Brak snu fatalnie wpływa na zdrowie. Może doprowadzić do cukrzycy, depresji czy chorób serca
Bezsenność uznana została za chorobę cywilizacyjną, która dotyka coraz większe grupy ludzi na całym świecie. Może wynikać zarówno z fizycznych, jak i psychicznych problemów zdrowotnych. Konsekwencje zaburzeń snu mogą manifestować się na wiele sposobów i doprowadzać do schorzeń przewlekłych. Jakie choroby są wynikiem bezsenności?
1. Bezsenność dotyka nawet 50 proc. Polaków
Z danych zebranych w wywiadach epidemiologicznych wynika, że z objawami bezsenności zmaga się od 30 do 50 proc. badanych dorosłych Polaków. Jej przyczyny mogą być różne: stres, praca zmianowa czy nocny tryb życia. Osoby doświadczające bezsenności skarżą się na trudności w zasypianiu, utrzymaniu ciągłości snu, zbyt wczesne budzenie się lub sen o złej jakości, który nie daje wypoczynku.
Lekarze uznają te objawy za nieprawidłowe, jeśli prowadzą do gorszego samopoczucia lub zaburzeń funkcjonowania w ciągu dnia. Ponadto muszą występować przez co najmniej jeden miesiąc, trzy razy w tygodniu lub więcej.
Osoby doświadczające braku snu zmagają się z szeregiem różnych dolegliwości takich jak:
zmęczenie,
bóle głowy,
rozdrażnienie,
senność lub przysypianie w ciągu dnia,
pogorszenie koncentracji,
płytki sen i częste budzenie się.
- Poprzez bezsenność rozumiemy zaburzenia w inicjowaniu lub/i utrzymaniu stanu snu, które przekładają się negatywnie na nasze samopoczucie w ciągu kolejnego dnia. Możemy tu wyróżnić bezsenność nieorganiczną, czyli taką gdzie stan ją wywołujący pozostaje nieuchwytny oraz organiczną, wywołaną procesem chorobowym. Bezsenność nieorganiczna to zjawisko stosunkowo częste i w rozwiniętych populacjach szacunkowo przyjmuje się, że dotyka ona sześciu proc. osób dorosłych. Stan ten półtora raza częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, a zapadalność zwiększa się wraz z wiekiem – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie dr Adam Hirschfeld, neurolog z Oddziału Neurologii i Udarowego Centrum Medycznego HCP w Poznaniu.
Lekarz dodaje, że w wyniku zaburzeń i braku snu wzrasta ryzyko zapadnięcia na wiele chorób przewlekłych.
- Bezsenność jest czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, depresji i zaburzeń lękowych oraz demencji – wymienia lekarz.
Bezsenność zwiększa także ryzyko nadwagi i otyłości. Wywołane przez niedobór snu zaburzenia metaboliczne i hormonalne prowadzą do nieprawidłowości w odżywianiu, którym towarzyszy wzmożone łaknienie, napady nocnego jedzenia czy poczucie zapotrzebowania na kaloryczne produkty.
W wyniku zaburzeń snu zaostrzeniu ulegają także choroby jelit np. stany zapalne i choroba Leśniowskiego-Crohna oraz różnego rodzaju schorzenia natury psychicznej takie jak schizofrenia. Pogorszeniu ulega także zdolność koncentracji i analizowania informacji, a do tego zwiększa się wrażliwość na bodźce zewnętrzne.
2. Bezsenność doprowadza do cukrzycy typu 2
O tym, że bezsenność może indukować rozwój cukrzycy, można było niedawno przeczytać na łamach czasopisma "Diabetes Care", gdzie ukazały się wyniki badania dotyczącego wpływu długości snu na ryzyko wystąpienia tej choroby. Okazało się, że osoby, które śpią mniej niż sześć godzin w ciągu doby, notują wyższe ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.
Jak wyjaśniają autorzy badań, objawy bezsenności powodują podwyższenie stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) i w konsekwencji przyczyniają się do występowania cukrzycy typu 2. Przypominamy, że cukrzyca typu 2 należy do grupy chorób metabolicznych i charakteryzuje się występowaniem wysokiego poziomu glukozy we krwi oraz opornością na insulinę i względnym jej niedoborem.
- Od dość dawna wiemy, że zbyt krótki sen może przyczynić się do rozwoju cukrzycy typu 2. W zeszłym roku w zaleceniach klinicznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, które ukazują się od 15 lat i każdego roku są aktualizowane, dodaliśmy o tym fragment. Podkreślamy w nim, że higiena snu jest ważna zarówno dla wyrównania cukrzycy, jak i dla osób, które jej nie mają. W Stanach Zjednoczonych zalecenia dotyczące właściwej ilości snu zostały dodane już dawno, my zrobiliśmy to nieco później – mówi rozmowie z WP abcZdrowie prof. Leszek Czupryniak z Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
- Mechanizm jest prosty. Jak człowiek mało śpi, to w większym stopniu wydzielają się hormony stresowe, np. kortyzol. To sprawia, że insulina, która jest podstawowym hormonem obniżającym poziom cukru we krwi, po prostu działa słabiej. Kortyzol blokuje działanie insuliny. Generalnie mała ilość snu zaburza całą gospodarkę hormonalną, wpływa na łaknienie i sprawia, że ludzie chętniej jedzą. Są badania, które dowodzą, że ludzie, którzy dłużej śpią, mniej jedzą. Mają mniej czasu na jedzenie i są chudsi. A prawidłowa waga zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę – precyzuje prof. Czupryniak.
3. Zaburzenia snu zwiastunem chorób neurologicznych
Zaburzenia snu często są także zwiastunem poważnych schorzeń neurologicznych i neuroimmunologicznych. Mówiono o tym niedawno na kongresie Europejskiej Akademii Neurologii w Lizbonie. Dr Konstanze Philipp z Kliniki Uniwersyteckiej w Munsterze podkreśliła, że każdy z rodzajów zaburzeń snu może być zwiastunem chorób związanych z zaburzeniem funkcjonowania układu nerwowego.
- Dwie trzecie osób cierpiących na zaburzenia zachowania w czasie snu REM, cierpi potem na chorobę Parkinsona, otępienie z ciałami Lewy’ego i zanik wieloukładowy – opisywała dr Philipp.
Dr Hirschfeld dodaje, że można wskazać przynajmniej kilka istotnych chorób neurologicznych prowadzących do poważnych problemów ze snem.
- Często spotykanym przykładem jest zespół niespokojnych nóg, czyli choroba wywołująca nieprzyjemne odczucia (drętwienie, mrowienie) pojawiające się najczęściej w momencie udawania się na wieczorny spoczynek. W trakcie snu występują także tzw. okresowe ruchy kończyn, czyli powtarzające się, regularne ruchy głównie nóg – mogące wybudzać chorego, jak i osobę śpiącą obok – tłumaczy lekarz.
- Drugą powszechną przyczyną problemów ze snem są zaburzenia natury neuropatycznej, np. neuropatia cukrzycowa – piekący ból lokalizujący się w kończynach dolnych potrafi skutecznie zapewnić nieprzespaną noc – wyjaśnia ekspert.
- Istnieje też grupa osób nieco mniej liczna, jednak w bardzo dużym odsetku, narażona na zaburzenia snu – chorzy z zespołem Parkinsona (chociaż można pewnie pokusić się o uogólnienie tego zjawiska do chorób neurodegeneracyjnych). Statystyki wskazują, że w tych zespołach nawet 90 proc. osób doświadcza różnych zaburzeń snu. Chorzy z zespołem Parkinsona (bazując na danych z różnych doniesień) wskazują, że u 40 proc. z nich występuje przewlekła bezsenność, a problemy z utrzymaniem snu zgłasza około 80 proc. osób – zaznacza dr Hirschfeld.
Neurolog dodaje, że takich chorób jest jednak znacznie więcej.
- Oczywiście to tylko kilka przykładów, problemy ze snem i bezsenność często stwierdza się również w innych zaburzeniach neurologicznych – stwardnieniu rozsianym, u osób po przebytym udarze mózgu, padaczką czy z różnego typu zespołami bólowymi głowy – tłumaczy lekarz.
4. Jak wyleczyć bezsenność?
- Pamiętajmy, żeby przebywać w ciągu dnia w jasno oświetlonych pomieszczeniach, blisko okna, dbać o aktywność fizyczną i stały rytm dnia, tak jakby się wychodziło do pracy, nawet jeśli pracujemy zdalnie – radzi prof. Adam Wichniak z Kliniki Psychiatrycznej i Ośrodku Medycyny Snu Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie farmakoterapii. Jej rodzaj jest uzależniony od ogólnego stanu zdrowia, chorób przewlekłych czy przyjmowanych leków. Przyjmowane preparaty powinny być zawsze konsultowane ze specjalistą.
- Oprócz typowych leków stosowanych do leczenia bezsenności, bezpieczne jest też stosowanie leków pochodzenia roślinnego, melisy, kozłka lekarskiego, leków przeciwhistaminowych. Rozważyć można także leki psychiatryczne np. poprawiające jakość snu leki przeciwdepresyjne. Najbardziej na cenzurowanym są leki nasenne starszego typu, czyli pochodne benzodiazepiny – kończy prof. Wichniak.
Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
