Biofeedback - charakterystyka metody, zastosowanie, leczenie depresji

Skiba dorosłe dziecko z ADHD to jedna z metod medycyny alternatywnej lub forma pomocy uzupełniająca w stosunku do farmakoterapii. Opiera się na założeniu, że możemy świadomie wpływać na stan naszego ciała. Biofeedback to skuteczna metoda terapeutyczna, która znajduje zastosowanie w leczeniu takich zaburzeń, jak: napięciowy ból głowy, migrena, zaburzenia gastryczne, nadciśnienie tętnicze, epilepsja czy napady lęku. U podstaw teorii biofeedback leży założenie, że człowiek ma możliwość świadomego oddziaływania na własne procesy fizjologiczne.

1. Na czym polega metoda biofeedbacku

Podstawy teoretyczne biofeedback wywodzą się z badań nad warunkowaniem reakcji wisceralnych, czyli reakcji narządów wewnętrznych. Biofeedback polega na tym, że specjalne urządzenie bada stan organizmu i dostarcza osobie poddanej terapii informację zwrotną (czyli z angielskiego feedback) na ten temat. Informację zwrotną przekazuje się za pomocą animacji lub dźwięku. Dzięki temu chory może zacząć świadomie kontrolować funkcje organizmu do tej pory dla niego niedostępne, takie jak:

• aktywność mózgu (w tym rodzaj emitowanych fal mózgowych),
• temperaturę ciała,
• napięcie mięśni.

Zobacz film: "Co wpływa na pewność siebie?"

Żeby terapia biofeedback mogła być poprawnie przeprowadzona, potrzeba urządzenia do pomiarów różnych parametrów, w zależności od potrzeb, np.:

• pulsu (przy problemach z ciśnieniem),
• napięcia mięśni (przy stresie, napięciowych bólach głowy),
• temperatury ciała (przy problemach z krążeniem),
• aktywności gruczołów potowych (przy leczeniu stanów lękowych i fobii),
• aktywności mózgu (jest to neurofeedback, stosuje się go przy zaburzeniach neurologicznych, bezsenności).

2. Zastosowanie biofeedbacku

Biofeedback stosuje się w leczeniu wielu chorób, w tym:

• depresji,
• niepokoju,
• nadciśnienia,
• nadmiernego stresu,
• migreny,
• zespołu jelita drażliwego,
• ADHD,
• nadmiernego pocenia,
• objawów menopauzy,
• trądziku,
• astmy,
• chronicznego bólu.

Co zrobić, aby biofeedback zadziałał?

1. Uwierz, że biofeedback jest w pełni uznaną metodą, u wielu osób dającą lepsze rezultaty niż farmakoterapia.
2. Zwróć się do wykwalifikowanego terapeuty. On zaproponuje dopasowany do zaburzenia biofeedback.
3. Zaakceptuj fakt, że to ty jesteś odpowiedzialny za swoje zdrowie. Biofeedback to tylko narzędzie, które pozwoli ci na pełną kontrolę nad twoim ciałem.
4. Nie zaprzestawaj biofeedbacku, kiedy tylko uda ci się opanować objawy.

Leczenie depresji opiera się przede wszystkim na farmakoterapii, psychoterapii, a także neuroterapii EEG biofeedback. Biofeedback polega na tłumieniu niepożądanych fal mózgowych, w zamian wzmacnia te fale mózgowe, które są potrzebne dla prawidłowego funkcjonowania. Biofeedback należy do metod biologicznych i w związku z tym nie wiążą się z nim żadne skutki uboczne. Liczne badania wykazały, że stosowanie tego rodzaju terapii wpływa pozytywnie na zdrowie pacjentów. Niestety proces terapii jest długotrwały, dlatego wymaga cierpliwości i zmotywowania pacjenta. Dzięki EEG biofeedback wielu pacjentów poczuło się lepiej, a niektórzy odstawili nawet leki. EEG biofeedback jest skuteczną metodą leczenia depresji, jednak należy pamiętać, że proces dochodzenia do pełni zdrowia jest długi i wymaga pomocy specjalisty.

3. Układ nerwowy a depresja

Rozwój medycyny i nowoczesnych technologii pozwala coraz lepiej poznawać i rozumieć działanie ludzkiego mózgu. Można także efektywniej pomagać osobom cierpiącym z powodu depresji, psychoz czy patologicznego lęku. Postęp technologiczny daje szansę zaglądania w głąb ludzkiego organizmu w sposób bezinwazyjny. Badanie jakościowe (EEG) i ilościowe mózgu (QEEG) oraz precyzyjnie tworzone mapy aktywności bioelektrycznej mózgu pozwalają lokalizować nieprawidłowości w funkcjonowaniu tego narządu.

Przyczyn zaburzeń psychicznych dopatruje się w zmianach w funkcjonowaniu układu nerwowego. Centralny układ nerwowy zawiaduje wszystkimi życiowymi funkcjami, odpowiada za rejestrację bodźców oraz odpowiedziami na nie. Jego dobre „zdrowie” jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania jednostki w środowisku. Funkcje biologiczne i psychiczne przez długi czas postrzegano jako zupełnie oddzielne. Dopiero znaczny postęp technologiczny i nowoczesne metody diagnostyczne stosowane w medycynie pokazały, że psychika i ciało wzajemnie na siebie wpływają i są od siebie zależne. Odkrycia w dziedzinie neurofizjologii pozwoliły zobrazować zmiany w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, które są odpowiedzialne za zaburzenia psychiczne i neurologiczne.

Depresja przez wieki uznawana była za chorobę duszy, stąd też nazywana była melancholią. Natomiast badania naukowe pokazały, że za przebieg depresji odpowiada zmiana w pracy biochemicznej i bioelektrycznej mózgu. Wciąż toczone są spory o to, co jest przyczyną powstawania zaburzeń nastroju. Jednak wiadomo już, jak wygląda mózg osoby cierpiącej na tego rodzaju zaburzenia oraz jak wpływać na ustabilizowanie jego pracy oraz powrót chorego do równowagi. Zaobserwowano, że w trakcie przebiegu depresji występują różnice w pracy obu półkul mózgowych. Ośrodki odpowiedzialne za funkcje psychiczne oraz fizyczne rozmieszczone są w różnych rejonach mózgu. Na podstawie badań aktywności kory mózgowej można ustalić, które z tych ośrodków są pobudzone i co wpływa na tę konkretną aktywność. Badania mózgu za pomocą EEG i QEEG pozwoliły ustalić, że u osób chorych na depresję zmienia się rozkład fal mózgowych w obu półkulach. Bardziej pobudzone są rejony odpowiedzialne za negatywne postrzeganie świata oraz wycofywanie się z aktywności. Natomiast te części, które odpowiadają za przyjemne wspomnienia oraz pozytywne emocje, są mniej aktywne.

4. Leczenie depresji

Po zaobserwowaniu u siebie lub bliskiej osoby niepokojących objawów: znacznie obniżonego nastroju, wycofania, apatii, smutku i niepokoju, należy zgłosić się na konsultację do specjalisty – lekarza psychiatry lub psychoterapeuty. Spotkanie ze specjalistą pozwoli dokonać diagnozy problemu i dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb jednostki. W depresji zalecana jest farmakoterapia oraz uczestnictwo w terapii. Leczenie farmakologiczne ma na celu ustabilizowanie nastroju oraz przywrócenie równowagi biochemicznej mózgu. Natomiast psychoterapia jest pomocna w zmianie błędnych i często negatywnych schematów myślenia o sobie i otaczającym świecie. Oprócz tradycyjnych metod terapeutycznych, coraz większą popularność zdobywają metody oparte na połączeniu odkryć medycznych z nowoczesną technologią. Taką formą terapii jest biofeedback.

5. Badanie reakcji na sytuacje stresowe

Badanie reakcji na stres pozwala określić, jak na różne sytuacje stresowe reagują nasze czynności fizjologiczne (oddech, napięcie mięśniowe, puls, oporność skóry czy temperatura ciała). Stosowane coraz powszechniej metody wspomagania terapii zaburzeń psychicznych z wykorzystaniem biologicznego sprzężenia zwrotnego dają nowe możliwości osobom cierpiącym na zaburzenia psychiczne. Biofeedback, czyli metoda wspomagania pracy mózgu oraz czynności fizjologicznych organizmu, staje się popularnym sposobem terapii pozwalającym zmniejszać napięcie psychofizyczne, uczyć się kontroli nad reakcjami własnego ciała, ale także zmieniać dotychczasowe nawyki. Biofeedback znajduje również szerokie zastosowanie w leczeniu zaburzeń psychicznych, w tym depresji. Biofedback jest metodą terapeutyczną wykorzystującą najnowsze odkrycia z zakresu medycyny oraz techniki komputerowej. Jej zastosowanie jest bezbolesne i całkowicie bezpieczne. Terapia przebiega w formie treningowej, według zaleceń indywidualnie opracowanych w oparciu o analizę wyników badań diagnostycznych. Spotkania odbywają się w komfortowych warunkach sprzyjających relaksacji i pracy nad swoimi problemami.

Zastosowanie biofeedbacku jest wszechstronne i pozwala wpływać na zmiany w zachowaniu oraz samopoczuciu osób korzystających z tego rodzaju terapii. Metoda oparta jest na biologicznym sprzężeniu zwrotnym. EEG biofeedback, inaczej neurofeedback, jest metodą umożliwiającą zmianę charakterystyk własnych fal mózgowych poprzez korzystanie z otrzymywanych zwrotnie informacji o przebiegu pracy mózgu. Osoba trenująca poprzez aktywny udział w treningu modyfikuje i optymalizuje układ, wzorzec swoich fal mózgowych. Biologiczne sprzężenie zwrotne pozwala na wyregulowanie i naturalną optymalizację charakterystyk fal mózgowych oraz utrwalenie tego stanu w mózgu osoby trenującej. Terapeuta wyjaśnia pacjentowi zależności między tym, co dzieje się w jego mózgu i tym, co jest rejestrowane na obrazie EEG. Następnie pomaga trenującemu zrozumieć, w jaki sposób świadomie może kierować i kontrolować pracę swojego mózgu. Dążymy więc do zmiany nieprawidłowego rozkładu fal. Neurofeedback i biofeedback fizjologiczny poprzez wyregulowanie aktywności fal mózgowych i czynności fizjologicznych organizmu prowadzą do „normalizacji” zachowania i przyczyniają się do osiągania wyższej koncentracji, lepszych efektów w pracy, przy mniejszym wydatkowaniu energii. Efektem terapii jest również zmniejszenie poziomu stresu, lęku, poprawa relacji społecznych oraz wzrost poziomu samooceny. Wzajemne oddziaływania na siebie ciała i psychiki pozwalają modyfikować zachowania oraz uczyć kontroli nad reakcjami.

6. Wzmacnianie efektów leczenia depresji

Biofeedback jest metodą terapeutyczną, która może być doskonałym uzupełnieniem tradycyjnych sposobów leczenia depresji. Stosując ją, można utrwalać i wzmacniać efekty działania farmakoterapii i psychoterapii. Prowadzony w komfortowych warunkach trening sprzyja relaksacji i wyciszeniu. Nie przypomina on ciężkiej pracy, jest raczej formą przyjemnych ćwiczeń.

Zastosowanie metody EEG biofeedback z rejestracją przebiegu fal mózgowych (krzywa EEG) pozwala wpływać na zmiany w funkcjonowaniu mózgu chorej osoby. Jak wiadomo, u osób z depresją zaobserwowano różnice w aktywności półkul mózgowych związane z rozwojem depresji. Dzięki treningowi EEG biofeedback można modyfikować zaburzenia pracy mózgu poprzez promowanie i utrwalanie pożądanych fal, a wyciszanie negatywnych, występujących w nadmiarze. Korzystanie z metody EEG biofeedback pozwala redukować asymetrię w przebiegu fal mózgowych. Poprzez treningi biofeedbacku fizjologicznego dąży się do utrwalenia prawidłowego oddechu, napięcia mięśniowego czy pracy serca. Umiejętność świadomego kontrolowania i modyfikowania tych czynności jest szczególnie ważna zwłaszcza w sytuacjach stresujących, w których to uzyskanie ich stabilizacji jest niezwykle trudne, ale jednocześnie niezwykle ważne dla utrzymania dobrego stanu i funkcjonowania człowieka. Treningi biofeedbacku fizjologicznego mają zastosowanie w profilaktyce kardiologicznej, leczeniu chorób psychosomatycznych i rehabilitacji.

Uczestnictwo w terapii za pomocą biofeedbacku jest całkowicie bezpieczne i nie powoduje skutków ubocznych. Pozwala natomiast osiągać widoczne i trwałe efekty leczenia zaburzeń depresyjnych. Terapia jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Długość terapii uzależniona jest od nasilenia objawów oraz predyspozycji jednostki. Ze strony uczestnika terapii wymagane jest zaangażowanie w pracę nad swoimi problemami. Dzięki wsparciu i pomocy terapeuty chory może lepiej radzić sobie z wprowadzaniem zmian.

Stosowanie EEG biofeedback w leczeniu depresji pozwala wpływać na ogólną poprawę samopoczucia i zmniejszenie, a z czasem wyeliminowanie objawów zaburzenia. Warto jednak pamiętać, że mimo uzyskanej poprawy, należy wciąż stosować się do zaleceń zarówno terapeuty, jak i lekarza psychiatry, gdyż tylko w ten sposób można osiągnąć maksymalne i trwałe efekty leczenia.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.