Janowiec barwierski – właściwości, działanie i środki ostrożności
Janowiec barwierski to gatunek rośliny trującej z rodziny bobowatych, która odpowiednio przygotowana i spożywana z umiarem wykazuje wiele właściwości prozdrowotnych. W dawkach terapeutycznych ziele działa moczopędnie i przeczyszczająco, wspomaga pracę serca i reguluje ciśnienie krwi. W wyższych dawkach powoduje nudności i wymioty oraz kurcze toniczno-kloniczne, zbliżone do strychninowych.
1. Co to jest janowiec barwierski?
Janowiec barwierski (Genista tinctoria L.) to roślina z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.), która jest ceniona zarówno z uwagi na walory ozdobne, jak i właściwości lecznicze. Występuje na znacznej część Europy i Azji.
Surowcem wykorzystywanym do produkcji preparatów z janowca barwierskiego jest ziele. Można je w aptekach oraz sklepach zielarskich i ze zdrową żywnością. Roślina jest dostępna w formie suszu, który służy do przygotowywania naparów i odwarów oraz wyciąg z janowca. Ze względu na właściwości trujące, preparatów z rośliny lepiej nie przygotowywać we własnym zakresie.
2. Jak wygląda janowiec barwierski?
Janowiec barwierski to niewysoki krzew, który dorasta do 60 cm wysokości, choć w uprawie, odpowiednio pielęgnowany, może osiągnąć wysokość nawet 2 m. Charakterystyczne dla niego są rózgowate gałązki, pokładające się lub podnoszące - sztywne i gęsto rozgałęzione, o głęboko bruzdowanej, zielonej powierzchni.
Roślina posiada żółte kwiaty o nagich kielichach. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem janowca jest strąk z drobnymi i kulistymi nasionami. Liście rośliny są podługowate lub równowąskolancetowate. Mają zaostrzone końce i szydlaste przylistki.
Janowiec barwierski – sadzonki i uprawa
Janowiec barwierski w uprawie wymaga słonecznego i ciepłego stanowiska oraz niezbyt żyznej, ale przepuszczalnej i dość suchej gleby, najlepiej o lekko kwaśnym lub kwaśnym odczynie pH. Źle znosi mokre, ciężkie i zimne podłoża.
W ogrodach janowiec barwierski dobrze prezentuje się w ogródkach skalnych, przy murkach i płotkach. Ponieważ to roślina lecznicza, ale i trująca, jej miejsce w ogrodzie należy zaplanować z rozwagą (np. utrudniając dostęp dzieci).
Janowca można rozmnażać za pomocą zielnych sadzonek pędowych lub przez wysiew nasion. Najpopularniejsze odmiany janowca barwierskiego to Royal Gold i Flore Pleno.
3. Właściwości i działanie janowca barwierskiego
W składzie chemicznym ziela janowca barwierskiego obecne są związki flawonowe i alkaloidy, izoflawonoidy (np. genisteina), która działa silnie estrogennie, cysteina działająca pobudzająco na układ nerwowy oraz cytozyna. To alkaloid, który łagodzi objawy głodu nikotynowego.
Ziele janowca barwierskiego ma działanie moczopędne. Znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń i chorób nerek (kamicy moczowej i skazy moczanowej, obrzękach). Obecne w roślinie substancje ułatwiają wydalanie nie tylko nadmiaru płynów, ale i szkodliwych produktów przemiany materii.
Ziele można podawać także na gorączkę (zwiększa transpirację - pocenie się) i perspirację – oddychanie skóry) i zaparcia (wzmaga ruchy perystaltyczne jelit). Roślina działa również pobudzająco na układ nerwowy. Prowadzi do zwiększenia częstotliwości ruchów oddechowych i pogłębienia oddechu, jednocześnie podniesienia ciśnienia krwi.
Janowiec barwierski ma również pozytywny wpływ na układ krwionośny (m.in. podnosi ciśnienie krwi). Wspiera leczenie wielu chorób sercowo-naczyniowych, takich jak kołatanie serca, nadciśnienie, tachykardia, migotanie przedsionków, nerwica sercowa, ale podagra. Niegdyś, ze względu na zawartość żółtego barwnika, roślina była używana do barwienia tkanin na kolor żółty lub pomarańczowy.
4. Przeciwwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności
Sięgając po janowiec barwierski należy pamiętać, że jest on rośliną trującą. Oznacza to, że nie powinien być przyjmowany samodzielnie w surowej postaci. Aby jest działanie miało wyłącznie pozytywne skutki, wolno sięgać wyłącznie po gotowe preparaty, które go zawierają (susz, mieszanka ziół), a i spożywać go w formie naparów, odwarów lub nalewek.
Ze stosowaniem produktów, które zawierają ziele janowca, wiąże się również konieczność zachowania środków ostrożności i wykluczenia przeciwwskazań. O czym pamiętać? Nie powinno się go przyjmować zbyt często i w za dużych ilościach.
Roślina może bowiem powodować skutki uboczne takie jak nudności i wymioty, a także skurcze (są podobne do tych, które są wywoływane przez strychninę. To skurcze toniczno-kloniczne). Przeciwwskazanie stanowi ciąża i okres karmienia piersią.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.