Natrętne myśli
Natrętne myśli to powstające w świadomości pacjenta wyobrażenia, idee, impulsy do działania. Pojawiają się w świadomości u chorych na natręctwa. Są odbierane jako przykre i pacjent nie potrafi się im przeciwstawić. Natrętne myśli zwykle dotyczą czynności, które człowiek wykonuje niemalże automatycznie ze względu na ich już wielokrotne powtarzanie. Bardzo często występują motywy religijne i związane z moralnością oraz obsesje seksualne.
1. Napięcie psychiczne
Powtarzanie pewnych czynności i rytuałów lub ciągłe powtarzanie się jednej myśli mogą świadczyć o rozwoju zaburzeń. Nasilanie się natrętnych myśli i kompulsywnie powtarzanych czynności jest niepokojącym objawem i wymaga konsultacji ze specjalistą. Początkowo niewinne objawy mogą z czasem przybierać coraz ostrzejszą formę i stopniowo degradować życie osoby cierpiącej na ten rodzaj zaburzeń. Powtarzające się i nasilające natrętne myśli lub czynności mogą powodować utrudnienia w społecznym funkcjonowaniu i prowadzić do wycofania się z aktywności.
Osoby cierpiące na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mają wiele trudności z aktywnym życiem społecznym. Objawy zaburzenia nasilają się stopniowo, coraz bardziej utrudniając życie. Zwykle zaczyna się od powtarzania pewnych schematycznych czynności oraz pojawiania się jednej myśli. Wraz z rozwojem zaburzenia nasila się także intensywność objawów, którym towarzyszy lęk. Do charakterystycznych objawów należą: natrętne myśli, impulsy, wyobrażenia oraz czynności. Zwykle ich treść jest irracjonalna, jednak wywołuje w człowieku niepokój oraz wzmaga napięcie psychiczne. Czynności i myśli są niechciane przez cierpiącego na zaburzenia. Konflikt między potrzebą kontroli natręctw a ich wykonywaniem powoduje, że osoba staje się coraz mniej aktywna, wycofując się z życia społecznego.
U osoby cierpiącej na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne można zaobserwować duże napięcie mięśniowe i problemy z rozluźnieniem się. Mimika twarzy jest uboga i także na niej da się zauważyć wyraźne ślady napięcia. Ruchy tracą swoją płynność, przez co taka osoba porusza się ociężale i z widoczną trudnością.
Początkowo objawy nie muszą być niepokojące i nasilone. Jednak z czasem ich natężenie wzrasta, w konsekwencji zmuszając chorego do wykonywania wciąż niepożądanych natrętnych czynności. Myśli natrętne mogą z czasem nasilać się i wywoływać coraz silniejszy lęk, który prowadzi do zmniejszania się aktywności i izolowania się ze swojego środowiska społecznego.
Rozwój zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych prowadzi do stopniowej degradacji życia człowieka. Wraz z nasilaniem się objawów trudno jest radzić sobie z codziennymi czynnościami. Oprócz codziennych zajęć człowiek zaczyna wykonywać częściej natrętne czynności, które stają się swoistym rytuałem. Wewnętrzny konflikt i towarzyszący mu lęk mogą stać się przyczyną wielu trudności w życiu rodzinnym i zawodowym. Dlatego tak istotna jest konsultacja ze specjalistą.
2. Przyczyny natrętnych myśli
Natrętne myśli należą do szerokiej grupy nerwic. Aby je zdiagnozować, symptomy zaburzenia powinny występować przez dłuższy czas (co najmniej dwa tygodnie). Choroba dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Zazwyczaj osoby te posiadają charakterystyczne cechy. Są ludźmi pedantycznymi, uwielbiającymi czystość i porządek. W życiu kierują się ściśle wyznaczonymi zasadami. Często natrętne myśli mają osoby niewierzące w siebie, niepewne i zagubione.
Natrętne myśli, czyli obsesje, mogą wystąpić w każdym okresie życia. Jeżeli pojawią się w okresie dojrzewania, wówczas istnieje ryzyko, że z wiekiem objawy będą się nasilały, z czasem doprowadzając do zachowań przymusowych (kompulsji). Niekiedy natrętne myśli są skutkiem różnych urazów – zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Obsesje mogą doprowadzić nawet do depresji. Dzieje się tak wówczas, gdy chory tłumi w sobie natrętne myśli, próbując w ten sposób je zwalczyć.
Tematycznie obsesje zazwyczaj powiązane są z takimi zagadnieniami, jak: możliwość zabrudzenia się i infekcji, choroba i śmierć, agresja i przemoc, katastrofy i niebezpieczeństwa. Chorzy nieustannie analizują swoją sytuację życiową, zastanawiają się nad stanem swojego zdrowia, boją się, że mogą być źle postrzegani przez otoczenie, obawiają się ewentualnych zmian. Natrętne myśli niekiedy przypominają rozważania filozoficzne dotyczące istoty życia.
Konsekwencją obsesji są zazwyczaj kompulsje, które mogą wiązać się z częstym sprawdzaniem, czy np. zamknięto samochód, zakręcono kran. Niektórzy chorzy wielokrotnie myją dłonie, inni z kolei obsesyjnie liczą wszystko, co się znajduje dookoła nich.
3. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne występują pod trzema różnymi postaciami. U chorego mogą występować tylko obsesyjne myśli bądź tylko natrętne czynności (tzw. rytuały). Czasami jednak te dwa zaburzenia występują razem – wówczas mówimy o zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych. Nieleczone zaburzenia sprawiają, że chorzy izolują się od otoczenia, unikają wyjść ze znajomymi, często też prowadzą do samookaleczenia.
Chorzy niekiedy nieświadomie zadają sobie ból i uszkadzają ciała (np. wyrywają sobie włosy). Osoby cierpiące na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne odcinają się od przyjaciół i rodziny. Zamykają się w świecie swoich myśli, skupiają się na czynnościach, które powtarzają nawet kilkanaście razy w ciągu dnia. Wszelkie próby odciągnięcia chorego od jego obsesyjnych czynności mogą zakończyć się wybuchem złości i agresji.
Natrętne myśli leczone są za pomocą psychoterapii, którą prowadzą specjalistyczne poradnie zajmujące się zdrowiem psychicznym. U chorego ze zdiagnozowaną nerwicą wprowadza się do leczenia także środki farmakologiczne (leki antydepresyjne i neuroleptyki). Leki zażywane pod postacią tabletek mają na celu zmniejszenie aktywności komórek nerwowych, działają na pacjenta uspokajająco, zmniejszają objawy obsesyjno-kompulsyjne. Środki te są bezpieczne dla organizmu, nie prowadzą do uzależnienia. Psychoterapię oferują także niektóre przychodnie. Może być także prowadzona w warunkach szpitalnych. Wyboru miejsca terapii dokonuje lekarz prowadzący. Terapia zazwyczaj trwa przez około 2 lata.
4. Napady agresji
Osoby cierpiące na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwicę natręctw) zwracają się po pomoc do lekarzy lub psychologów zwykle wtedy, gdy objawy stają się nie do zniesienia. Częstym czynnikiem blokującym przed kontaktem ze specjalistą jest poczucie wstydu i przekonanie o tym, że ten problem rozwiąże się sam z czasem. Towarzyszące tym zaburzeniom lęk i niepokój powodują, że pacjentowi trudno jest mówić o swoich objawach. Poczucie własnej nieudolności w walce z objawami może wywoływać napady agresji i wrogości do otoczenia.
Nasilające się objawy coraz silniej wpływają na życie człowieka, dezorganizując je i degradując. Wczesna konsultacja z lekarzem psychiatrą lub psychologiem może pozwolić na rozpoznanie problemu i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Podjęcie się leczenia pozwala zmniejszać dolegliwości i przywracać równowagę psychiczną.
5. Zaburzenia psychiczne
Wizyta u specjalisty i zdiagnozowanie problemu są niezbędne, by móc rozpocząć leczenie. W terapii zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych zalecane jest stosowanie farmakoterapii oraz psychoterapii. W ramach uzupełnienia leczenia i zintensyfikowania jego efektów można włączyć także inne metody terapeutyczne.
O leczeniu farmakologicznym decyduje lekarz psychiatra. Farmakoterapia ma na celu zmniejszenie lęku i złagodzenie objawów zaburzenia. Natomiast psychoterapia jest niezbędna, by móc zmienić utarte, błędne schematy myślenia i działania, które są powiązane z natręctwami. W trakcie pracy z terapeutą osoba cierpiąca na zaburzenia może przepracować trudne emocje, nauczyć się kontrolować swoje zachowanie i zmniejszyć lub całkowicie wyeliminować natręctwa. Uzupełnieniem tradycyjnych form terapii może być biofeedback, który wykorzystując najnowsze technologie i dokonania w zakresie medycyny, daje szansę na wyeliminowanie dokuczliwych objawów i utrwalenie efektów terapii.
W leczenie warto jest włączyć także najbliższe osoby pacjenta, gdyż one także odczuwają negatywne skutki zaburzeń. Uczestnictwo w zajęciach psychoedukacyjnych i korzystanie z pomocy psychologicznej mogą pozwolić domownikom sprawniej radzić sobie z wyzwaniami, jakie niesie ze sobą terapia natręctw. Dzięki temu bliscy łatwiej radzą sobie z trudnościami, ale również dowiadują się, jak wspierać i pomagać choremu.
5.1. Neurofeedback w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
Zastosowanie neurofeedbacku wciąż się rozszerza. Początkowo ta metoda stosowana była wyłącznie do leczenia skutków intensywnego stresu. Okazuje się jednak, że dzięki zastosowaniu neurofeedbacku można wpływać na poprawę stanu psychicznego osób cierpiących na zaburzenia psychiczne. Dobre efekty przynosi stosowanie tej metody w leczeniu osób cierpiących na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.
Na podstawie mapy bioaktywności mózgu ustalana jest odpowiednia forma terapii. Terapia neurofeedbackiem pozwala wyrównywać asymetrię w przebiegu fal mózgowych i wpływać na pracę mózgu, usprawniając ją. Dzięki zdobywaniu przez chorego głębszej wiedzy o swoim ciele i psychice oraz uzyskiwaniu kontroli nad reakcjami można wpływać na utrwalanie się pozytywnych schematów działania i myślenia. Wygłuszanie niepożądanych zachowań pozwala zmniejszać intensywność objawów i stopniowo je eliminować.
Neurofeedback pozwala utrwalać i wzmacniać efekty tradycyjnego leczenia. Dzięki przyjaznej atmosferze oraz przyjemnej formie ćwiczeń połączonych z wizualizacją osoba uczestnicząca w treningu może się zrelaksować i chętniej wprowadzać zmiany w swoim życiu. Długość i intensywność treningu dostosowane są do indywidualnych potrzeb klienta. Ciągłe monitorowanie postępów pozwala modyfikować program treningowy, by zmaksymalizować jego efekty.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.