Trwa ładowanie...

Czym jest cukrzyca typu 1?

Avatar placeholder
02.12.2022 16:12
Czym jest cukrzyca typu 1?
Czym jest cukrzyca typu 1?

Cukrzyca typu 1 to inaczej cukrzyca insulinozależna. Choroba ta jest wynikiem niewydolności trzustki w zakresie wytwarzania insuliny. Jej skutkiem jest podwyższony poziom cukru we krwi. Cukrzyca typu 1 występuje na ogół między 8 a 12 rokiem życia. Szczyt zachorowań to okres dojrzewania. Spadek zapadalności obserwuje się po zakończeniu okresu dojrzewania.

spis treści

1. Przyczyny cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 jest chorobą genetyczną. Może wystąpić u osób, które mają uszkodzone wyspy trzustki (komórki beta) w przebiegu procesów zapalnych. Niekiedy za ten typ cukrzycy odpowiadają czynniki środowiskowe, takie jak wirusy (świnki, zapalenia wątroby), czynniki dietetyczne (spożywanie dużych ilości przetworów mlecznych), napięcie emocjonalne oraz nasilony wysiłek fizyczny. Cukrzyca 1 jest to choroba autoimmunologiczna. Dokładna przyczyna wywołująca chorobę nie jest znana, ale znanych jest kilka hipotez dotyczących mechanizmu, prowadzącego do niszczenia komórek beta wysp trzustkowych Langerhansa, co ma miejsce w przebiegu cukrzycy młodzieńczej. Powolne niszczenie tych komórek, powoduje zahamowanie wydzielania z nich insuliny, w konsekwencji prowadząc do całkowitej niewydolności trzustki.

Przebieg tej choroby możemy podzielić na 3 fazy:

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"
  • autoimmunizacja – wytworzenie się przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom trzustki,
  • autoagresja – niszczenie komórek trzustki,
  • klinicznie jawna cukrzyca typu 1 – pojawienie się objawów cukrzycy, wynikających ze zniszczenia komórek trzustki i zahamowania wydzielania insuliny.

Nie jest dokładnie wiadome, dlaczego w organizmie powstają przeciwciała przeciwko komórkom beta wysp trzustkowych. Podejrzewa się, że powstają one jako następstwo reakcji alergicznej na niektóre pokarmy, np. białko w mleku czy nitrozoaminy w wędzonym mięsie. Inną przyczyną mogą być infekcje wirusowe, wywołane przez wirus zapalenia mięśnia sercowego, grypy, zapalenia płuc, wietrznej ospy, zapalenia wątroby, zapalenia opon mózgowych, mononukleozy i inne, które pozostając w formie utajonej w organizmie, zmieniają komórki wysp trzustkowych, nadając im cechy antygenów. Są to jednak tylko hipotezy.

2. Wydzielanie insuliny w cukrzycy typy 1

Do rozwoju cukrzycy typu 1dochodzi pod wpływem pobudzenia układu odpornościowego, który atakuje i niszczy komórki trzustki, odpowiedzialne za produkcję insuliny. Komórki beta zgrupowane są w trzustce w tzw. wyspy Langerhansa, które rozmieszczone są równomiernie w całym narządzie. Zadaniem komórek beta jest wytwarzanie insuliny, w odpowiedzi na wzrost poziomu cukru we krwi i jego obniżenie. Gdy dojdzie do zniszczenia ok. 90% komórek beta, zaczynają być zauważalne objawy cukrzycy. Spadek wytwarzania insuliny powoduje kumulowanie się glukozy we krwi. Bez właściwego leczenia, stan ten może zagrażać życiu.

Dokładny mechanizm zahamowania wydzielania insuliny przez komórki beta nie jest jasny, ale najlepiej poznane czynniki związane z rozwojem cukrzycy typu 1 to reakcje autoimmunologiczne i zależności genetyczne. Istnieją także przesłanki, że niektóre czynniki środowiskowe mogą stanowić przyczyny cukrzycy.

3. Geny a cukrzyca typu 1

Chociaż związek cukrzycy typu 1 z genami jest zauważalny, ale większość chorych nie ma w rodzinie krewnych z tą postacią cukrzycy. Szanse odziedziczenia cukrzycy typu 1 wynoszą tylko 10%, jeżeli występuje ona u krewnego pierwszego stopnia, czyli u rodziców i rodzeństwa. Nawet w przypadku bliźniąt jednojajowych, gdy jeden z nich choruje na cukrzycę, drugi ma zaledwie 36% ryzyka zachorowania. Dziedziczenie może mieć także pewien związek z płcią – dzieci mają większe ryzyko odziedziczenia choroby od ojca z cukrzycą typu 1, niż od matki z tą chorobą.

Odnaleziono co najmniej 18 lokacji genetycznych, oznaczonych IDDM1-IDDM18, które są związane z cukrzycą typu 1. Region IDDM1 zawiera tzw. geny HLA, kodujące białka głównego układu zgodności tkankowej. Geny w tym regionie mają wpływ na działanie układu odpornościowego. Postępy w genetyce prowadzą do identyfikowania nowych rejonów i zależności genetycznych związanych z cukrzycą typu 1.

Czynniki genetyczne nie wyjaśniają w pełni mechanizmu rozwoju cukrzycy. Na przestrzeni ostatnich 40 lat zaobserwowano znaczny wzrost występowania cukrzycy typu 1 w niektórych europejskich krajach, a w Stanach Zjednoczonych doszło do trzykrotnego zwiększenia zachorowalności.

4. Proces autoimmunologiczny a cukrzyca typu 1

Uważa się, że przy obecności określonych predyspozycji genetycznych i po zadziałaniu czynnika wyzwalającego dochodzi do wystąpienia tzw. reakcji autoimmunologicznej, czyli zaatakowania organizmu przez jego własny układ odpornościowy. W przypadku cukrzycy po kontakcie z wirusem, bakterią lub składnikiem pokarmu, rozwija się zapalenie wysp trzustkowych. W rezultacie we krwi pojawiają się różne przeciwciała, między innymi przeciwwyspowe i przeciwinsulinowe.

Problem z cukrzycą polega na tym, że zapalenie wysp trzustkowych zwykle towarzyszy innej infekcji i najczęściej przebiega bezobjawowo. Wspomniane powyżej przeciwciała pojawiają się we krwi na wiele miesięcy, a nawet lat przed pojawieniem się objawów cukrzycy. W międzyczasie dochodzi do stopniowego niszczenia komórek beta wysp trzustkowych.

Pierwszym etapem cukrzycy jest zanik wczesnej fazy wydzielania insuliny. Oznacza to stan, w którym insulina jest wydzielana w niedostatecznych ilościach po posiłku. W efekcie poziom cukru we krwi na czczo jest prawidłowy, ale np. dwie godziny po posiłku przekracza już dopuszczalne normy. Następnie rozwija się tzw. stan przedcukrzycowy, czyli krótkotrwałe upośledzenie tolerancji glukozy. W końcu dochodzi do jawnej cukrzycy, kiedy nieprawidłowa glikemia jest zarówno po posiłkach, jak i na czczo.

5. Wirusy a cukrzyca typu 1

Istnieją dowody, że niektóre wirusy mogą wyzwalać odpowiedź układu odpornościowego, którą można przyrównać do misji: znajdź trzustkę i zniszcz w niej komórki produkujące insulinę. Obecnie bada się wiele podejrzanych wirusów, ale najwięcej zainteresowania budzi wirus Coxackie. Wywołuje on głównie niegroźne infekcje w wieku dziecięcym. Większość dzieci zdrowieje po kilku dniach, jednak u niewielkiego odsetka chorych dochodzi do poważniejszych infekcji. Istnieją podejrzenia, że to właśnie wirus Coxackie może wyzwalać reakcję autoimmunologiczną skierowaną przeciwko komórkom beta, produkującym insulinę.

6. Czynniki środowiskowe a cukrzyca typu 1

Część badaczy zwraca swoją uwagę w stronę wpływu środowiska na rozwój cukrzycy typu 1. W połączeniu z odziedziczoną predyspozycją genetyczną, czynniki środowiskowe takie jak klimat czy dieta w dzieciństwie, mogą zwiększać ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1.

Jednym z czynników podejrzanych o sprzyjanie cukrzycy typu 1 jest zimna pogoda. Zachorowania na ten rodzaj cukrzycy częściej zdarzają się w zimie w porównaniu z latem i są bardziej rozpowszechnione w krajach o chłodniejszym klimacie.

Być może także nasza dieta w dzieciństwie nie pozostaje bez znaczenia. Dzieci, które były w okresie niemowlęcym karmione piersią oraz te, które później zaczęły spożywać stałe pokarmy, rzadziej zapadają na cukrzycę typu 1.

Nie można jednak mówić o bezpośrednim związku między wspomnianymi czynnikami środowiskowymi a rozwojem cukrzycy.

Chociaż dokładne czynniki sprawcze cukrzycy typu 1 nie zostały określone, na pewno nie jest ona wywołana spożywaniem pokarmów o dużej zawartości cukru. Zarówno w Polsce, jak i w innych krajach, zapadalność na ten typ cukrzycy stale wzrasta. Występują jednak różnice:

  • etniczne (mniejsza zapadalność u przedstawicieli rasy czarnej niż białej),
  • geograficzne (większa zapadalność na Północy niż na Południu, np. wskaźnik zapadalności we Włoszech 6,5, a w Finlandii 42,9),
  • sezonowe (większa zapadalność w zimie, prawdopodobnie wskutek częstszych infekcji wirusowych).

Na cukrzycę typu 1 zapadają głównie osoby poniżej 30. roku życia. W zależności od wieku zachorowania wyróżnia się dwa szczyty zapadalności:

  • 10.-12. rok życia (występujący znacznie częściej),
  • 16.-19. rok życia (pojawiający się rzadziej).

Czynnikiem inicjującym może być właśnie czynnik środowiskowy, który doprowadza do rozwoju odpowiedzi obronnej organizmu. U osób predysponowanych reakcja obronna (przeciw np. infekcji wirusowej) przybiera bardziej rozległą formę – wytwarzane są przeciwciała, które niszczą komórki własne organizmu (tutaj komórki beta trzustki).

7. Czynniki ryzyka w cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 jest znacznie mniej rozpowszechniona niż cukrzyca typu 2. Niemniej występowanie cukrzycy typu 1 wśród dzieci i młodzieży stale zwiększa się na przestrzeni ostatnich dekad. Podczas gdy na cukrzycę typu 2 coraz częściej zapadają ludzie pochodzenia afroamerykańskiego i hiszpańskiego, najwięcej nowych przypadków cukrzycy typu 1 stwierdza się u młodych ludzi rasy kaukaskiej.

Do ujawnienia się cukrzycy typu 1 zwykle dochodzi w dzieciństwie lub w trzeciej dekadzie życia, w równym stopniu wśród płci męskiej i żeńskiej. Poniższe czynniki zostały zidentyfikowane jako zwiększające ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1:

  • częste infekcje w dzieciństwie,
  • cukrzyca typu 1 u rodzica, zwłaszcza ojca,
  • starszy wiek matki,
  • pewne rodzaje pożywienia (wczesny kontakt z mlekiem krowim w dzieciństwie, spożywanie produktów wędzonych),
  • wystąpienie stanu przedrzucawkowego u matki podczas ciąży,
  • występowanie innych chorób autoimmunologicznych, takich jak choroba Gravesa-Basedowa, choroba Hashimoto, choroba Addisona czy stwardnienie rozsiane.

Cukrzyca insulinozależna wywołuje liczne powikłania. W wyniku choroby może dojść do uszkodzenia naczyń tętniczych i zmian w nerkach czy siatkówce oka, podwyższonego poziomu lipidów, cukrzycowej kwaśnicy ketonowej, choroby wieńcowej, miażdżycy naczyń mózgowych, chorób stóp. Częstym powikłaniem jest nadmierny przyrost masy ciała oraz problemy psychologiczne spowodowane przewlekłą chorobą.

8. Objawy cukrzycy typu 1

nsulina to hormon odpowiedzialny za metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białek. Gdy dochodzi do braku insuliny w tkankach, pojawia się wysokie stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Spowodowane jest ono kilkoma czynnikami. Komórki wychwytujące glukozę nie są pobudzane przez insulinę, w wyniku czego glukoza pozostaje we krwi. Brak glukozy w komórkach powoduje wydzielanie z wątroby do krwi zmagazynowanej glukozy, w wyniku czego jej poziom wzrasta jeszcze bardziej. Zwiększony jest także proces przemiany aminokwasów w glukozę. W konsekwencji to wszystko prowadzi do pojawienia się glukozy w moczu (glukozuria) oraz ciał ketonowych. Ciała ketonowe są produktem przemian tłuszczów, których rozkład jest większy (alternatywne źródło pozyskiwania energii przez organizm). Pojawia się kwasica ketonowa, która nieleczona może doprowadzić do śpiączki ketonowej, a ta nawet do śmierci.

Wśród objawów cukrzycy typu I możemy wyróżnić:

  • brak apetytu,
  • wielomocz,
  • bóle głowy,
  • bóle brzucha,
  • zmniejszenie ciężaru ciała,
  • zmęczenie,
  • osłabienie,
  • napady niepokoju,
  • zmniejszenie chęci do działania,
  • senność,
  • kurcze mięśniowe,
  • drażliwość emocjonalną,
  • bóle w klatce piersiowej oraz trudności w oddychaniu,
  • nudności, czasami wymioty,
  • biegunkę,
  • wyczuwalny zapach acetonu z ust.

Czasami cukrzyca nazywana jest chorobą trzech P, ze względu na 3 podstawowe objawy z nią związane:

  • nadmierne pragnienie (polidypsja),
  • nadmierne łaknienia (polifagia),
  • zęste oddawanie moczu, częstomocz (poliuria).

9. Dianostyka i leczenie cukrzycy typu 1

Cukrzyca insulinozależna jest łatwa do rozpoznania, jeśli wystąpiła u krewnych pierwszego stopnia. Zdiagnozowaniu służą badania laboratoryjne, do których należą m.in.:

  • morfologia krwi,
  • stężenie glukozy we krwi,
  • stężenie elektrolitów,
  • stężenie glukozy i ketonów w moczu i osoczu krwi,
  • przeciwciała przeciwwyspowe,
  • stężenie T4, tj. tyroksyny i przeciwciał przeciwtarczycowych.

Do badań pomocniczych w diagnozowaniu cukrzycy należą próba doustnego obciążenia glukozą oraz test obciążenia glukozą. W początkowym leczeniu zaleca się opiekę szpitalną na oddziale diabetologicznym. Dalsza opieka może być prowadzona przez członków rodziny lub opiekunów dziecka w warunkach domowych. Dziecko musi być zachęcane do jak największej samodzielności. Leczenie polega na nadzorowaniu metabolizmu węglowodanów oraz utrzymaniu stężenia glikozylowej hemoglobiny na poziomie zbliżonym do poziomu u osób zdrowych.

W leczeniu tego typu cukrzycy niezbędne jest podawanie insuliny(hormonu trzustkowego umożliwiającego przenikanie glukozy z krwi do wnętrza komórek i wykorzystanie jej jako źródła energii).

10. Insulinoterapia w cukrzycy typu 1

Wybór najlepszej strategii leczenia zależy od wielu indywidualnych czynników. Dobrze zaplanowana i przestrzegana terapia pozwala cukrzykom na trzymanie cukrów pod kontrolą i życie praktycznie bez ograniczeń. W cukrzycy typu 1 trzustka produkuje zbyt małe ilości insuliny lub nie wydziela jej wcale. Z czasem wszyscy chorzy na cukrzycę typu 1 będą wymagali podawania insuliny. Insulinę przyjmuje się w zastrzykach.

Ustalenie właściwej dawki początkowo może być trudne. Nie ma jednej podstawowej dawki właściwej dla wszystkich pacjentów. Dawka zależy od funkcjonowania trzustki i ewentualnej ilości wydzielanego naturalnie hormonu, odmienności metabolicznej każdego pacjenta oraz stylu życia. Dostosowanie odpowiedniej dawki wymaga dobrej współpracy pacjenta z lekarzem oraz bardzo częstego mierzenia poziomu glukozy w początkowym okresie terapii.

Zapotrzebowanie na insulinę zmienia się także w ciągu życia. Zależy ono od czynników takich jak:

  • masa ciała,
  • rodzaj i ilość przyjmowanych pokarmów,
  • stanu zdrowia,
  • poziomu aktywności fizycznej,
  • rodzaju wykonywanej pracy.

Również ciąża jest stanem, który wpływa na zapotrzebowanie organizmu na insulinę. Część pacjentów jest w stanie samodzielnie dostosować idealną dla nich dawkę insuliny. Mimo wszystko wskazana jest zawsze okresowa kontrola i konsultacja z lekarzem. Ale bardzo wiele zależy od wiedzy pacjenta na temat cukrzycy i jego motywacji do przestrzegania zasad leczenia cukrzycy. Dlatego tak ważna jest odpowiednia edukacja pacjenta i wsparcie ze strony lekarza i bliskich.

11. Rodzaje insuliny

Istnieje wiele rodzajów insulin, podzielonych ze względu na szybkość i czas działania. Obecnie nie stosuje się już praktycznie insulin wieprzowych, które zostały zastąpione przez insuliny ludzkie i ich analogi otrzymywane metodami inżynierii genetycznej.

Rodzaje stosowanych insulin to:

  • insuliny szybko działające (lispro, aspart, glulizyna),
  • insuliny krótko działające (neutralna),
  • insuliny o pośrednim czasie działania (NPH, lente),
  • analogi długo działające (detemir),
  • analogi bezszczytowe (glargina),
  • mieszanki insulinowe.

Szybko działające insuliny powinny być podawane ok. 15 minut przed posiłkiem, a krótko działające ok. pół godziny przed posiłkiem. Krótki czas działania umożliwia zmniejszenie liczby posiłków w ciągu dnia. Analogi insulinowe długo działające i bezszczytowe charakteryzują się równomiernym stężeniem we krwi przed dłuższy czas, co naśladuje tzw. podstawowe wydzielanie insuliny i sprawia, że leki te są wykorzystywane w prowadzeniu intensywnej insulinoterapii w cukrzycy typu 1.

12. Schematy insulinoterapii

Istnieje wiele modeli i sposobów prowadzenia insulinoterapii. W cukrzycy typu 1 najczęściej stosuje się tzw. intensywną insulinoterapię. Intensywna insulinoterapia polega na wielokrotnym wstrzykiwaniu insuliny w ciągu dnia. Stosuje się dwa zasadnicze rodzaje insulin. Długodziałające i bezszczytowe analogi zastępują podstawowe wydzielanie insuliny w ciągu całego dnia. Dodatkowo w porze posiłków przyjmuje sie szybko i krótko działające insuliny, których zadaniem jest obniżenie poziomu glukozy we krwi po jedzeniu.

Intensywna insulinoterapia jest najlepszą metodą utrzymania właściwego poziomu cukru we krwi i jest zalecana dla większości chorych na cukrzycę typu 1. Jej wadą jest konieczność wielokrotnego przyjmowania insuliny w ciągu dnia w zastrzykach lub stosowania pompy insulinowej oraz częste dokonywanie pomiarów stężenia glukozy we krwi. Niepodważalną jej zaletą jest poprawa samopoczucia i normalne funkcjonowanie w ciągu dnia dzięki właściwej kontroli glikemii oraz istotne zmniejszenie ryzyka późniejszych powikłań zdrowotnych cukrzycy.

13. Insulina w zastrzykach

Insulina podawana jest w zastrzykach, najczęściej w fałd skórny na brzuchu. Powszechna dostępność wstrzykiwaczy insulinowych, czyli tzw. penów znacznie zmniejszyła niedogodność tej metody podawania leku. Urządzenia te pozwalają na proste ustawienie dawki insuliny oraz prawie bezbolesne jej wstrzyknięcie, dzięki zastosowaniu bardzo cienkich igieł i mechanizmu wstrzykiwania poprzez naciśnięcie jednego przycisku. Istnieją także peny specjalnie dostosowane do potrzeb dzieci, osób niedowidzących czy niepełnosprawnych. Istnieje także możliwość przyjmowania insuliny drogą wziewną, jednak dotychczasowe preparaty nie spełniły oczekiwań i na razie nie są stosowane w praktyce.

14. Pompy insulinowe

Szeroko stosowaną metodą podawania insuliny jest pompa insulinowa. Jest to specjalne urządzenie wielkości telefonu komórkowego, przyczepiane do ubrania i zakończone długą plastikową rurką z igłą na końcu, wprowadzoną do skóry. Pompa insulinowa dostosowuje dawkę insuliny w zależności od aktualnego poziomu cukru we krwi i podaje małe dawki insuliny w ciągu całego dnia i nocy. Spełnia więc dwie role – mierzy stężenie glukozy we krwi i realizuje wstrzykiwanie insuliny. Ograniczeniem tego sposobu leczenia jest jego wysoki koszt oraz zawodność mechanizmu, co wymaga czujności ze strony pacjenta i stwarza pewne ryzyko powikłań.

Pewne sytuacje dnia codziennego wymagają modyfikacji podstawowej terapii. Wcześniejsze przygotowanie się na okoliczności wymagające dostosowania dawki insuliny pomaga na uniknięcie lub zmniejszenie ryzyka potencjalnych powikłań.

  • jedzenie na mieście – skład dań spożywanych w restauracjach i barach zazwyczaj różni się od posiłków przygotowywanych w domu, dlatego wymaga możliwie najdokładniejszego oszacowania zawartości węglowodanów w potrawie. Warto pytać w restauracji o zawartość poszczególnych składników odżywczych. Na wszelki wypadek zawsze należy nosić przy sobie glukometr w celu kontroli poziomu cukru we krwi oraz kilka słodkich cukierków na wypadek wystąpienia hipoglikemii;
  • zabiegi operacyjne – większość operacji wymaga zaprzestania jedzenia w okresie od 8 do 12 godzin przed zabiegiem. Dlatego przed spodziewaną operacja należy skonsultować modyfikacje insulinoterapii z lekarzem;
  • zakażenie – choroby infekcyjne takie jak zapalenie gardła czy zapalenie pęcherza moczowego mogą podnosić poziom cukru we krwi. W skrajnych przypadkach u cukrzyków mogą nawet doprowadzić do kwasicy ketonowej, która nieleczona stanowi zagrożenie wystąpieniem śpiączki cukrzycowej.

15. Inne metody leczenia cukrzycy typu 1

Prowadzi się wiele badań mających na celu opracowanie nowości w leczeniu cukrzycy typu 1. Należą do nich między innymi przeszczepianie trzustki, przeszczepianie wysp Langerhansa i terapia genowa. Metody te nie są na razie powszechnie stosowane ze względu na trudności techniczne i niezadowalającą skuteczność.

16. Dieta w cukrzycy typu 1

Posiłki dla cukrzyka chorującego na cukrzycę typu 1 muszą być przede wszystkim regularne, podobnie jak podawane dawki insuliny. Dzięki temu ogranicza się silne wahania glukozy we krwi. Zarówno posiłki, jak i dawki insuliny dopasowuje się do konkretnego pacjenta, jego trybu życia, wagi i zaawansowania cukrzycy. W przypadku cukrzycy typu 1 dieta niekoniecznie ma doprowadzić do chudnięcia, gdyż rzadko jest to problemem (w odróżnieniu od cukrzycy typu 2). Posiłki powinny mieć określoną zawartość energetyczną i być odpowiednio zbilansowane.

W większości przypadków zalecana dieta dla cukrzyka to 5-7 posiłków dziennie. Wliczamy w to:

Czas posiłku jest uzależniony od zaplanowanej i przyjętej dawki insuliny i powinien być codziennie taki sam:

  • jeśli cukrzyk przyjmie insulinę szybkodziałającą, powinien zjeść posiłek najpóźniej po 30 minutach,
  • jeśli cukrzyk przyjmie insulinę średniodziałającą, powinien zjeść posiłek najpóźniej po 40 minutach,
  • jeśli cukrzyk przyjmie insulinę długodziałającą, powinien zjeść posiłek najpóźniej po 1 godzinie,
  • jeśli cukrzyk przyjmie mieszankę insulinową, powinien zjeść posiłek zgodnie z najszybciej działającą insuliną w mieszance, ale trzeba to zawsze skonsultować z lekarzem.

Przy cukrzycy typu 1 trzeba unikać przede wszystkim cukrów prostych, zawartych w słodkich owocach, suszonych owocach, konserwowanych owocach, słodyczach i słodkich napojach. Cukrzyk nie powinien pić alkoholu. Alkohol jest dopuszczalny pod warunkiem, że zostanie dopasowany do dawek insuliny oraz posiłków i będzie wypijany w niewielkich ilościach.

Ogólne zasady żywienia u osób chorych na cukrzycę typu 1 to:

  • zmiana modelu żywienia i aktywności fizycznej – diabetyk musi pogodzić się z tym, że leczenie insuliną wpływa na jego codzienne życie, sposób odżywiania i aktywność, czy tego chce, czy nie;
  • chorzy stosujący stale dawki insuliny powinni w kolejnych dniach przyjmować stałe ilości węglowodanów o określonych porach;
  • w przypadku planowanego wysiłku fizycznego konieczne jest odpowiednie dostosowanie dawek insuliny. W razie nieplanowanego wysiłku fizycznego niezbędne może być podanie dodatkowych porcji węglowodanów, dlatego osoby leczone insuliną powinny nosić ze sobą np. kanapkę, ale także jakiś produkt zawierający łatwo przyswajalne cukry, np. sok owocowo-warzywny, cukierki;
  • diabetyk powinien zawsze mieć przy sobie produkty zawierające łatwo przyswajalne cukry ze względu na możliwość wystąpienia hipoglikemii – przy wystąpieniu jej objawów należy zjeść np. cukierka, wypić sok owocowy, słodzony napój;
  • skład jakościowy diety diabetyka powinien być tak naprawdę podobny jak w przypadku każdego zdrowego człowieka;
  • posiłki należy komponować tak, aby zawierały wszystkie składniki pokarmowe (białko, tłuszcz, węglowodany);
  • całkowita ilość węglowodanów, które należy zjeść w ciągu dnia, powinna być podzielona na wszystkie posiłki;
  • białko i tłuszcz opóźniają wchłanianie węglowodanów, co pozwala na uniknięcie znacznych wahań poziomu cukru we krwi;
  • białka powinny stanowić 15-20% ogólnego zapotrzebowania kalorycznego. To oznacza około 0,8 g/kg masy ciała. Najlepsze są białka roślinne, ryby i drób;
  • tłuszcze powinny stanowić mniej niż 30% zapotrzebowania dobowego – 10% tłuszcze nienasycone, 10% tłuszcze jednonienasycone (olej rzepakowy i oliwa z oliwek), 10% tłuszcze wielonienasycone (olej sojowy, słonecznikowy, kukurydziany i arachidowy);
  • cukry powinny stanowić 50–60% całkowitej dostarczanej energii;
  • należy spożywać produkty o niskim indeksie glikemicznym – powoli uwalniają węglowodany, co zapobiega skokom poziomu cukru we krwi. Produkty o niskim indeksie glikemicznym zawierają zazwyczaj dużo błonnika, który zmniejsza wchłanianie cukrów z przewodu pokarmowego.

Leczenie cukrzycy typu 1 to zbiorowy wysiłek lekarza, pacjenta oraz jego rodziny. Podstawą leczenia jest uzupełnianie niedoboru insuliny, czyli insulinoterapia. Jednak, aby czerpać korzyści z leczenia, nie mniej ważne jest prowadzenie odpowiedniej diety, wysiłku fizycznego i walki z niezdrowymi nawykami. Szczególny nacisk należy położyć na właściwą edukację pacjenta. Motywacja do kontynuowania terapii i aktywny w niej udział pacjenta umożliwia uniknięcie poważnych powikłań zdrowotnych w przyszłości i prowadzenie normalnego, szczęśliwego życia.

W leczeniu istotne jest także utrzymywanie prawidłowego rozwoju psychospołecznego (uczęszczanie do szkoły, wykonywanie codziennych obowiązków, planowanie przyszłości). Chory powinien przestrzegać diety odpowiednio dobranej do wieku oraz regularnie prowadzić aktywność fizyczną.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze