Przebieg biopsji

Możemy wyróżnić wiele typów biopsji, wszystko zależy od narządu, a także celu w jakim jest wykonywana:

• biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) – polega na pobraniu próbki komórek za pomocą cienkiej igły wprowadzanej do narządu, a także strzykawki która wciąga komórki do igły. Wariantem tego badania jest BACC czyli biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana tzn. wykonuje się ją pod kontrolą jednoczesnego badania obrazowego np. USG,
• biopsja gruboigłowa – wykonywana za pomocą grubej igły, która wbijając się w narząd wycina cylindryczny walec tkanki,
• biopsja wycinkowa – chirurgiczne wycięcie patologicznej tkanki,
• biopsja wiertarkowa – stosowana w diagnostyce kości i szpiku, wykonuję sięą tak zwanym trepanem, który jest wkręcany w kość,
• biopsja rysowa i wyskrobiny – bardzo rozpowszechniona metoda biopsyjna w ginekologii, materiał pobierany jest po wyłyżeczkowaniu go np. z jamy macicy,
• biopsja otwarta – jest to chirurgiczne metoda pobraniu materiału przebiegająca w znieczuleniu ogólnym w przeciwieństwie do opisanych wcześniej, które przebiegają w znieczuniu miejscowym.

Biopsję wykonuje się zawsze wtedy, gdy nie ma innej możliwości uzyskania jednoznacznego rozpoznania. Najczęściej biopsja dotyczy narządów miąższowych, takich jak wątroba, nerki, tarczyca.

Wskazania do biopsji nerki to:

• przewlekająca się ostra niewydolność nerek,
• izolowany białkomocz o niejasnej przyczynie,
• zespół nerczycowy,
• krwiomocz trwały lub epizodyczny o niejasnej etiologii,
• podejrzenie nefropatii w przebiegu chorób układowych takich jak toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów,
• upośledzenie czynności nerki przeszczepionej.

Wskazania do biopsji wątroby:

• rozpoznawanie, ocena aktywności i zaawansowania przewlekłych chorób zaawansowania przewlekłych chorób wątroby,
• monitorowanie efektów leczenia niektórych chorób wątroby (np. autoimmunologicznego zapalenia wątroby),
• diagnostyka powiększenia wątroby o niejasnej przyczynie,
• diagnostyka gorączki o nieustalonej przyczynie,
• ocena stanu wątroby przeszczepionej lub stanu wątroby dawcy przed planowanym przeszczepieniem,
• diagnostyka zmian ogniskowych (podejrzenie pierwotnego nowotworu lub przerzutu).

Biopsja tarczycy - wskazania:

• diagnostyka zmian ogniskowych (różnicowanie zmian nowotworowych łagodnych od złośliwych),
• ocena leczenia zachowawczego u pacjentów z wolem guzkowym,
• usuwanie płynu z przestrzeni płynowych,
• diagnostyka zapaleń tarczycy.

Pacjent leży na plecach tuż przy brzegu stołu zabiegowego. W razie potrzeby oraz jeśli nie ma przeciwskazań przed zabiegiem pacjentowi zostaje podany lek o działaniu uspokajającym. Lekarz wykonuje badanie usg (ultrasonograficzne) w celu określenia wielkości narządu, dokładnej lokalizacji zmian patologicznych oraz określenia miejsca wkłucia. Po dokładnym zdezynfekowaniu skóry i znieczuleniu miejscowym np. lidokainą, lekarz wprowadza igłę biopsyjną do badanego narządu. Niekiedy (w zależności od rodzaju biopsji) przed wprowadzenim igły, lekarz wykonuje końcówką skalpela niewielkie nacięcie skóry i tkanki podskórnej w okolicy narządu, który będzie badany. Podczas wprowadzenia igły do narządu pacjent może odczuć ból, gdyż znieczulone zostały tylko tkanki znajdujące się na drodze igły do badanego narządu, a sam narząd nie jest znieczulony.

Po wprowadzeniu igły lekarz pobiera materiał tkankowy (w biopsji gruboigłowej) lub komórkowy (w biopsji cienkoigłowej). Następnie wyciąga igłę z zawartością, która trafia do pojemnika, na którym znajdują się dane pacjenta. Materiał pobrany podczas biopsji zostaje wysłany do pracowni histopatologicznej, gdzie jest badany mikroskopowo. Po biopsji pacjent powinien przynajmniej przez kilka godzin pozostawać w pozycji leżącej, najlepiej do rana dnia następnego. Monitorowane są także jego podstawowe parametry życiowe, takie jak ciśnienie tętnicze i tętno.

Przed wykonaniem biopsji pacjent powinien:

• mieć wykonane badanie obrazowe badanego narządu np. USG
• odstawić leki przeciwpłytkowe (np. aspiryna), leki przeciwzakrzepowe, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. Ibuprofen)

Na kilka dni przed zabiegiem pacjent musi:

• pozostać na czczo w dniu zabiegu,
• poinformować lekarza o wszystkich chorobach przewlekłych, wrodzonych wadach serca, a także o lekach i preparatach ziołowych, które przyjmujemy.

Biopsja jak każdy zabieg inwazyjny może dać powikłania. Najczęściej mogą być to:

• krwawienia,
• zakażenia,
• ból brzucha w okolicy wątroby (prawy górny kwadrant) lub ból prawego barku, krwiak wątrobowy, niedociśnienie – spotykane są dosyć często po biopsji wątroby,
• krew w moczu, krwiaki nerek, krwawienie do przestrzeni zaotrzewnowej, przetoka tętniczo-żylna – spotykane z różną częstościa po biopsji nerki.

Biopsja bardzo często okazuje się być konieczna dla ukończenia diagnostyki i postawienia rozpoznania, a będąc przy tym procedurą inwazyjną wzbudza zrozumiały strach wśród pacjentów. Warto jednak wiedzieć, że rzeczywiste ryzyko groźnych powikłań jest bardzo niskie. Jeśli badanie wykonuje doświadczony zabiegowiec to zarówno odczucia bólowe jak i ryzyko powikłań jest minimalne.

Źródła

1. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
2. Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7
3. Domagała W., Stachura J. PATOLOGIA znaczy słowo o chorobie, Kraków 2008, ISBN 978-83-60183-64-9
4. Kruś S., Skrzypek-Fakhoury E. Patomorfologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3283-3