Meningokoki - charakterystyka, zakażenie, szczepienie
Meningokoki to bakterie, które nie są groźne dla większości z nas, jednak w niektórych przypadkach stanowią śmiertelne zagrożenie, ponieważ wywołują sepsę. Co to są meningokoki, jak się przed nimi chronić, i dla kogo mogą być niebezpieczne?
1. Charakterystyka meningokoków
Meningokoki to inna nazwa dla bakterii Neisseria meningitidi. Wywołują one groźne schorzenie, jakim jest inwazyjna choroba meningokokowa (IChM), czyli występujące łącznie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsa.
Spotyka się różne odmiany meningokoków (czyli serogrupy). W Polsce dominują meningokoki z serogrup B i C. Najbardziej niebezpieczne są bakterie z serogrupy C, ponieważ często wywołują śmiertelną sepsę.
2. Przyczyny zakażenia meningokokami
Wielu ludzi jest nosicielami tych bakterii, które żyją w wydzielinie jamy nosowej i gardłowej. Zwykle nie wiemy o tym, że przenosimy groźne bakterie. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu z osobą, która jest już chora lub jest nieświadomym nosicielem, u którego nie ma żadnych objawów zakażenia meningokokami.
Meningokoki przenoszą się drogą kropelkową, a także przez kontakt bezpośredni (np. pocałunek) lub pośredni (np. używanie tych samych naczyń). Najwięcej zachorowań notuje się od jesieni do wiosny – w tym okresie często jesteśmy przeziębieni i poprzez kichanie lub kaszel przekazujemy sobie wzajemnie te bakterie.
Każdy z nas może się zarazić meningokokami, jednak nie dla każdego bakterie są niebezpieczne. W grupie największego ryzyka zakażeniem meningokokami znajdują się dzieci wieku od 2 miesięcy do 5 lat, a także młodzież w wieku 11–24 lat.
Meningokoki są niebezpieczne dla małych dzieci, u których system odpornościowy nie jest jeszcze w pełni ukształtowany. Z kolei nastolatki często chorują, ponieważ w ich organizmach w tym okresie dochodzi do wielu zmian związanych z procesem dojrzewania. Ryzyko jest wysokie również ze względu na to, że młodzi ludzie spędzają dużo czasu w warunkach idealnych do rozprzestrzeniania się meningokoków (zamknięte pomieszczenia, takie jak dyskoteki czy akademiki).
W tym wieku zaczynają się również nasilone bliskie kontakty pomiędzy nastolatkami, które również zwiększają ryzyko zakażenia. Do choroby dochodzi wtedy, gdy meningokokom uda się przedostać z błony śluzowej do krwi. Występuje wtedy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub sepsa meningokokowa. Sepsa rozwija się bardzo szybko i stanowi zagrożenie dla życia. Zapalenie opon rozwija się wolniej i w porównaniu z sepsą ma łagodniejszy przebieg.
3. Objawy inwazyjnej choroby meningokokowej
Inwazyjna choroba meningokokowa to ciężkie zakażenie, które przebiega zwykle jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub sepsa, ale również jako połączenie tych dwóch chorób. Okres wylęgania tej choroby to od 2 do 7 dni.
Meningokoki wywołują chorobę u 1 na 100 tys. osób. Problem jednak w tym, że pierwsze objawy często przypominają grypęlub przeziębienie, a skuteczna walka z inwazyjną chorobą meningokokową jest możliwa, jeśli szybko dojdzie do prawidłowej diagnozy. W wielu przypadkach objawy pojawiają się nagle i bardzo gwałtownie dochodzi do pogorszenia stanu zdrowia.
U małych dzieci najczęstsze objawy to: gorączka, wymioty, brak apetytu, nadmierna senność, niepokój i rozdrażnienie. Dzieci powyżej 1. roku życia czasami skarżą się też na ból nóg. Z kolei u nastolatków symptomy choroby meningokokowej to: ból głowy, wymioty, brak apetytu, gorączka, ból gardła, wzmożone pragnienie.
Poza tym u chorych często występują wybroczyny na skórze – wykwity skórne w postaci małych, czerwonych lub fioletowych plamek. W przypadku IChM objawy szybko się nasilają, pacjenci skarżą się na sztywność karku, osłabienie, zaburzenia świadomości, a czasem dochodzi nawet do utraty przytomności. W ciągu kilku godzin od pojawienia się pierwszych niepokojących objawów może dojść do stanu zagrożenia życia.
Zobacz także:
IChM leczy się w szpitalu, poprzez podanie antybiotyków. Im wcześniej dojdzie do rozpoznania zakażenia meningokokami, tym skuteczniejsza jest terapia.
4. Sczepienie metodą ochrony przed zakażeniem
Skuteczną metodą ochrony przed IChM jest szczepienie na meningokoki. Poza tym osoby, które miały kontakt z chorymi powinny profilaktycznie przyjąć antybiotyki. W 2015 roku w wykazie szczepień zalecanych znalazła się szczepionka na meningokoki z grupy A, B, C, W-135 i Y.
Ze szczepień ochronnych powinny skorzystać zwłaszcza osoby będące w grupie zwiększonego ryzyka zakażeniem meningokokami, czyli dzieci do 5 lat, młodzież w wieku 11–24 lat, osoby z zaburzeniami odporności.
Poza szczepieniami, można również korzystać z innych metod profilaktycznych. Najważniejsze jest przestrzeganie zasad higieny, dbanie o odporność organizmu oraz unikanie dużych skupisk ludzkich, w których łatwo o przeniesienie niebezpiecznych bakterii.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
