PFO, czyli drożny otwór owalny. Przyczyny, objawy i leczenie
PFO, czyli przetrwały otwór owalny to najczęściej występująca wrodzona nieprawidłowość budowy serca. To pozostałość po krążeniu płodowym, którą obserwuje się nawet u 30% populacji. Ubytkowi zwykle towarzyszy przeciek prawo-lewy, co stwarza niebezpieczeństwo zatorowości skrzyżowanej. Choć przypadłość wiąże się z przeciekiem krwi między przedsionkami, w większości przypadków nie wymaga leczenia. Co warto wiedzieć o PFO?
1. Czym jest PFO?
PFO (ang. patent foramen ovale – PFO), czyli przetrwały otwór owalny, jest pozostałością po życiu płodowym. Znajdujące się w przegrodzie międzyprzedsionkowej otwór owalny, oddzielającej prawy i lewy przedsionek serca, umożliwia przepływ krwi między prawą i lewą stroną serca.
Otwór owalny to prawidłowa struktura, która zapewnia przepływ krwi z ominięciem nieczynnych w życiu płodowym płuc. Takie rozwiązanie jest zasadne, ponieważ pozwala na ominięcie krążenia płucnego. Płód go nie potrzebuje, ponieważ jego płuca nie działają. Maluchowi tlen dostarcza matka. W życiu płodowym otwór w miejscu dołu owalnego odgrywa ważną rolę, umożliwiając prawidłowy rozwój serca i krążenie krwi u płodu.
U większości nowo narodzonych czynnościowe, a następnie anatomiczne zamknięcie otworu ma miejsce niedługo po porodzie. To skutek wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku, będące następstwem zwiększenia przepływu przez łożysko płucne z pierwszym oddechem. Niekiedy jednak tak się nie dzieje. Otwór owalny pozostaje drożny. Kiedy nie dochodzi do całkowitego zrośnięcia przegrody pierwotnej i wtórnej, może dojść do komunikacji pomiędzy prawym a lewym przedsionkiem.
PFO występuje powszechnie. Szacuje się, że kanał otoczony rąbkiem tkanki łącznej, tworzący rodzaj zastawki, posiada nawet około 1/3 dorosłej populacji. U dorosłych PFO nie zamyka się samoistnie, lecz ma tendencję do powiększania się (u 60%).
Rekomendowane przez naszych ekspertów
2. Objawy PFO
Przetrwały otwór owalny powstaje w wyniku niepełnego zamknięcia zastawki dołu owalnego. Jeśli jest niewielki, uznaje się go za naturalny. Choć PFO nie jest wadą serca, czasem może być przyczyną powikłań zdrowotnych.
U niektórych osób otwór owalny można stwierdzić przez spontaniczny prawo-lewy przeciek przez kanał otworu. Zdarza się, że dochodzi do krótkotrwałego przepływu krwi z prawego do lewego przedsionka, na przykład podczas wykonywania czynności wywołujących nagły wzrost ciśnienia w prawym przedsionku.
Problem może pojawiać się, gdy w sytuacjach zwiększonego ciśnienia w prawym przedsionku dochodzi do otwarcia kanału i przemieszczeniu się skrzepliny z układu żylnego przez drożny otwór owalny do układu tętniczego. Oznacza to, że przetrwały otwór owalny może doprowadzić do tzw. zatorowości skrzyżowanej. Problem może sprowokować zwiększenie tłoczni brzusznej w czasie defekacji, kaszel, kichanie, podnoszenie ciężarów, niedomykalność zastawki trójdzielnej czy nadciśnienie płucne.
Przetrwały otwór owalny może również odpowiadać za ciężki przebieg choroby dekompresyjnej u nurków. Częstym objawem PFO jest migrena. Wiele badań potwierdziło ich związek, zwłaszcza migren z aurą a drożnym otworem owalnym.
3. Diagnostyka i leczenie przetrwałego otworu owalnego
Standardem w diagnostyce PFO jest badanie echokardiografii przezprzełykowej z podaniem kontrastu i jednoczesną próbą Valsalvy. Metodą diagnozowania PFO jest również zastosowanie echokardiografii przezklatkowej (ang. transthoracic echocardiography – TTE).
Badanie diagnostyczne w kierunku drożnego otworu owalnego powinno być wykonane: u osób z przemijającym atakiem niedokrwiennym (ang. transient ischemic attack – TIA), u pacjentów, którzy w młodym wieku przeszli udar niedokrwienny mózgu, * u pacjentów chorujących na migrenę.
Dowiedziono, że występowanie PFO ma związek z kryptogennymi udarami mózgu. Warto podkreślić, że udar związany z patent foramen ovale najczęściej przebiega bezobjawowo. Jest wykrywany przypadkiem w badaniach obrazowych (TK, MRI, przezczaszkowe badanie USG metodą Dopplera).
Zasadniczo PFO nie jest wadą serca i nie wymaga leczenia. Czasem jednak jest to konieczne. Istnieją dwie metody leczenia drożnego otworu owalnego: przezskórne zamknięcie otworu owalnego (instalując specjalne zapinki) i chirurgiczne zamknięcie otworu owalnego.
Uważa się jednak, że drożny otwór owalny wymaga zamknięcia tylko w przypadku wystąpienia udaru mózgu o nieznanej przyczynie, u osób z nawracającymi udarami niedokrwiennymi mózgu, wyjątkowo u zawodowych nurków głębinowych, z uwagi na możliwość wystąpienia podczas nurkowania zatorów skrzyżowanych.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.