ADHD u niemowląt
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ADHD) zwykle diagnozuje się w pierwszych latach edukacji dziecka, kiedy maluch nie radzi sobie z obowiązkami szkolnymi i nie jest w stanie podołać wyzwaniu wysiedzenia na lekcji w jednym miejscu przez 45 minut. Objawy ADHD można jednak zauważyć już u niemowląt. Co może świadczyć o zaburzeniach hiperkinetycznych u małych szkrabów tuż po urodzeniu? Jak objawia się ADHD u niemowląt?
1. Diagnoza ADHD
Obecnie skrót ADHD jest nadużywany. Kiedy nie można sobie poradzić z dzieckiem, jest zbyt żywe, hałaśliwe, wykazuje problemy wychowawcze i trudności w nauce, łatwo wówczas obdarza się takiego malucha etykietą „dziecko z ADHD”. Nie wszystkie jednak „łobuzy” w potocznym mniemaniu muszą cierpieć na zaburzenia hiperkinetyczne. Zespół nadpobudliwości ruchowej, według klasyfikacji ICD-10, należy do zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. Objawy ADHD lokują się zasadniczo w trzech sferach funkcjonowania dziecka – w sferze emocjonalnej, w sferze poznawczej i w sferze ruchowej.
| SFERA FUNKCJONOWANIA | OPIS ZABURZEŃ I DEFICYTÓW |
|---|---|
| sfera emocjonalna | nadmierna reaktywność emocjonalna; reakcje emocjonalne nieadekwatne do bodźców; nadwrażliwość; niestabilność emocjonalna – od śmiechu do płaczu; drażliwość, irytacja; złość, agresja; lękliwość; krótkotrwałość uczuć; brak cierpliwości; impulsywność; niska samoocena |
| sfera poznawcza | zaburzenia funkcji poznawczych; zaburzenia koncentracji uwagi; szybka dezorientacja; problemy z pamięcią; problemy w nauce; niedokańczanie prac domowych; chaotyczne odpowiedzi; zaburzenia językowe; opóźniony rozwój mowy (nieprzestrzeganie reguł gramatycznych i stylistycznych, gubienie wątku myślowego, trudności w posługiwaniu się przyimkami, nieprzestrzeganie zasad rozmowy, przerywanie innym); deficyty parcjalne – dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia; zaburzenia koordynacji ruchowej; zaburzenia w orientacji przestrzennej; zbyt szybkie i głośne mówienie; jąkanie się; nadmierna gadatliwość; brak wytrwałości w realizacji zadań; przechodzenie od jednej aktywności (zabawy) do drugiej, bez kończenia żadnej z nich; wzmożony odruch orientacyjny; pobieżność myślenia; szybka męczliwość; trudności w planowaniu działań; problemy w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami; zaburzenia snu |
| sfera ruchowa | wzmożone pobudzenie ruchowe; nadpobudliwość psychoruchowa; nadmierna ekspresja ruchowa (dziecko skacze, biega, kręci się); zachowania niecelowe i zdezorganizowane; niemożność usiedzenia w spokoju; niepokój ruchowy w zakresie dużej i małej motoryki; wykonywanie wielu ruchów w obrębie własnego ciała (machanie nogami, obgryzanie paznokci, poruszanie ramionami itp.); ciągły pośpiech; chęć dominacji w grupie |
Z ADHD mamy do czynienia wówczas, gdy powyższy katalog objawów dziecko prezentuje we wszystkich lub prawie wszystkich sytuacjach i okolicznościach. Zespół hiperkinetyczny pojawia się bardzo wcześnie, zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia malucha. Częściej na ADHD chorują chłopcy niż dziewczynki.
2. Objawy ADHD u niemowląt
Mimo, że rozpoznanie ADHD nie jest możliwe we wczesnym dzieciństwie, to istnieją jednak pewne zwiastuny zaburzeń hiperkinetycznych już w okresie noworodkowym. Najczęściej pierwszymi obserwatorami niepokojących sygnałów w zachowaniu maluszka są jego opiekunowie i rodzice. W czym przejawiają się u niemowląt osiowe objawy ADHD, jak nadmierna aktywność, gwałtowność zachowań czy deficyty uwagi? Jak to stwierdzić? Maluszki nie potrafią zwykle uczyć się na własnych błędach, np. kiedy dziecko, doskonaląc umiejętność samodzielnego chodzenia, uderzy się w kant łóżka, nie nauczy się, by potem mijać owy mebel albo stąpać ostrożniej. Niemowlę jest bezustannie w ruchu i to zarówno w zakresie małej motoryki (żywa gestykulacja i mimika, szybkie ruchy, bezustanne machanie rączkami i nóżkami, dziwne tiki), jak i dużej (szybkie raczkowanie i chodzenie).
Rodzice takich pociech uskarżają się zwykle na trudności w zasypianiu u dziecka, kilkakrotne budzenie się malca w ciągu nocy z krzykiem, płaczem i wrzaskiem, a przyczyna nie wynika z zaburzeń jelitowych czy kolki. Zaburzenia snu dotyczą płytkiego snu, bardzo niespokojnego. Obserwuje się też przyspieszony lub opóźniony rozwój mowy. Dzieci wykazują jąkanie się rozwojowe, mają trudności w artykułowaniu dźwięków. Maluchy są pobudzone emocjonalnie, łatwo się złoszczą i denerwują. Da się zaobserwować bezcelowość ich ruchów, zmienność zainteresowań, szybkie nudzenie się zabawkami. Niemowlęta z symptomami ADHD mogą wykazywać problemy z jedzeniem. Dziecko nie ma czasu na posiłek. Czasem obserwuje się słaby odruch ssania, wymioty, biegunki, ataki kolki spowodowane łapczywością jedzenia oraz zbyt szybkim tempem połykania mleka z piersi wraz z powietrzem. Czasem ADHD u niemowląt może zazębiać się z objawami zespołu Aspergera, bowiem maluszki ze względu na nadwrażliwość dotykową mogą nie chcieć się przytulać.
Do tej pory nie ma zgody co do genezy zespołów hiperkinetycznych. Niektórzy upatrują przyczyn choroby w mikrouszkodzeniach OUN, np. wskutek powikłań okołoporodowych. Inni lokują źródła zaburzeń w czynnikach biologicznych i zaburzeniach w produkcji neuroprzekaźników – noradrenaliny i dopaminy. Jeszcze inni sugerują, że wystąpieniu objawów ADHD sprzyja niekonsekwentne środowisko wychowawcze albo stosowanie kar cielesnych. Bez względu na etiologię zespołów nadpobudliwości ruchowej nie można ignorować żadnych symptomów, mogących świadczyć o ADHD. Jeżeli twoje dziecko już od małego przejawia któryś z powyższych objawów, warto skonsultować swoje wątpliwości z psychologiem rozwojowym.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.