Trwa ładowanie...

Hipoglikemia - co zrobić, gdy spada poziom cukru?

Hipoglikemia - co zrobić, gdy spada poziom cukru?
Hipoglikemia - co zrobić, gdy spada poziom cukru?

Hipoglikemia, czyli spadek poziomu glukozy we krwi, zazwyczaj objawia się nagłym niepokojem, drżeniem dłoni, osłabieniem, kołataniem serca oraz uczuciem silnego głodu. Najczęściej spotyka to osoby chorujące na cukrzycę, ale nie tylko. Jeśli odpowiednio szybko zareagujesz na niedobór cukru, to nie grozi ci niebezpieczeństwo. Sprawdź, co należy zrobić, gdy dojdzie do hipoglikemii, by szybko ustabilizować poziom cukru we krwi.

spis treści

1. Czym jest hipoglikemia?

Hipoglikemia, inaczej niedocukrzenie krwi, może objawiać się nieznaczną sennością, ogólnym osłabieniem, silnymi potami. Niedocukrzenie pojawia się wówczas, gdy mamy do czynienia z niskim poziomem cukru we krwi. W przypadku chorych na cukrzycę, gdy ma ono lekki charakter, niepotrzebna jest pomoc lekarza. Choroba jest szczególnie groźna dla osób leczonych insuliną. W ich przypadku hipoglikemia może doprowadzić nawet do śmierci.

Hipoglikemię często określa się również jako niedocukrzenie, ponieważ jest to stan spadku poziomu glukozy (cukru) we krwi poniżej 70 mg/dl. Najczęściej hipoglikemia zdarza się cukrzykom. Dlaczego? Przyjmują oni leki obniżające poziom cukru. Jeśli zażyją zbyt dużą dawkę insuliny, to we krwi spada poziom cukru i pojawiają się charakterystyczne, nieprzyjemne dolegliwości.

Zobacz film: "Co to jest hipoglikemia?"

Bardzo często hipoglikemia jest wynikiem pominięcia posiłku – wielu diabetyków zapomina o zjedzeniu czegoś po wstrzyknięciu insuliny, spożywa posiłek o zbyt niskiej kaloryczności albo zachowuje zbyt długą przerwę pomiędzy wzięciem insuliny a posiłkiem. Hipoglikemia może być też skutkiem wzmożonego wysiłku fizycznego oraz spożycia alkoholu przez cukrzyków.

1.1. Rola glukozy w organizmie

Glukoza jest podstawowym składnikiem energetycznym dla organizmu, dociera do wszystkich jego części. Dlatego jej nieprawidłowa ilość wpływa na funkcjonowanie właściwie każdej komórki naszego ciała. Duże wahania glikemii prowadzą do zagrażającej życiu śpiączki. Natomiast długotrwale utrzymująca się hiperglikemia wiąże się z zaburzeniem funkcjonowania i niewydolnością wielu narządów. Im lepiej kontrolowana cukrzyca, tym później te powikłania mają szansę się rozwinąć.

1.2. Ciężka postać hipoglikemii

Do ciężkiej hipoglikemii dochodzi, gdy poziom cukru we krwi chorego wynosi poniżej 50 ml/dl. W takiej sytuacji może nawet dojść do wstrząsu hipoglikemicznego, który objawia się utratą przytomności i śpiączką cukrzycową. Najczęściej dochodzi do niego u osób cierpiących na cukrzycę typu 1, którzy przyjęli zbyt dużą dawkę insuliny.

W przypadku ciężkiej hipoglikemii należy jak najszybciej przyjąć 10-20 g glukozy – może to być czekoladka, szklanka soku lub słodzona herbata. Jeśli chory straci przytomność należy niezwłocznie podać mu 1-2 mg glukagonu, a jeśli mimo tego w ciągu 10 minut chory nie odzyska przytomności, trzeba niezwłocznie wezwać pogotowie.

2. Przyczyny hipoglikemii

Hipoglikemia, która pojawia się u osób chorych na cukrzycę najczęściej wynika ze zbyt dużej dawki insuliny. Stan obniżenia cukru we krwi może wynikać też z zażywania innych leków przeciwcukrzycowych. Przyczyną spadku glukozy jest też błąd żywieniowy dla przykładu za duża przerwa między posiłkami czy za mała porcja. Inną przyczyną może być też wydłużenie czasu podania zastrzyku z insuliny.

Hipoglikemia u osób, które nie chorują na cukrzycę może być spowodowana zbyt długim i intensywnym wysiłkiem fizycznym. Podobny efekt daje wypicie dużej dawki alkoholu na czczo. Czynniki, które powodują, że spada glukoza to ciągły stres czy napięcie nerwowe. W tym przypadku hipoglikemia pojawia się, ponieważ dochodzi do przeciążenia nadnerczy, które produkują adrenalinę, a ta z kolei blokuje trzustkę przed wytwarzaniem insuliny.

Niedocukrzenie u osób chorych na cukrzycę pojawia się najczęściej po wysiłku fizycznym, wypiciu alkoholu, towarzyszy chorobom wątroby, wygłodzeniu organizmu bądź też wskutek przyjęcia nadmiernej ilości insuliny lub innych leków przeciwcukrzycowych a także stosowania beta-blokerów.

Hipoglikemia może także wystąpić o poranku, przed przyjęciem posiłków. Jej przyczyną mogą być wówczas nowotwory, niewydolność wątroby, choroby nerek, a także niewłaściwa praca kory nadnerczy i przysadki mózgowej. W przypadku, gdy hipoglikemia ujawnia się po posiłku (tzw. hipoglikemia poposiłkowa), przyczyn upatruje się w niewłaściwej pracy żołądka (zaburzenia opróżniania żołądka, problemy powstałe po resekcji żołądka) oraz w defektach genetycznych.

3. Typowe objawy hipoglikemii

Pierwsze objawy spadku glukozy we krwi mogą być łagodne i nie wzbudzić podejrzeń. Kiedy jednak cukier dalej spada, dolegliwości stają się coraz bardziej odczuwalne. Na początku zwykle zauważa się większe pocenie, senność i zawroty głowy.

Po pewnym czasie pojawiają się kolejne objawy hipoglikemii – bladość, głód, ból głowy, przyspieszone tętno, drgawki, zaburzenia oddychania, kłopoty ze wzrokiem i ogólne osłabienie organizmu. Poważne niedocukrzenie może nawet prowadzić do konwulsji, agresywnych zachowań, utraty świadomości oraz śpiączki, dlatego nie należy lekceważyć pierwszych objawów i jak najszybciej podjąć odpowiednie działania.

W wielu przypadkach chory nie odnotowuje spadku poziomu cukru, a może to wynikać z tego, że objawy nie pojawią się wcale lub z dużym opóźnieniem. W zaawansowanym stadium choroby sytuacja może być podobna, objawy mogą zostać zlekceważone, a to spowoduje, że chory zauważy jedynie ostatnią fazę niedocukrzenia. Brak odpowiednio szybkiej reakcji może doprowadzić do śpiączki, a nawet do śmierci.

Główne objawy hipoglikemii to:

4. Leczenie hipoglikemii

Rozpoznanie hipoglikemii rozpoczyna się od diagnozy różnicującej. Objawy hipoglikemii przypominają niekiedy choroby psychiczne, udar mózgu oraz epilepsję. Istotne jest także, czy hipoglikemia pojawia się u osoby cierpiącej na cukrzycę czy też u osoby ogólnie zdrowej.

Aby ustąpiły objawy niedocukrzenia, wystarczy jak najszybciej spożyć słodki napój (np. napój gazowany naturalnie słodzony) bądź zjeść owoc (np. banana) czy też kanapkę. Jeżeli chory zemdlał, wówczas konieczne jest ułożenie go w pozycji bocznej ustalonej, tak aby chory nie przygryzł sobie języka, a następnie podać mu domięśniowo glukagon. Konieczne jest także w takim przypadku wezwanie natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Metody leczenia hipoglikemii zależą od poziomu niedocukrzenia. Choremu z lekkim niedocukrzeniem wystarczy podać glukozę bądź sacharozę (zawartą np. w soku). Osobom z ciężką hipoglikemią, w stanach utraty przytomności, podaje się dożylnie glukozę lub domięśniowo glukagon (po odzyskaniu przytomności chory dodatkowo przyjmuje doustnie glukozę). Należy przy tym podkreślić, że glukagonu nie wolno podawać osobom będącym pod wpływem alkoholu.

Z niedocukrzeniem nasz organizm stara się walczyć sam. W tym celu zwiększa wydzielanie adrenaliny, kortyzolu i glukagonu. Jednak wzrost poziomu cukru we krwi może nastąpić dopiero po 12 godzinach. Jeśli w tym czasie chory przyjął dodatkową porcję cukru, reakcja organizmu może doprowadzić do hiperglikemii. Jeżeli chory cierpi na głęboką hipoglikemię (poziom cukru spada wówczas poniżej 2,2 mmol/l ), wówczas niezbędne jest leczenie szpitalne.

5. Jak szybko podnieść cukier?

Co należy zrobić? Najważniejsze jest oczywiście szybkie podniesienie poziomu glukozy we krwi. Liczy się czas – należy działać błyskawicznie, by zapobiec rozwojowi dolegliwości, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

Jedynym skutecznym lekarstwem na hipoglikemię jest cukier prosty. Chory musi sobie dostarczyć około 15–20 g glukozy. Recepta jest więc prosta – jak najszybciej zjedz coś słodkiego. Brzmi banalnie, ale należy pamiętać o bardzo ważnej kwestii – produkt musi zawierać cukier, dlatego wszystkie produkty słodzone słodzikami oraz składające się z węglowodanów złożonych nie spełnią swojej funkcji. Co więc najlepiej wziąć, by szybko podnieść sobie cukier?

Dobrym i bardzo skutecznym rozwiązaniem są preparaty zawierające szybko działającą glukozę. To szybki i prosty sposób na uzupełnienie niedoboru cukru w trudnych sytuacjach. Opakowanie takiego preparartu warto mieć w torebce lub w aucie – w razie wystąpienia objawów niedocukrzenia będziesz mógł bardzo szybko zwalczyć nieprzyjemne dolegliwości, zanim staną się zagrożeniem dla zdrowia i życia. Na rynku jest dostępna też glukoza w żelu oraz kostkach. Dzięki takim środkom będziesz czuć się bezpiecznie w każdej sytuacji.

To oczywiście nie jedyne rozwiązanie na hipoglikemię. Dolegliwości można się pozbyć, pijąc pół szklanki soku owocowego, słodkiego napoju (typu cola, ale zawierającego cukier, a nie słodziki) czy mleka. Można też po prostu zjeść łyżkę cukru, dżemu lub miodu, jeśli akurat mamy te produkty pod ręką. A co z batonikami i czekoladą? Gotowe preparaty z apteki mają nad nimi przewagę – wiadomo, ile cukru znajduje się w jednej porcji, przez to łatwiej odmierzyć potrzebną ilość. Poza tym glukoza dostępna w aptekach bardzo dobrze się rozpuszcza, a przez to działa dużo szybciej.

Po około 15 minutach od przyjęcia glukozy należy sprawdzić poziom cukru. Jeśli glukoza wróciła do normy, to czas na małą przekąskę. Warto wtedy sięgnąć po produkty zawierające węglowodany złożone, które regulują poziom cukru i działają przez dłuższy czas. Dobrym rozwiązaniem będzie więc zjedzenie kanapki z pieczywa pełnoziarnistego czy płatków owsianych z owocami.

Możesz zapobiegać hipoglikemii, zawsze stosując się do zaleceń lekarza i przestrzegając zasad stosowania insuliny. Jeśli jednak chcesz czuć się bezpiecznie i komfortowo w każdej sytuacji, to miej przy sobie zestaw pierwszej pomocy, czyli coś słodkiego.

6. Inne powikłania cukrzycy

Zarówno nieleczona jak i źle kontrolowana cukrzyca może doprowadzić do powstania wielu powikłań. Niektóre z nich są nieodwracalne, podczas gdy inne można wyleczyć stosując odpowiednią terapię. Jednym, lecz nie jedynym ze skutków źle leczonej cukrzycy jest hipoglikemia.

Konsekwencjami nieprawidłowo leczonej cukrzycy mogą być takie schorzenia, jak:

Zobacz także:

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze