Lawinowy wzrost zachorowań. U dorosłych wirus może uszkodzić płuca i mózg
Tylko w ciągu ostatnich dwóch miesięcy na ospę zachorowało ponad 8 tys. osób, a liczba przypadków zgłoszonych do połowy października niemal dorównuje skali zachorowań w całym 2022 roku. Na ospę chorują nie tylko dzieci - u osób dorosłych przebieg jest znacznie cięższy i obarczony dużym ryzykiem powikłań.
1. 3,5 tys. zachorowań w miesiąc
Już w sierpniu informowaliśmy, że ten rok może być rekordowym pod względem zachorowań na ospę wietrzną. Jak podaje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH od początku roku odnotowano ponad 167 tys. zachorowań na ospę wietrzną, to o blisko 32 tys. więcej niż w analogicznym okresie 2022 r. W całym ubiegłym roku zgłoszono łącznie 171 tys. przypadków ospy, dla porównania w 2021 r. było ich 57 tys.
- Te zachorowania występują rzeczywiście częściej - mówi prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, konsultant wojewódzki ds. epidemiologii, członek Rady Sanitarno-Epidemiologicznej. - Generalnie w okresie po pandemii obserwujemy wzrost liczby zachorowań na choroby przenoszone drogą kropelkową, w tym ospy wietrznej. Widzieliśmy to już w zeszłym sezonie, chociaż ospa wietrzna nie jest chorobą tak bardzo sezonową, jak na przykład grypa czy zakażenia meningokokowe.
Ekspertka alarmuje, że wciąż nie brakuje rodziców, którzy zamiast zaszczepić dziecko, świadomie narażają je na kontakt z wirusem podczas tzw. ospa party. Większość z nich nie zdaje sobie sprawy z możliwych powikłań, również tych odległych.
- Rzeczywiście w większości przypadków zachorowania u dzieci przebiegają łagodnie, występuje po prostu wysypka pęcherzykowa, która jednak może ulec nadkażeniom bakteryjnym. To z kolei może być przyczyną różnego rodzaju powikłań, włącznie z zakażeniem skóry, ale także z bliznowaceniem - ostrzega prof. Nitsch-Osuch.
- Są możliwe też inne powikłania ospy wietrznej, rzadsze, ale o bardzo ciężkim przebiegu, jak na przykład ospowe zapalenie mózgu, które może doprowadzić do trwałych powikłań neurologicznych. U dzieci, które obarczone są niedoborami immunologicznymi, na przykład w trakcie czy tuż po leczeniu hematoonkologicznym, jest to choroba śmiertelnie niebezpieczna, która może prowadzić do zgonu - podkreśla lekarka.
- Wirus ospy może też uszkadzać szpik kostny i powoduje małopłytkowość, a to skutkuje skazą krwotoczną. Mogą pojawić się krwawienia z nosa, ze zmian skórnych, ale mogą też rozwinąć się groźne krwawienia do mózgu. Jeżeli do tego dojdzie, to oznacza paraliż. To są już powikłania bardzo poważne - dodaje dr n. med. Lidia Stopyra, lekarz kierujący Oddziałem Chorób Infekcyjnych i Pediatrii Szpitala Specjalistycznego im. S. Żeromskiego w Krakowie.
2. U dorosłych często konieczna jest hospitalizacja
Ospa jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych. Lekarze podkreślają, że bywa nieprzewidywalna, ciężkie przebiegi zdarzają się nawet u osób nieobciążonych poważnymi chorobami, z dobrą odpornością.
- Ospa nie bez kozery jest nazywana chorobą wieku dziecięcego, co oznacza, że jeżeli zachoruje na nią osoba dorosła, to możemy się spodziewać znacznie cięższego przebiegu. Często to dzieci stanowią źródło zakażenia dla osób starszych - wskazuje prof. Nitsch-Osuch.
- Ospa wietrzna u osób dorosłych często wymaga hospitalizacji ze względu na możliwość wystąpienia powikłań płucnych i neurologicznych. W przebiegu ospy może się rozwinąć m.in. uszkodzenie móżdżku - przypomina prof. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalistka chorób zakaźnych.
Eksperci zwracają uwagą na jeszcze jedno ryzyko związane z przejściem ospy wietrznej - wirus po latach może ponownie zaatakować.
- Jeżeli ktoś przechoruje ospę, to wirus w formie latentnej, przetrwałej gromadzi się w zwojach nerwowych i tam pozostaje do końca życia. W momencie, kiedy dochodzi do spadku odporności, wirus się uaktywnia i wywołuje półpasiec. Przy czym to nie musi być skrajny spadek odporności, ale taki wynikający np. z przepracowania, niewyspania, z wieku - podkreśla dr n. med. Lidia Stopyra.
- Półpasiec może dotyczyć okolicy oka, ucha, może powodować zaburzenia równowagi, może dojść do zakażenia rogówki. U starszych osób wywołuje silne bóle, które mogą trwać nawet pół roku i wymagają podania mocnych leków przeciwbólowych - wskazuje specjalistka chorób zakaźnych.
3. Szczepionki dostępne w 20 proc. aptek
Lekarze przypominają, że jedynym sposobem na uniknięcie choroby jest szczepienie. Niestety szczepionka nie jest refundowana dla wszystkich.
- Szczepienia są refundowane dla dzieci z grup ryzyka, np. ze schorzeniami hematoonkologicznymi. Natomiast najlepiej by było, gdyby wszystkie dzieci, tak jak to się dzieje np. w Niemczech, miały zaoferowane bezpłatnie szczepienie przeciwko ospie wietrznej - przyznaje prof. Nitsch-Osuch.
Osoby, które nie są objęte programem szczepień ochronnych, mogą zakupić szczepionkę na podstawie recepty wystawionej przez lekarza, ze 100 proc. odpłatnością. Koszt jednej dawki to ok. 250 zł.
Jak informuje biuro komunikacji Ministerstwa Zdrowia, szczepienie przeciw ospie wietrznej jest szczepieniem obowiązkowym osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi, czyli m.in. dzieci do ukończenia 12. roku życia z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji, przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią.
W porównaniu z wakacjami, kiedy szczepionka przeciwko ospie - Varilrix była praktycznie nie do kupienia, aktualnie jej dostępność wzrosła.
- 21 proc. aptek deklaruje dostępność. Są to opakowania zbiorcze po 10 lub więcej sztuk. Jest to szczepionka odpowiednia dla dorosłych i dzieci od 9. miesiąca życia. To aktualnie jedyna dostępna w aptekach szczepionka przeciwko ospie wietrznej - wyjaśnia farmaceutka Angelika Talar-Śpionek współpracująca z serwisem GdziePoLek.pl.
W odpowiedzi na zapytanie WP abcZdrowie resort zdrowia zapewnia, że "aktualne stany magazynowe szczepionek przeciw ospie w Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych, jak i zaplanowane do końca roku dostawy szczepionek, powinny zabezpieczyć bieżące potrzeby realizacji szczepień".
"W przypadku, gdy podmiot prowadzący aptekę, punkt apteczny lub dział farmacji szpitalnej, nie może zapewnić dostępu do produktu leczniczego wydawanego na receptę, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, musi w ciągu 24 godzin poinformować o tym za pośrednictwem Zintegrowanego Systemu Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, który ustala przyczyny braku tego dostępu. Następnie inspektor wojewódzki niezwłocznie informuje Głównego Inspektora Farmaceutycznego o braku dostępności i jej przyczynach. Każda sytuacja braku leku powinna być weryfikowana przez Państwową Inspekcję Farmaceutyczną" - wyjaśnia Ministerstwo Zdrowia.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
