest także mowa, z jej bogactwem pojęć abstrakcyjnych.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

To zubożenie poznawcze zachodzi szczególnie wtedy, gdy głuchy nie był rehabilitowany i nie osiągnął przeciętnego poziomu umysłowego ludzi słyszących. To istotne zaburzenie poznawcze podkreślają sami głusi, którzy osiągnęli wyjątkowo wysoki poziom umysłowy. Wypowiadają się oni o powierzchowności postrzegania z powodu braku jednoczesnego postrzegania wzrokowego i słuchowego.

Bezpośrednie konsekwencje głuchoty można sprowadzić do:

  • wpływu głuchoty na sprawność motoryczną,
  • wpływu głuchoty na procesy poznawcze,
  • wpływu głuchoty na rozwój mowy i języka,
  • wpływu głuchoty na rozwój psychiczny i społeczny.

Dysfunkcja organizmu może prowadzić do powstania charakterystycznych trudności w życiu osoby niesłyszącej i może pojawić się ryzyko depresji. Opracowano kilka koncepcji kryzysów psychicznych, doświadczanych przez osoby niesłyszące. Na ich podstawie możemy wyróżnić:

  • kryzys związany z przejściem od roli chorego do roli niepełnosprawnego,
  • kryzys ograniczonej niezależności,
  • kryzys pustki społecznej,
  • kryzys rzeczywisty,
  • kryzys w związku z partnerem seksualnym.

Jak widać, osoba niesłysząca boryka się z wieloma problemami i kryzysami w obrębie środowiska, w którym żyje. Ograniczenia związane z pełnieniem ról społecznych oraz wykonywaniem zadań mogą prowadzić do alienacji i braku akceptacji zaistniałej sytuacji.

Długotrwałe cierpienie psychiczne i niejednokrotnie brak grupy wsparcia społecznego powodują powstanie depresji klinicznej u osoby niesłyszącej. Jedną z metod zapobiegania tym następstwom jest rozwijanie umiejętności językowych oraz socjalizacja ich zachowania. Utrata słuchu jest więc równoznaczna z podjęciem przez człowieka powtórnego procesu socjalizacji.

3. Rehabilitacja psychologiczna jako forma przeciwdziałania depresji

W przypadku osób głuchych, cierpiących na depresję, może być problem z jej diagnozą oraz pomocą, wynikający z barier komunikacyjnych. Przede wszystkim osoba niesłysząca powinna zostać poddana rehabilitacji psychologicznej. Walka ze skutkami inwalidztwa obejmuje pięć form:

  • profilaktykę (zapobieganie przez uświadomienie szerokiego ogółu społeczeństwa o przyczynach i skutkach inwalidztwa),
  • leczenie (likwidacja i pomniejszanie skutków upośledzeń),
  • wychowanie i nauczanie specjalne (przekazanie wiedzy i wyuczenie zawodu umożliwiającego uzyskanie pewnej niezależności społecznej),
  • opiekę społeczną (pomoc społeczna wobec tych, u których zawiodła profilaktyka, leczenie i nauczanie),
  • rehabilitację.

Teoria oraz praktyka traktują rehabilitację psychologiczną jako pomoc osobie niepełnosprawnej w jej przystosowaniu się do życia z niepełnosprawnością i samej niepełnosprawności. U podstaw tej rehabilitacji w przypadku głuchoty leży akceptacja inwalidztwa i polega ona na motywowaniu osoby niesłyszącej do osiągnięcia sukcesu.

Motywacja rozumiana jest tu jako czynnik decydujący o efektywności działania nastawionego ku określonym celom lub unikania ich. Dlatego też osoba niepełnosprawna, poddawana rehabilitacji, musi umieć formułować cele, do których chciałaby dążyć lub zrezygnować z tych celów, które ze względu na głuchotę nigdy przez nią nie zostaną osiągnięte.

4. Jak wyjść z depresji?

Do podstawowych zasad psychologicznych, które muszą być uwzględnione 
w rehabilitacji, zalicza się:

  • ujmowanie problemów i potrzeb niesłyszącego całościowo i wieloaspektowo (gdyż człowiek stanowi jedność bio-psycho-społeczną),
  • wykorzystanie zdolności organizmu do kompensacji (organizm dąży własnymi siłami do odzyskania naruszonej równowagi, a kompensacja jest możliwa dzięki tworzeniu się nowych, zastępczych, dynamicznych układów funkcjonalnych),
  • rozwijanie zachowanych sprawności (mimo uszkodzenia, defektu, organizm zachowuje określone sprawności, które stanowić mogą podstawę szkolenia 
i pracy),
  • przystosowanie się osoby głuchej do środowiska społecznego (warunek integracji),
  • przystosowanie środowiska społecznego i fizycznego do potrzeb osoby głuchej (zniesienie wszelkich barier fizycznych, psychicznych i społecznych),
  • aktywność własna człowieka niesłyszącego w procesie rehabilitacji (własne dążenie do sukcesu i świadomość sukcesu wzmaga wysiłek osoby rehabilitowanej).

Oprócz tych zasad w pomocy w wyjściu z depresji ważną rolę odgrywa wsparcie społeczne (rodziny, przyjaciół, znajomych). Niekiedy nie bez znaczenia pozostaje również wsparcie instytucjonalne (np. uczestniczenie w warsztatach terapii zajęciowej).

Edukacja na temat depresji okazuje się bardzo cenna i daje zadowalające rezultaty w połączeniu 
z farmakoterapią i psychoterapią. Aktywizacja zawodowa osób niesłyszących jest również bardzo ważna i ma ogromne znaczenie w procesie akceptacji swojej niepełnosprawności, 
a także w odzyskiwaniu poczucia własnej wartości oraz sensu życia.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze