Z tym wirusem żyje nawet 80 proc. Polaków. "Drzemie w organizmie i czeka na okazję, aby się uaktywnić"
Od 40 do 80 proc. Polaków jest zakażonych wirusem cytomegalii i nawet o tym nie wie. Zakażenie u większości osób przebiega bezobjawowo, a pacjent o styczności z wirusem dowiaduje się przez przypadek. Jednak u setek tysięcy noworodków i osób dorosłych z obniżoną odpornością każdego roku wirus ten odpowiada za rozwój ciężkich chorób.
1. Wirus CMV. Nosicielami nawet 80 proc. Polaków
Cytomegalowirus (CMV) to wirus z rodziny Herpesviridae, który może zakażać zarówno ludzi, jak i zwierzęta i rozwijać chorobę zwaną cytomegalią. Zakaźnicy szacują, że nosicielami wirusa jest od 40 proc. do 80 proc. społeczeństwa. W Polsce prawie 90 proc. kobiet w okresie rozrodczym ma serologiczne dowody zakażenia CMV.
Cytomegalia jest ponadto jedną z najczęstszych infekcyjnych chorób wrodzonych - dotyczy około procenta wszystkich noworodków według danych GUS o częstości żywych urodzeń z 2016 r. Ryzyko jest jeszcze większe w populacjach o dużym zagęszczeniu i niższym statusie socjoekonomicznym.
CMV jest szeroko rozpowszechniony i można go łatwo przenosić drogą płciową, przez krew, ślinę, mleko matki czy kontakt z płynami ustrojowymi. W większości przypadków zakażenie wirusem jest bezobjawowe lub prowadzi do łagodnych i niespecyficznych symptomów, takich jak:
- ból gardła,
- gorączka,
- bóle głowy,
- zmęczenie.
Często spotykanym objawem jest także powiększenie węzłów chłonnych i powiększenie wątroby, co dla wielu osób może być mylące. Jednak u osób z osłabionym układem odpornościowym, może doprowadzić do poważnych powikłań.
- Cytomegalowirus występuje powszechnie, większość z nas ma przeciwciała świadczące o przebytym kontakcie z tym wirusem. Wirus jest niebezpieczny przede wszystkim dla osób o upośledzonej odporności, czyli dla noworodków, osób starszych, osób z HIV, pacjentów podanych silnej immunosupresji, dla chorych z nowotworami, chorobami hematologicznymi czy po przeszczepach – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Joanna Zajkowska z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji UMB, a także podlaski wojewódzki konsultant do spraw epidemiologii.
Istnieją także rzadkie przypadki, gdy zdrowe osoby bez osłabionego układu odpornościowego mogą doświadczyć poważnych objawów infekcji wirusem cytomegalii, takich jak:
- zapalenie mózgu,
U osób z chorobami przewlekłymi cytomegalia może powodować także m.in. zapalenie trzustki, nadnerczy czy siatkówki.
- U dzieci najczęściej doprowadza do śródmiąższowego zapalenia płuc, u osób z HIV może powodować np. zapalenie siatkówki i wtedy wymaga leczenia. Leczenie jest niestety dosyć toksyczne i można powiedzieć, że drastyczne, ponieważ obarczone poważnymi skutkami ubocznymi z utratą wzroku włącznie. U kobiet w ciąży, infekcja wirusem cytomegalii może natomiast zwiększać ryzyko poronienia. U noworodków z kolei może prowadzić do wad wrodzonych, takich jak upośledzenie słuchu, wzroku, intelektu lub innych poważnych zaburzeń rozwojowych – wyjaśnia prof. Zajkowska.
2. CMV może być utajony i reaktywować się podczas wielu chorób
Ekspertka dodaje, że wirus CMV po zakażeniu pierwotnym pozostaje w organizmie w postaci utajonej. Uaktywnia się w stanach niedoboru odporności, przez co może zaostrzać przebieg niektórych chorób.
- Zakażenie może pozostawać w organizmie w postaci utajonej. Jest to cechą nie tylko cytomegalowirusa, lecz także wszystkich wirusów Herpes, takich jak wirus opryszczki czy ospy wietrznej. Wirusy te mają zdolność pozostawania w fazie latencji, można powiedzieć, że drzemią w organizmie i czekają na okazję, aby się uaktywnić. Bardzo często dzieje się tak, kiedy mamy transplantację szpiku, radioterapię, chemioterapię czy zakazimy się wirusem HIV. Wirus cytomegalii może się wówczas reaktywować i doprowadzać np. do zapalenia mózgu – tłumaczy specjalistka chorób zakaźnych.
Jak wygląda rozpoznanie cytomegalii? Okazuje się, że jest to dość proste, ponieważ CMV przybiera spore rozmiary, które łatwo dostrzec przez obraz mikroskopowy. Olbrzymie komórki wirusa wyglądem przypominają sowie oczy.
- Materiał biologiczny pozyskiwany jest z wydzielin np. śliny, moczu, popłuczyn oskrzelowych, czy też płynu mózgowo-rdzeniowego. Badania serologiczne, w tym test ELISA, pozwalają na wykrycie specyficznych przeciwciał klasy IgG oraz IgM. Natomiast warto podkreślić, że proces diagnostyczny w przypadku tego wirusa przebiega inaczej niż w przypadku np. wirusa grypy. Szuka się go w określonych przypadkach klinicznych, np. jeżeli podejrzewamy, że u kogoś mogło dojść do cytomegalii wrodzonej – wyjaśnia ekspertka.
Prof. Zajkowska dodaje, że w przypadku cytomegalii specjalistyczne leki podaje się osobom ze znacznym niedoborem odporności w trudnej sytuacji klinicznej. Konieczne jest zastosowanie leczenia objawowego, w tym podawania leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych i o działaniu przeciwzapalnym.
- W ciężkich przypadkach podaje się lek przeciwwirusowy gancyklowir, który nie jest dla organizmu obojętny. Poza tym jest dosyć trudny do zdobycia. Działa na wirusa, ale może wywoływać też skutki uboczne – np. może doprowadzić do zniszczenia siatkówki, a u osób z HIV grozi nawet utratą wzroku. Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu leku należy dokładnie rozważyć stosunek korzyści do ryzyka – podkreśla lekarka.
Niestety nie ma szczepionki przeciwko CMV. Profilaktyka polega na przestrzeganiu zasad higieny. Grupą wymagającą specjalnego nadzoru są kobiety w ciąży, zwłaszcza te, które nie wykazały obecności specyficznych przeciwciał.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Zobacz także:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
