Wyrostek sutkowaty – wygląd, budowa, objawy i leczenie zapalenia

Wyrostek sutkowaty jest strukturą w obrębie kości skroniowej. Znajduje się za małżowiną uszną i składa się z przestrzeni wypełnionych powietrzem. Jest ważny, ponieważ stanowi przyczep różnych mięśni, a i wpływa na funkcjonowanie narządu słuchu. Jego ostre zapalenie to najczęstsze powikłanie zapalenia ucha środkowego. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest wyrostek sutkowaty?

Wyrostek sutkowaty (łac. processus mastoideus) jest położony w części sutkowej kości skroniowej, która znajduje się za małżowiną usznej. Stanowi jej przedłużenie. Kość skroniowa to parzysta kość, która tworzy część podstawy oraz część bocznej ściany czaszki. Processus mastoideus rozwija się po urodzeniu, a ostateczne kształty osiąga w czasie wzrostu dziecka. Wówczas w znaczący sposób bierze udział w nadawaniu twarzy ostatecznych rysów.

Jaka jest rola wyrostka sutkowatego? Przede wszystkim to element twarzoczaszkibędący miejscem przyczepu ważnych mięśni, takich jak mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mięsień płatowaty głowy czy mięsień najdłuższy głowy. Na przyśrodkowej powierzchni wyrostka znajduje się bruzda tętnicy potylicznej. Bocznie znajduje się wcięcie sutkowe, gdzie przyczepia się mięsień dwubrzuścowy.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Wyrostek sutkowaty ma specyficzną budowę: posiada wypełnione powietrzem przestrzenie pneumatyczne, co ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania sąsiadującego z nim ucha środkowego i wewnętrznego. Kształtem przypomina stożek, a swoją budową - gąbkę.

2. Przyczyny i objawy zapalenia wyrostka sutkowatego

O wyrostku sutkowatym najczęściej mówi się w kontekście patologii, czyli zapalenia wyrostka sutkowatego (OZWS). Dochodzi do niego najczęściej w wyniku powikłania zapalenia ucha środkowego. Zwykle winę ponosi rozprzestrzeniająca się, nieleczona bądź źle leczona infekcja bakteryjna. Ta szerzy się zarówno bezpośrednio poprzez sąsiadujące struktury anatomiczne, jak i drogą naczyń krwionośnych lub chłonnych.

Zapalenie wyrostka sutkowatego jest bardziej powszechne u dzieci, choć może również dotknąć dorosłych. Za stan zapalny struktury odpowiadają takie patogeny jak: Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus, Moraxella catarrhalis i Haemophilus influenzae.

Inne przyczyny zapalenia wyrostka sutkowatego to zbyt krótko trwająca antybiotykoterapia, przewlekłe zapalenie ucha środkowego, a także perlak. Guz perlisty (łac. cholesteatoma) to guzowaty twór zapalny, który najczęściej powstaje w uchu środkowym. Rozwijając się w jamie bębenkowej staje się przyczyną przewlekłego perlakowego zapalenia ucha środkowego.

Objawem zapalenie wyrostka sutkowatego jest:

• obrzęk tkanek znajdujących się za uchem (małżowina może widocznie odstawać od linii głowy),
• silny, pulsujący ból odczuwany w okolicy małżowiny usznej,
• zaczerwienienie i obrzęk tkanek nad wyrostkiem sutkowatym,
• wyciek z przewodu słuchowego,
• gorączka (stałą bądź okresowa),
• zaburzenia słuchu.

Dolegliwości mogą pojawić się zarówno w czasie, jak i kilka tygodni po przebytym zapaleniu ucha środkowego.

3. Rozpoznanie i leczenie OZWS

Rozpoznanie zapalenia wyrostka sutkowatego opiera się na zebranym wywiadzie lekarskim (duże znaczenie ma informacja o przebyciu ostrego zapalenia ucha środkowego), badaniu fizykalnym oraz badaniach obrazowych (takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy).

Podstawową metodą leczenia jest antybiotykoterapia. Lek dobiera się na podstawie wyników posiewu. Najbardziej efektywne jest tak zwana terapia sekwencyjna, czyli podawanie najpierw zastrzyków, a dopiero później środków doustnych. Zdarza się jednak, że i ta metoda nie jest skuteczna. Wówczas konieczne bywa chirurgiczne nacięcie i drenaż tkanek objętych procesem zapalnym.

Zapalenie wyrostka sutkowatego jest chorobą, która może mieć poważne konsekwencje. Infekcja tkanek może rozprzestrzeniać się w kierunku mózgoczaszki i struktur ośrodkowego układu nerwowego, między innymi opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. To dlatego z jej pojawieniem się związane jest ryzyko groźnych powikłań.

Należy do nich między innymi utrzymujące się zawroty głowy, ale i zapalenie mózgu czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Schorzenia te wymagają szybkiej reakcji i intensywnego leczenia szpitalnego. Poza tym zdarza się, że infekcje (zarówno w obrębie ucha, jak i wyrostka sutkowatego) mają charakter przewlekły. Wówczas powodują nawracający wyciek treści ropnej z przewodu słuchowego, a nawet upośledzenie słuchu. To dlatego choroby zdecydowanie nie wolno lekceważyć.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.