Określone zachowania ujawniają skłonności samobójcze
Impulsywność, ryzykowne zachowania, agresja, depresja i mania - to według psychologów najważniejsze czynniki decydujące o skłonności do popełnienia samobójstwa. Najczęstszymi przyczynami są natomiast rozpad związku, utrata płynności finansowej i traumatyczne przeżycia, np. doświadczenie przemocy.
1. Smutne statystyki
W 2014 roku 6165 Polaków popełniło samobójstwo, a według policyjnych statystyk prób samobójczych było niemal drugie tyle – odnotowano 10207 takich przypadków. Ile jeszcze osób chciało się zabić, ale ich wysiłki zostały udaremnione? Ile osób myśli o samobójstwie, planuje je, podejmuje próbę bądź z niej rezygnuje?
Statystyki pokazują, że tą dramatyczną decyzję częściej podejmują mężczyźni. W 2014 roku na swoje życie targnęło się 8150 z nich, z czego 5237 prób samobójczych zakończyło się zgonem. Najwięcej osób – 4567 – popełnia samobójstwo we własnym mieszkaniu.
Najczęstszym sposobem, w jaki Polacy dokonują zamachu na własne życie, jest powieszenie. W 2014 roku aż 6582 osób dopuściło się takiego czynu. 856 Polaków rzuciło się z wysokości, 652 dokonało samookaleczenia, 474 zażyło środki nasenne, a 370 podcięło bądź próbowało podciąć sobie żyły. Pozostali truli się gazem, zażywali truciznę, topili się, rzucali pod pojazdy lub strzelali do siebie. Alarmujące jest to, że obniża się średnia wieku samobójców. W 2014 roku aż 1015 przypadków odnotowano wśród 20-24-latków. Dla porównania w 2013 roku tych osób było 664.
2. Co 40 sekund ktoś na świecie popełnia samobójstwo
Psychologowie i psychiatrzy próbujący ustalić przyczyny samobójstw przedstawili wyniki swoich rozstrzygnięć na XXVIII Europejskim Kolegium Neuropsychologii (ECNP) w Amsterdamie. W badaniu wzięło udział 2811 pacjentów cierpiących na depresję, z czego 628 podejmowało próby samobójcze. Naukowcy starali się ustalić, jakie zachowania mogą poprzedzać samobójstwa, aby móc przeciwdziałać im w przyszłości. 40 proc. pacjentów zmagających się z depresją, którzy próbowali popełnić samobójstwo, doświadczało stanów mieszanych pomiędzy pobudzeniem a manią. Niestety, badania pokazały także, że standardowe kryteria diagnostyczne stosowane w psychiatrii pozwalają zidentyfikować jedynie 12 proc. pacjentów, którzy mają skłonności autodestrukcyjne.
Naukowcy ustalili, że najczęstszym, a zarazem najpoważniejszym zaburzeniem psychicznym prowadzącym do poważnych problemów jest choroba afektywna dwubiegunowa, nazywana również chorobą maniakalno-depresyjną. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia choruje na nią od 2,6 do 6,5 proc. populacji, z czego około 15 proc. podejmuje próbę samobójczą.
– Depresja to bardzo złożony problem i każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Choć dziś termin ten jest nadużywany, to jednak jest to choroba naszych czasów. Brak pracy, niepewność, samotność, wyścig szczurów – to wszystko sprawia, że ludzie nie wytrzymują i mogą targnąć się na swoje życie – mówi portalowi abcZdrowie.pl psycholog, Alicja Zbiciak.
Dlaczego to schorzenie niesie ze sobą tak wysokie ryzyko samobójstwa? Wszystko ze względu na to, że mamy do czynienia ze skrajnymi emocjami i nastrojami – od depresji przechodzimy do manii, co znaczy, że po słabym samopoczuciu, płaczu, smutku nagle pojawiają się stany euforyczne, radość. Osoba, która tego doświadcza, nie umie sobie z tym poradzić, więc szuka ucieczki od samego siebie. W międzyczasie występują okresy normalnego funkcjonowania, więc zdarza się, że otoczenie nie wychwytuje, z jak poważnym problemem walczy bliska im osoba.
– Jeżeli widzimy, że ktoś ma problem, to nie możemy go bagatelizować, nie możemy też piętnować czy krytykować takiej osoby. Trzeba pochylić się nad jej problemem i starać się jej pomóc, wysłuchać i przede wszystkim pokierować do specjalisty – dodaje psycholog Alicja Zbiciak.
3. Czynniki ryzyka
Psychologowie i psychiatrzy, analizując przypadki samobójcze, ustalili, jakie czynniki wywołują ryzyko samobójstwa. Okazuje się, że istnieją pewne wzorce zachowań, które są charakterystyczne dla osób targających się na życie. Ryzyko zwiększa się u ludzi impulsywnych, skłonnych do ryzykownych, agresywnych zachowań, zaburzonych psychicznie, z objawami depresji czy manii. 1101 osób, które w ubiegłym roku popełniło samobójstwo w Polsce, miało zdiagnozowane choroby psychiczne. Jedną z częstszych przyczyn prób samobójczych jest nadużywanie substancji uzależniających – 2734 osób popełniło samobójstwo pod wpływem alkoholu. Wśród ustalonych przyczyn samobójstw podaje się rozpad związku, utratę płynności finansowej i traumatyczne przeżycia np. doświadczenie przemocy. Większości towarzyszą stany depresyjne – poczucie beznadziei, izolacji, lęki, fobie, brak wsparcia.
Analizując okoliczności samobójstw, naukowcy z Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi pod kierownictwem dr Krzysztofa Rosa uznali, że najczęstsze próby samobójcze podejmowano pomiędzy godzinami 18 a 22 oraz pomiędzy 14 a 18. Najmniej osób próbuje targnąć się na swoje życie z rana, pomiędzy godziną 6 a 10. Czarna seria samobójstw ma miejsce na początku tygodnia, przy czym statystyki pokazują, że więcej jest ich we wtorki niż w poniedziałki, a najmniej w piątki.
4. Coraz młodsi
– Coraz młodsze osoby zmagają się z problemami psychicznymi, jednak nie wiedzą one, gdzie szukać pomocy. Boją się braku zrozumienia, odrzucenia, wyśmiania. A przecież depresja nie jest oznaką słabości człowieka, to po prostu wypalenie, któremu można zaradzić. W naszym kraju wciąż jest za mało specjalistów, rodzice nie wiedzą, do kogo mają się udać, kiedy zauważą niepokojące zachowania u swoich dzieci. Myślę, że potrzebne są placówki, do których takie osoby mogłyby się zgłaszać, gdzie mogłyby się wygadać i otrzymać fachową pomoc – mówi psycholog Alicja Zbiciak.
Niepokojący jest fakt, że coraz więcej młodych ludzi fascynuje się samobójstwem. Na forach internetowych powstają grupy, na których dyskutuje się o sposobach na bezbolesną śmierć. Strony dla potencjalnych samobójców są usuwane na bieżąco, mimo to w sieci pełno jest zaszyfrowanych portali, na których zainteresowani tematem dzielą się swoimi spostrzeżeniami, ustalają datę śmierci czy nawet wspólnie przygotowują się do aktu samobójstwa. Na szczęście, nikt w internecie nie pozostaje anonimowy i takim osobom można pomóc. Również na forum naszego portalu pojawiają się wpisy osób, które chcą zakończyć swoje życie. W takich przypadkach interweniujemy od razu, zgłaszając post na policję. Użytkownicy składają nam za to osoboste podziękowania. Jeden z nich napisał (pisownia oryginalna - przyp. red.):
– Dzień dobry! Piszę, żeby Wam powiedzieć, że uratowaliście mi życie. Jakieś ponad dwa tygodnie temu napisałam, że chcę podciąć sobie żyły i nażreć się tabletek, i popić to alkoholem. Ktoś z Was zadzwonił na policję, a ta jak do mnie przyszła, to wezwała karetkę i jestem aktualnie w szpitalu psychiatrycznym. Dziękuję, bo naprawdę chciałam się zabić! – napisała na forum abcZdrowie.pl Marta, która wcześniej publikowała posty o tym, że planuje odebrać sobie życie.
Wiele wpisów jest tylko głupim żartem, ale nie można ich bagatelizować. Dlatego, jeżeli zobaczysz, że ktoś nadmiernie interesuje się tematem śmierci, interweniuj! Możesz w ten sposób uratować komuś życie.
Masz myśli samobójcze? Nie potrafisz poradzić sobie sam ze sobą? Zajrzyj na nasze forum i pozwól sobie pomóc!
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
