Alkoholizm wysokofunkcjonujący – objawy i sygnały ostrzegawcze
Alkoholizm wysokofunkcjonujący to choroba alkoholowa, objawy której są mniej charakterystyczne niż te, które obserwuje się w jej typowej odsłonie. Alkoholicy, którzy się z nią borykają, dobrze funkcjonują w wymiarze społecznym, zawodowym czy rodzinnym. Świetnie odgrywają swoje role, w pewnym sensie prowadząc podwójne życie. To dlatego tak ważne są sygnały ostrzegawcze. Co powinno niepokoić?
1. Co to jest alkoholizm wysokofunkcjonujący?
Alkoholizm wysokofunkcjonujący (HFA, od ang. high functioning alcoholism) to ważna kwestia społeczna i choroba, która tylko na pierwszy rzut oka ma niewiele wspólnego z chorobą alkoholową o typowym przebiegu. Choć inne są jej objawy, a często także powody, w obu przypadkach podłożem jest ten sam problem – uzależnienie od alkoholu.
Czym różnią się obydwa zjawiska? Przede wszystkim wysokofunkcjonujący alkoholik nie wpisuje się w obraz typowego alkoholika, który w społecznym wyobrażeniu funkcjonuje jako osoba zaniedbana, często bezrobotna, a i bezdomna, nieradząca sobie z życiem na wielu płaszczyznach. Szacuje się, że nawet 30% wszystkich pacjentów z chorobą alkoholową stanowią HFA. Ten typ choroby dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn.
2. Cechy alkoholików wysokofunkcjonujących
Wysokofunkcjonujący alkoholik nie tylko pracuje, ale nierzadko świetnie zarabia i zajmuje wysokie, odpowiedzialne stanowisko. Jest postrzegany jako człowiek sukcesu. Wydaje się być osobą spełnioną, szczęśliwą i dobrze funkcjonującą na płaszczyźnie zawodowej, rodzinnej czy towarzyskiej. Zdecydowanie trudno podejrzewać, że wysokofunkcjonujący alkoholik boryka się z chorobą i uzależnieniem. Nic dziwnego, ponieważ zwykle sięga po alkohol dopiero po pracy, kiedy może zrzucić maskę. Osoby, które mają problem z alkoholem, lubią zarówno imprezy i spotkania towarzyskie, jak i samotne wieczory z butelką napoju wysokoprocentowego.
Niczego złego nie widzą w tym ani bliscy, ani oni sami. Nadużywanie alkoholu, nawet codzienne, nie wpływa znacząco na pozostałe sfery życia. Poza tym mają swoje powody. Najczęściej to zwykle chęć odreagowania stresu i napięcia, a także zrelaksowania się. To także lekarstwo na smutek, samotność, lęk, ale i przyjemność oraz nagroda za ciężki dzień czy sukces zawodowy. To dlatego alkoholicy, którzy dobrze sobie radzą w życiu, często ignorują sygnały ostrzegawcze. Może minąć wiele lat, zanim wszystkie puzzle złożą się w ten specyficzny obraz uzależnienia.
3. Objawy alkoholizmu wysokofunkcjonującego
Psychologowie i terapeuci wyliczają wiele sytuacji, które mogą wskazywać na alkoholizm wysokofunkcjonujący. Jak wygląda lista sygnałów ostrzegawczych? Składa się na nią:
- zwiększanie ilości i częstotliwość spożywania alkoholu,
- picie alkoholu w ukryciu, w samotności, ale i szukanie towarzystwa osób pijących alkohol oraz okazji do spożycia alkoholu,
- zaprzeczanie: alkoholik nie chce przyznać, że ma problem z alkoholem, nie uważa się za osobę uzależnioną, nie widzi problemu w piciu,
- szukanie wymówek, szukanie okazji do picia alkoholu,
- stwarzanie pozorów, kamuflowanie się,
- przerwy w piciu alkoholu, które pozwalają pokazać i udowodnić sobie, że alkoholik kontroluje sytuację,
- przywiązanie do sytuacji picia: oczekiwanie na moment picia alkoholu, celebrowanie picia i niepokój, kiedy nie można po niego sięgnąć,
- spożywanie alkoholu w nieodpowiednich sytuacjach i okolicznościach, takich jak konieczność prowadzenia pojazdu czy stosowaniu leków wchodzących w reakcje z alkoholem.
4. Konsekwencje uzależnienia od alkoholu
Alkoholizm, bez względu na typ, zawsze ma poważne konsekwencje. Dotyczą one wielu aspektów. Przede wszystkim alkohol sukcesywnie wyniszcza organizm, prowadzi do chorób trzustki czy wątroby, choć u alkoholików wysokofunkcjonujących proces degradacji przebiega zwykle wolniej niż u innych alkoholików. Alkohol rujnuje też psychikę. Często pojawiają się spadki formy, gorsze dni, ale i luki w pamięci, problemy z koncentracją, zaburzenia czucia, nerwobóle oraz drżenie mięśni, a także depresja.
5. Rozpoznanie i leczenie
W przypadku wysokofunkcjonujących alkoholików rzadziej niż w przypadku alkoholików, którzy funkcjonują gorzej, pojawia się zaniepokojenie piciem oraz uwagi krytyczne wyrażane przez osoby bliskie. Prestiż zawodowy, zadbany wygląd czy status społeczny są największą przeszkodą w zdiagnozowaniu choroby alkoholowej. Dopóki nic nie zagraża statusowi rodziny, rzadko podejmowane są zdecydowane kroki.
Alkoholicy wysokofunkcjonujący niechętnie szukają wsparcia. Sytuacja często się zmienia, kiedy uświadamiają sobie, że mają problem alkoholowy lub gdy pojawia się kryzys rodzinny, wpadka zawodowa, wypadek samochodowy spowodowany pod wpływem alkoholu czy poważna choroba.
Leczeniem alkoholizmu wysokofunkcjonującego zajmują się zarówno poradnie leczenia uzależnień, jednak w przypadku HFA lepszym rozwiązaniem są ośrodki prywatne, gdzie pracuje się w mniejszych grupach, a pacjentów łączą wspólne doświadczenia i status życiowy. W leczeniu najczęściej wykorzystywana jest terapia oparta na modelu strategiczno-strukturalnym, choć najlepsze efekty można osiągnąć łącząc różne metody psychoterapii. Badania potwierdzają, że najwyższą skuteczność w leczeniu alkoholizmu przynosi terapia grupowa.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.