Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Zaburzenia psychotyczne

Avatar placeholder
18.12.2015 08:21
Zaburzenia psychotyczne
Zaburzenia psychotyczne (Zdjęcie autorstwa hunnnterrr / CC BY 2.0)

W potocznym rozumieniu ludzie nadużywają określenia „choroby psychiczne”. Mówiąc o zaburzeniach psychicznych, przeciętny Kowalski pomyśli o depresji, manii, schizofrenii czy zespole urojeniowym. Nie wszystkie jednak dysfunkcje psychologiczne zasługują na miano zaburzeń psychotycznych. Psychoza to duża grupa zaburzeń psychicznych dotycząca znacznego upośledzenia w zdolności badania rzeczywistości. Wszystkie „nienormalne” zachowania uznaje się za objawy psychozy. Jak manifestują się zaburzenia psychotyczne i jakie patologie funkcjonowania można uznać za psychozę?

spis treści

1. Klasyfikacja zaburzeń psychotycznych

Zaburzenia psychotyczne najbardziej kojarzą się ze schizofrenią i sztandarowymi objawami, jak omamy i urojenia. Psychozy jednak to coś więcej niż zaburzenia schizofreniczne. Pojęcie „psychozy” wywodzi się z języka greckiego (gr. psyche – dusza, osis – szaleństwo). Po raz pierwszy terminu tego użył w 1845 roku austriacki lekarz i poeta Ernst Von Feuchtersleben. Według nozologii, psychozy to zaburzenia psychiczne chorobowe. Wyróżnia się różne rodzaje psychoz, np. psychozy endogenne (wewnętrzne), egzogenne (zewnętrzne), organiczne (powstają na bazie uszkodzeń OUN), somatogenne (powstają na bazie chorób somatycznych, np. niedoczynności tarczycy) i psychozy reaktywne (powstają w wyniku stresu psychicznego).

Co w psychiatrii uznaje się za zaburzenia psychiczne niechorobowe? Do tej kategorii zaburzeń zaliczają się: zaburzenia nerwicowe, zaburzenia osobowości, uzależnienia, niedorozwoje, zaburzenia organiczne, zaburzenia psychosomatyczne i behawioralne. W praktyce za psychozy endogenne uznaje się: wszystkie rodzaje schizofrenii, zaburzenia schizoafektywne, np. parafrenię, paranoję i zaburzenia afektywne, np. depresję, manię i chorobę afektywną dwubiegunową. Psychozy egzogenne mogą mieć przebieg ostry lub przewlekły, a powstają w wyniku trzech głównych czynników:

Zobacz film: "Rozpoznaj stan zdrowia psychicznego on-line"
  • po zatruciu – psychoza intoksykacyjna,
  • po chorobie – psychoza infekcyjna,
  • po urazie – psychoza pourazowa.

Panuje pogląd, że za rozwój zaburzeń psychotycznych odpowiada brak równowagi w produkcji neuroprzekaźników mózgowych, choć nie wiadomo, skąd taka nierównowaga neurotransmiterowa wynika. Inne przyczyny psychoz, to np. nieprawidłowa budowa mózgu. Patologie w zakresie neuroanatomii stanowią bazę dla rozwoju psychoz endogennych. Jeśli chodzi o psychozy egzogenne, powstają one w wyniku zatrucia (alkoholem, substancjami psychoaktywnymi), urazu albo infekcji. Do psychoz na podłożu organicznym zalicza się psychozy starcze.

2. Objawy psychozy

Zaburzenia psychotyczne nie stanowią odrębnej jednostki chorobowej, są grupą zaburzeń psychicznych, które manifestują się patologią w zakresie zachowań, spostrzegania, myślenia i świadomości. Oznacza to, że osoba z zaburzeniami psychotycznymi dochodzi do nieprawidłowych wniosków dotyczących rzeczywistości zewnętrznej, dokonuje niewłaściwych ocen słuszności własnego myślenia oraz spostrzeżeń, a także nie zmienia postępowania w obliczu przeciwnych dowodów. Pacjentowi psychotycznemu brak krytycyzmu wobec własnych symptomów chorobowych.

Do głównych objawów psychotycznych zalicza się m.in.:

  • złudzenia fizjologiczne, iluzje,
  • urojenia,
  • halucynacje i omamy rzekome,
  • pseudohalucynacje,
  • zachowania głęboko regresywne – charakterystyczne dla wczesnych faz rozwoju człowieka,
  • objawy katatoniczne – stupor lub podniecenie psychoruchowe,
  • nieadekwatny do okoliczności nastrój,
  • wyraźne rozkojarzenie,
  • irracjonalny lub porozrywany sposób myślenia,
  • zdezorganizowaną mowę – częste gubienie wątku lub brak powiązania myśli,
  • stępienie emocjonalne, anhedonię, bierność, aspołeczność.

Trzeba pamiętać, że nie wszystkie psychozy charakteryzują się w swoim obrazie klinicznym obecnością zaburzeń świadomości. Pod względem jakości zaburzeń wyróżnia się zaburzenia psychotyczne:

  • z zaburzeniami percepcji – występują patologiczne iluzje, czyli zniekształcenia spostrzegania i omamy, które powstają mimo braku realnego bodźca;
  • z zaburzeniami myślenia – występują nieprawidłowości w zakresie treści i formy myślenia. Może pojawić się natłok myśli, spowolnienie myślenia, otamowania myśli, automatyzmy, myśli natrętne albo nadwartościowe.

3. Leczenie psychoz

Zaburzenia psychotyczne leczy się za pomocą farmakoterapii, stosując leki przeciwpsychotyczne. Neuroleptyki mają blokować niekontrolowane pobudzenia w mózgu i hamować manifestację objawów pozytywnych, takich jak omamy czy urojenia. Techniki psychoterapii są jedynie formą pomocniczą dla leczenia farmakologicznego. Obecnie nie ma żadnej metody laboratoryjnej, która pozwalałaby stwierdzić stopień uleczalności psychozy na podstawie jej charakteru. Rokowanie zwykle opiera się na remisji objawów wytwórczych oraz ustąpieniu mylnego sądu realizującego, czyli przywróceniu krytycyzmu wobec własnych błędnych przekonań chorobowych. Zaburzenia psychotyczne to niejednorodna grupa zaburzeń psychicznych. Psychozy należy różnicować z psychopatią (osobowością dyssocjalną) oraz z zaburzeniami myślenia czy zachowania, które składają się zwykle na obraz kliniczny psychozy, a nie są osobną jednostką chorobową.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze