Groźny niedobór. Zaczyna się od nerwobóli, później wykańcza mózg i serce
Zaburzenia koordynacji ruchowej, zapalenie wielonerwowe czy porażenie kończyn są charakterystyczne dla wielu schorzeń o podłożu neurologicznym. Okazuje się, że są to także symptomy związane z przewlekłym niedoborem witaminy B12. Eksperci alarmują, że deficyt tej witaminy bardzo często zauważa się u osób na diecie wegańskiej oraz diabetyków, którzy przyjmują leki przeciwcukrzycowe. Ale czynników niedoboru jest znacznie więcej. Jak zadbać o właściwy poziom kobalaminy i czy wystarczy jedynie modyfikacja diety?
1. Witamina B12. Kto jest narażony na niedobór?
Witamina B12, zwana także kobalaminą, jest rozpuszczalna w wodzie. Odpowiada za produkcję czerwonych krwinek w organizmie oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Odpowiada za przemiany aminokwasu homocysteiny (nadmiar homocysteiny jest szkodliwy, nazywany "cholesterolem XXI wieku") i bierze udział w przemianach energetycznych, co sprawia, że efektywnie metabolizujemy pokarm.
Witamina B12 znajduje się w takich produktach jak mięso, ryby, skorupiaki, mleko, podroby, jajka oraz sery. Uważa się, że dzienne minimalne zapotrzebowanie na witaminę B12 wynosi ≤5 µg (śr. 2,4 µg oraz 2,6–2,8 µg u kobiet w ciąży). Do przyswojenia B12 wymagana jest prawidłowa praca żołądka (niskie pH, by aktywować enzymy trawienne), trzustki oraz jelita cienkiego.
WHO już od kilku lat alarmuje, że niedobory witaminy B12 zaczynają mieć wymiar globalny. W dużej mierze przyczynia się do tego coraz częstsze przechodzenie na dietę roślinną, która wiąże się z rezygnacją z mięsa i nabiału, które stanowią główne źródło witaminy B12.
- Faktycznie osoby, które nie jedzą mięsa ani produktów odzwierzęcych bardzo często cierpią na niedobór witaminy B12. U tych osób często niedobry dotyczą także innych witamin z grupy B np. witaminy B2, B6, czy B1, które znajdują się w produktach pochodzenia zwierzęcego. One wszystkie wpływają na funkcjonowanie naszego układu nerwowego i ich niedobór może manifestować objawami neurologicznymi, psychiatrycznymi, skórnymi, a także ze strony układu pokarmowego. Choć warto dodać, że jednym z pierwszych charakterystycznych objawów niedoboru witamin z grupy B u osób na diecie wegańskiej czy frutariańskiej są też popękane kąciki ust – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie farmaceuta i popularyzator wiedzy medycznej Łukasz Pietrzak.
Mgr Zofia Winczewska dodaje, że czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia niedoboru witaminy B12 jest znacznie więcej.
- Nie tylko wegetarianie są narażeni na niedobory, ale także: cukrzycy i insulinooporni leczeni metforminą (ta grupa stale się rozrasta). Na niedobór witaminy B12 ma też wpływ stosowanie tzw. leków osłonowych na żołądek oraz złe nawyki żywieniowe. Duże spożycie przetworzonej żywności (junk food) skutkuje bowiem zaburzonym przyswajaniem witaminy B12. Na niedobór tej witaminy ma także wpływ wiek 50+ – tłumaczy w mediach społecznościowych mgr farmacji Zofia Winczewska.
- Metformina, która jest wykorzystywana do leczenia pacjentów z cukrzycą typu 2, zmniejsza wchłanianie witaminy B12, dlatego osoby stosujące ten lek powinny suplementować tę witaminę. Powikłaniami zarówno cukrzyca typu 1 jak i 2 są polineuropatie, czyli uszkodzenia układu nerwowego, dlatego właściwy poziom witaminy B12 w przebiegu tej choroby jest bardzo ważny. Chociaż warto podkreślić, że nie zawsze te niedobory u diabetyków występują – dodaje Łukasz Pietrzak.
2. Jak niedobór witaminy B12 wpływa na organizm?
Istnieje wiele badań, które dowodzą, że niedobór witaminy B12 przyczynia się do wystąpienia objawów ze strony układu neurologicznego oraz zwiększa ryzyko niedokrwistości megaloblastycznej, która charakteryzuje się obecnością we krwi nieprawidłowych, dużych krwinek czerwonych (erytrocytów).
- Niedobory witaminy B12 w pierwszej kolejności manifestują się objawami hematologicznymi, ponieważ prowadzą do niedokrwistości, czyli tzw. anemii. Objawy neurologiczne zazwyczaj objawiają się po objawach hematologicznych. Rzadko występują zupełnie niezależnie. Czasami bywa jednak tak, że niedobór witaminy B12 diagnozujemy właśnie na podstawie symptomów neurologicznych i wychwytujemy objawy hematologiczne, które wcześniej nie zostały wykryte przez lekarza pierwszego kontaktu – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie dr hab. n. med. Dariusz Koziorowski neurolog z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Lekarz dodaje, że objawy neurologiczne niedoboru witaminy B12 dzielą się na dwie główne gałęzie – pierwsza związana jest z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, a głównie rdzenia kręgowego.
- Wówczas są to tzw. objawy piramidowe, które mogą manifestować się np. niedowładem kończyn. Często są to również objawy spowodowane uszkodzeniem nerwów, czyli tzw neuropatia. Mogą to być zarówno objawy czuciowe (zaburzenia czucia na kończynach, mrowienia, drętwienia), jak i ruchowe (osłabienie kończyn). Często pacjenci skarżą się na tego typu dolegliwości, bo nie są to przyjemne objawy. Są dodatkowo niecharakterystyczne, co sprawia, że pacjenci często szukają pomocy u wielu specjalistów – tłumaczy dr Koziorowski.
Ekspert podkreśla, że niedobory witaminy B12 nie muszą wynikać tylko z diety. Zdarza się, że są konsekwencją chorób np. żołądka.
- Na skutek uszkodzenia obwodowych i ośrodkowych dróg czuciowych mogą pojawić się również zaburzenia równowagi, czy koordynacji ruchowej, które nazywamy ataksją. Mogą przypominać objawy uszkodzenia móżdżku. Niezwykle ważne jest zdiagnozowanie przyczyny takiego niedoboru, ponieważ ma ona specyficzną drogę wchłaniania. Do niedoboru tej witaminy mogą bowiem prowadzić też procesy zapalne albo nowotworowe w obrębie żołądka. Konieczne jest wykonanie badań gastroenterologicznych m.in. gastroskopii po to, aby znaleźć przyczynę niedoboru – wyjaśnia neurolog.
Okazuje się bowiem, że niedobory B12 mogą wynikać z chorób takich jak: celiakia, choroba Leśniowskiego- Crohna, a także u pacjentów po resekcji żołądka i jelit.
3. Niski poziom witaminy B12, a ryzyko chorób układu krążenia
Okazuje się, że niewystarczający poziom B12 może doprowadzić także do chorób serca.
- Przewlekły deficyt B12 może dawać objawy podobne do stanów lękowych i depresji, a także przewlekłego zmęczenia czy zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (homocysteina) – dodaje Zofia Winczewska.
Potwierdzają to badania przeprowadzone przez naukowców z American Society for Nutrition, z których wynika, że niedobór witaminy B12 wiąże się ze zwiększonym ryzykiem miażdżycy i chorób układu krążenia.
"Biorąc pod uwagę te problemy zdrowotne, wegetarianom, a zwłaszcza weganom, należy zalecić staranne planowanie diety, regularne monitorowanie poziomu witaminy B12 w osoczu w celu ułatwienia wczesnego wykrycia niskiego poziomu kobalaminy oraz stosowanie pokarmów wzbogaconych o witaminą B12. Jeśli to konieczne można sięgnąć też po suplementy z witaminą B12" – piszą badacze z American Society for Nutrition.
Dr Koziorowski tłumaczy, że przy dużych niedoborach witaminę B12 podaje się drogą domięśniową.
- Jeśli na przykład mamy jakiś proces nowotworowy, albo autoimmunologiczny w żołądku, to nawet zwiększone dawki witaminy B12 przyjmowane doustnie najprawdopodobniej się nie wchłoną – zaznacza lekarz.
O tym, jaka powinna być forma i dawka B12, powinien zdecydować lekarz.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
