Krwawienie z przewodu pokarmowego - przyczyny, objawy i leczenie

Krwawienie z przewodu pokarmowego to stan, który zwykle wywołuje ogromny niepokój u pacjentów. Istnieje podział krwawień z przewodu pokarmowego na krwawienia z górnego odcinka, gdy źródło krwawienia lokalizuje się w obrębie przełyku, żołądka lub dwunastnicy (do tzw. więzadła Treitza) oraz krwawienie z dolnego odcinka, gdy źródło krwawienia znajduje się w jelitach. Oba te stany mają różne przyczyny i odmienny przebieg kliniczny. Niemniej, objawy krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego wymagają odpowiedniego leczenia, podobnie jak objawy krwawienia z jelita grubego.

1. Czym jest krwawienie z przewodu pokarmowego?

Krwawienie z przewodu pokarmowego jest to wynaczynienie się krwi do światła przewodu pokarmowego. Może być ono oznaką różnych problemów zdrowtnych, zarówno schorzeń układu trawiennego, jak i chorób autoimmunologicznych.

Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego (GOPP), to takie krwawienie, którego źródło znajduje się w przełyku, żołądku bądź dwunastnicy (powyżej więzadła Treitz’a). Więzadłem Treitz’a nazywa się obszar podziału pomiędzy górną i dolną częścią przewodu pokarmowego.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Termin Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego (DOPP) odnosi się z kolei do krwawienia, które ma swoje źródło w dolnych częściach przewodu pokarmowego takich jak jelito cienkie czy jelito grube.

Krwawienie z żołądka, podobnie jak krwawienie z przełyku czy krwawienie z jelita grubego jest objawem alarmującym, wymagającym konsultacji lekarskiej i przeprowadzenia odpowiednich badań diagnostycznych.

O ostrym krwawieniu można powiedzieć wówczas, gdy czas jego trwania nie przekracza 3 dni. Przewlekłe krwawienie trwa dłużej niż 3 dni. Krwawienie utajone występuje wtedy, gdy u pacjenta nie występują dostrzegalne objawy krwawienia wewnętrznego.

2. Przyczyny krwawienia z przewodu pokarmowego

Ludzki przewód pokarmowy składa się z takich elementów jak:

• jama ustna,
• przełyk,
• żołądek,
• jelito cienkie,
• jelito grube.

Jeśli krwawienie dotyczy przełyku, żołądka bądź dwunastnicy, mowa o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Przyczyną takiego krwawienia mogą być zarówno żylaki przełyku, owrzodzenia, stany zapalne i wrzody żołądka i dwunastnicy. Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, zazwyczaj jest następstwem uchyłków jelita grubego, choroby Leśniowskiego-Crohna czy hemoroidów.

Co ciekawe, niektóre leki o działaniu przeciwzapalnym, zwłaszcza niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), mogą uszkadzać błonę śluzową przewodu pokarmowego i powodować krwawienie.

W sytuacji, w której utrata krwi jest przewlekła, a nasilenie krwawienie nie jest duże, u pacjenta może rozwinąć się niedokrwistość. W sytuacji dużego krwotoku z przewodu pokarmowego skutkiem może być wstrząs krwotoczny, tzw. hipowolemiczny.

2.1. Przyczyny krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego

Do najpopularniejszych przyczyn krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego zaliczyć można:

• wrzody żołądka lub dwunastnicy – jest to najczęstsza przyczyna,
• długotrwałe przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen, nimesulid, diclofenac itd.), które uszkadzają błonę śluzową żołądka,
• żylaki przełyku – powstające najczęściej w przebiegu marskości wątroby,
• choroba refluksowa przełyku (tzw. refluks żołądkowo-przełykowy), gdy w wyniku długotrwałego drażnienia przełyku kwaśną treścią żołądkową dochodzi do jego owrzodzenia,
• pęknięcia błony śluzowej żołądka spowodowane gwałtownymi, długotrwałymi wymiotami, najczęściej u alkoholików (tzw. zespoł Mallory'ego-Weissa),
• rak przełyku lub rak żołądka,
• uraz przełyku,
• poszerzenia naczyń przełyku, tzw. teleangiektazje,
• zaburzenia krzepnięcia krwi, skazy krwotoczne.

2.2. Przyczyny krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego

Najczęstsze przyczyny krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego to między innymi:

• żylaki odbytu (tzw. hemoroidy) – najczęstsza przyczyna,
• długotrwałe przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen, nimesulid, diclofenac itd.),
• infekcyjne zapalenia jelit (np. salmonella, czerwonka bakteryjna itd.),
• polipy dolnych odcinków jelita grubego,
• uchyłki dolnych odcinków jelita grubego,
• nowotwory jelita grubego,
• nieswoiste zapalenia jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• zaburzenia krzepnięcia krwi, skazy krwotoczne.

3. Objawy krwawienia z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego może objawiać się na różne sposoby. Jeśli pacjent cierpi na stany zapalne bądź schorzenia przełyku, żołądku lub dwunastnicy, mogą występować u niego krwiste, fusowate wymioty.

Problemy dotyczące dolnego układu przewodu pokarmowego np. zapalenie uchyłków jelita grubego, nowotwór jelita grubego, nieswoiste choroby zapalne jelit mogą manifestować się w postaci stolców z domieszką żywoczerwonej, świeżej krwi.

3.1. Objawy krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego

Do najpopularniejszych objawów krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego zaliczamy:

• fusowate wymioty, czyli wymioty częściowo strawioną krwią, która jest brunatno-czarna i wyglądem przypomina fusy,
• wymioty krwiste, czyli wymioty świeżą krwią,
• smoliste stolce, czyli stolce o smolisto-czarnym kolorze – w przypadku niewielkich krwawień,
• stolce zmieszane ze świeżą krwią – w przypadku masywnych krwawień.

W zależności od ilości utraconej krwi, krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego może przebiegać bezobjawowo lub mogą pojawić się takie symptomy, jak: bladość, osłabienie, zimne poty, zawroty głowy, spadek ciśnienia i przyspieszenie akcji serca, aż do rozwoju wstrząsu hipowolemicznego, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

3.2. Objawy krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego

Typowe objawy krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego występujące u pacjentów to:

• stolec z domieszką krwi – najczęstszy objaw, w większości przypadków związany z obecnością żylaków odbytu (hemoroidów),
• często przebieg bezobjawowy, szczególnie w przypadkach niewielkich krwawień związanych zazwyczaj z występowaniem nowotworu jelita grubego – jedynym sposobem na wykrycie takiego krwawienia jest wykonanie testu na krew utajoną w kale.

4. Leczenie krwawienia z przewodu pokarmowego

Objawów krwawienia z przewodu pokarmowego pod żadnym pozorem nie należy bagatelizować. Krwawienie z układu pokarmowego, zarówno górnego, jak i dolnego, wymaga odpowiedniej diagnostyki. Terapia wdrażana jest dopiero po wykonaniu odpowiednich badań.

4.1. Leczenie krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego

Krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego mają zazwyczaj bardziej dramatyczny przebieg i mogą nawet doprowadzić do śmierci. Chory bezwzględnie potrzebuje pomocy lekarza. Nie można podawać mu żadnych środków przeciwwymiotnych, co najwyżej położyć worek z lodem na brzuchu. Obserwacja i leczenie odbywają w warunkach szpitalnych. Do najczęstszych postępowań należą:

• zabieg endoskopowy – polegający na wprowadzeniu przez usta i gardło rurki gastroskopu do dalszych odcinków przewodu pokarmowego w celu zlokalizowania źródła krwawienia i zatamowania go,
• leczenie operacyjne – w razie nieskuteczności zabiegu endoskopowego.

4.2. Leczenie krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego

Leczenie krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego polega na zlokalizowaniu jego przyczyny i usunięciu jej (np. zoperowaniu żylaków przełyku, wycięciu nowotworu, usunięciu polipów itd.). W tym celu specjaliści wykorzystują leczenie endoskopowe, przezcewnikową embolizację krezki oraz operację chirurgiczną.

5. Jak jest diagnozowane krwawienie z przewodu pokarmowego?

W diagnostyce krwawienia z przewodu pokarmowego niezwykle istotną rolę odgrywa wywiad lekarski. W trakcie badania podmiotowego specjalista powinien zapytać pacjenta o objawy poprzedzające i towarzyszące krwawieniu, stosowane używki i środki farmakologiczne np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki przeciwkrzepliwe, kortykosteroidy.

Badania diagnostyczne wykorzystywane do rozpoznania przyczyny krwawienia to między innymi:

• gastroskopia,
• rektoskopia,
• kolonoskopia.

6. Czy krwawienie z przewodu pokarmowego jest widoczne w stolcu?

Wielu pacjentów rozpoznaje u siebie krwawienie z przewodu pokarmowego samodzielnie. Żywoczerwona, świeża krew w stolcu czy na papierze toaletowym może świadczyć o obecności guzków krwawniczych, czyli tzw. hemoroidów.

Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego objawia się w nieco inny sposób. Jego następstwem są ciemne, smoliste stolce. W uproszczeniu można przyjąć, że im jaśniejszy odcień krwi, tym bliżej odbytu znajduje się źródło krwawienia.

Warto jednak zdawać sobie sprawę, że krwawienie z przewodu pokarmowego nie zawsze jest widoczne gołym okiem i nie u wszystkich pacjentów objawia się w ten sam sposób. Niektórzy pacjenci dowiadują się o swoich problemach zdrowotnych dopiero po wykonaniu badania kału na krew utajoną lub morfologii krwi obwodowej (wyniki badania morfologicznego przedstawiane na wydruku mogą wskazywać na niedokrwistość).

7. Czy krwawienie z przewodu pokarmowego może być niebezpieczne dla zdrowia?

Tak, krwawienie z przewodu pokarmowego może być niezwykle niebezpieczne dla zdrowia, dlatego nie należy go bagatelizować. W przypadku gwałtownego krwotoku z przewodu pokarmowego wskazane jest natychmiastowe wezwanie karetki pogotowia lub udanie się na szpitalny oddział ratunkowy.

8. Czy krwawienie z przewodu pokarmowego jest związane tylko z chorobami żołądka i jelit?

Krwawienie z przewodu pokarmowego nie zawsze musi być spowodowane schorzeniami żołądka i jelit. Istnieje wiele różnych przyczyn krwawienia z przewodu pokarmowego, które mogą obejmować zarówno problemy w obrębie samego przewodu pokarmowego, jak i inne układy i narządy.

U niektórych pacjentów krwawienie stanowi wynik długotrwałego stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, antybiotyków czy sterydów. Krew w przewodzie pokarmowym może pojawić się na skutek długotrwałego zażywania leków przeciwzakrzepowych w przebiegu ostrych zespołów wieńcowych (są to stany niedokrwienia mięśnia sercowego spowodowane zmianami w tętnicach).

Warto wspomnieć, że niektóre choroby krwi i układu krwiotwórczego mogą zwiększać ryzyko krwawień, w tym z przewodu pokarmowego. Przykładem może być żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, hemofilia, trombocytopenia. Skłonność do krwawień z różnych miejsc może wynikać również z malformacji naczyniowych.

9. Czy krwawienie z przewodu pokarmowego może wystąpić w różnym wieku?

Do krwawienia z przewodu pokarmowego może dojść zarówno u dzieci, jak i dorosłych pacjentów. Za pojawienie się krwawienia mogą odpowiadać schorzenia ogólnoustrojowe, miejscowe patologie dotyczące przewodu pokarmowego, urazy przełyku lub uchyłki jelita grubego.

Czasami krwawienie stanowi wynik stosowania antykoagulantów lub leków przeciwzapalnych przez długi czas. W każdym przypadku terapia krwawienia z przewodu pokarmowego uzależniona jest od przyczyny alarmującego objawu. U najmłodszych pacjentów krwawienie często spowodowane jest wadami wrodzonymi przewodu pokarmowego np. zdwojeniem przewodu pokarmowego.

U maluchów, które dopiero co się urodziły, krwawienie może pojawić się wskutek anomalii naczyniowych, choroby krwotocznej noworodków lub nekrotycznego noworodkowego stanu zapalnego jelit.

10. Czy krwawienie z przewodu pokarmowego wymaga hospitalizacji?

W naszym kraju przyjmuje się, że każdy pacjent z objawami krwawienia z górnego bądź dolnego przewodu pokarmowego powinien być hospitalizowany w szpitalu. Krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego zajmują się gastroenterolodzy, a krwawieniem z dolnego odcinka przewodu pokarmowego proktolodzy.

Objawy krwawienia wewnętrznego są sygnałem niepokojącym i wymagają pilnego zgłoszenia się do lekarza.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.