Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Joanna Gładczak

Rezonans magnetyczny układu nerwowego

Avatar placeholder
02.01.2023 15:34
Rezonans magnetyczny układu nerwowego
Rezonans magnetyczny układu nerwowego

Rezonans magnetyczny jest to nowoczesna i bardzo dokładna metoda przedstawienia przekrojów narządów wewnętrznych człowieka we wszystkich płaszczyznach. Inne stosowane skróty i nazwy określające tę metodę diagnostyczną to MRI, MR, tomografia rezonansu magnetycznego. MRI to angielski skrót, oznaczający Magnetic Resonance Imaging (wizualizacja z użyciem rezonansu magnetycznego). Dawniej używany skrót określający tę metodę diagnostyczną to NMR (Nuclear Magnetic Resonance). Pierwsze udane przekroje ciała ludzkiego magnetycznym rezonansem wykonano w 1973 roku.

Rezonans magnetyczny to rodzaj prześwietlenia, które pozwala na uzyskanie bardzo dokładnych zdjęć badanych organów wewnętrznych. W przeciwieństwie do klasycznych zdjęć rentgenowskich czy badania tomografii komputerowej nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego, w zamian stosując nieszkodliwe dla organizmu pole magnetyczne i fale radiowe. Rezonans magnetyczny wykorzystuje magnetyczne właściwości atomów, z których składa się wszystko, także ludzkie ciało. Rezonans magnetyczny wykorzystuje właściwości jąder atomu wodoru, w szczególności jego protonów. Do wykonania badania potrzebne są: silne pole magnetyczne, fale radiowe oraz komputer zamieniający dane na obrazy. Badanie jest całkowicie bezbolesne. Obecnie, dzięki temu badaniu, lekarze są w stanie rozpoznać występujące zmiany z dokładnością do kilku milimetrów.

spis treści

1. Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny głowy?

Zobacz film: "Przebieg badania tomografii komputerowej"

Rezonans magnetyczny jest wszechstronną metodą diagnostyczną, znajdując zastosowanie w badaniach prawie każdego narządu ciała. Badanie to umożliwia w sposób całkowicie nieinwazyjny ocenę struktur anatomicznych całego człowieka w dowolnej płaszczyźnie, a także trójwymiarowo, a szczególnie dobrze umożliwia ocenę ośrodkowego układu nerwowego (mózg i kanał kręgowy) i tkanek miękkich kończyn (tkanki podskórne, mięśnie i stawy). Wskazania do wykonania badania MRI ośrodkowego układu nerwowego to między innymi:

  • choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane),
  • choroby otępienne (np. choroba Alzheimera),
  • nowotwory mózgu trudne do oceny w innych badaniach,
  • ocena struktur okolicy przysadki mózgowej, oczodołu, tylnego dołu mózgu,
  • ocena przestrzeni płynowych,
  • zmiany popromienne w ośrodkowym układzie nerwowym,
  • badania angio MR naczyń mózgowia,
  • zaburzenia neurologiczne o nieznanej przyczynie.

Wskazania ze strony obwodowego układu nerwowego to między innymi:

  • guzy kanału nerwowego,
  • ocena anatomiczna struktur kanału kręgowego,
  • zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionej etiologii.

Rezonans służy także nieinwazyjnej ocenie naczyń całego organizmu – w tym ośrodkowego układu nerwowego, bez użycia środka kontrastowego. Dzięki temu można otrzymać obraz naczyń krwionośnych, odnaleźć ewentualne tętniaki lub naczynia patologiczne (angiografia rezonansu magnetycznego).

Dyfuzyjne badanie metodą rezonansu magnetycznego (DWI) – jest to rodzaj rezonansu, który umożliwia wczesne wykrycie udarów mózgu. Niekiedy używane również w diagnostyce różnicowej chorób nowotworowych i zapalnych. Obrazowanie perfuzji metodą rezonansu magnetycznego (PWI) – ocenić przepływ tkankowy krwi w mózgu. PWI ma zastosowanie w wykrywaniu zaburzeń krążenia mózgowego (przemijających napadów niedokrwienia i udarów niedokrwiennych mózgu). Spektroskopia MR jest badaniem na poziomie molekularnym, jest to przypuszczalnie dziedzina, która znacznie rozwinie się w najbliższych latach.

Rezonans magnetyczny układu nerwowego zwykle poprzedzają inne badania, które nie dały podstaw do postawienia pewnej diagnozy. Zazwyczaj jest to tomografia komputerowa głowy.

2. Jak przebiega badanie MRI?

Badanie jest bezbolesne i bezpieczne dla pacjenta, wymaga jednak pewnych przygotowań. Przed badaniem lekarz przeprowadzi krótki wywiad (czasami należy wypełnić przygotowaną ankietę) - należy poinformować o metalowych przedmiotach umieszczonych w ciele, klaustrofobii, rozrusznika serca, metalowych klipsów na tętniaku mózgu, alergii lub wcześniejszym wystąpieniu reakcji na podanie środka kontrastowego.

Do badania MRI pacjent powinien przyjść na czczo, to znaczy, że przez co najmniej 6 godzin przez wykonaniem badania nie powinien spożywać posiłków stałych, a przez 3 godziny również płynów. Przed badaniem nie należy także palić papierosów. W dniu badania należy zażyć wszystkie leki stosowane przewlekle jak dotychczas.

Cukrzycy muszą o odpowiedniej porze wziąć insulinę i przyjąć posiłek, a na badanie zabrać ze sobą coś do jedzenia i picia. Przed badaniem pacjent musi zdjąć wszelkie metalowe ozdoby (np. kolczyki, broszki, naszyjniki, zegarki, długopisy, klucze), ponieważ mogłyby one zakłócić pole magnetyczne i pracę urządzenia. Należy odłożyć również telefon komórkowy, karty płatnicze. Kobiety powinny również zmyć z twarzy makijaż (może zawierać opiłki metalu), lepiej nie używać również lakieru do włosów. Nie ma konieczności rozbierania się - ściągnięcia wymagają jednak te części garderoby, które posiadają metalowe elementy, na przykład klamry paska, metalowe guziki, suwaki. Możemy zostać poproszeni o ściągniecie obuwia. Jeżeli jest to możliwe, należy również usunąć protezę z jamy ustnej. Bezpośrednio przed badaniem należy opróżnić pęcherz moczowy.

W trakcie badania pacjent kładzie się na wąskim ruchomym stole, który następnie wsuwa się do oświetlonego, wąskiego tunelu. Konieczne jest leżenie w bezruchu, poruszenie może zakłócić obraz badania. W pomieszczeniu zostajemy sami, jednak pacjent cały czas ma kontakt z personelem medycznym. Samo badanie trwa od 30 do 120 minut w zależności od jego rodzaju. Konieczna jest współpraca osoby badanej z personelem. W czasie trwania badania pacjent może odczuwać zwiększoną ciepłotę ciała lub miejscowe uczucie gorąca, co jest naturalnym objawem występującym w czasie badania.

Samo badanie jest dość długie, podczas badania nie wolno się również ruszać, gdyż powoduje to zaburzenia w powstającym obrazie. W komorze jest dosyć głośno, co wynika z pracy aparatu – czasami osoba badana ma zakładane na czas badania słuchawki tłumiące hałas. W aparacie zamontowane jest oświetlenie, klimatyzacja oraz kamery, które umożliwiają obserwowanie pacjenta. W każdej chwili badanie może zostać przerwane, jest połączenie między komorą aparatu a konsolą, gdzie znajduje się personel wykonujący badanie (w aparacie znajduje się oprócz kamer także mikrofon).W trakcie badania należy natychmiast poinformować lekarza o wystąpieniu objawów niepożądanych – duszności, zawrotów głowy, nudności, narastającego uczucia lęku.

Niekiedy podczas badania konieczne jest podanie kontrastu. Jego celem jest poprawa obrazu i odróżnienie od siebie poszczególnych struktur. Do badań w technice rezonansu magnetycznego stosuje się inne rodzaje środków kontrastowych niż w tomografii komputerowej. Są to substancje, które po dożylnym podaniu gromadzą się w tkankach zajętych procesem chorobowym i znacznie wzmacniają pochodzący z tych miejsc sygnał. przypadku rezonansu magnetycznego stosowane są paramagnetyki. Najczęściej podawany jest gadolin. Paramagnetyki to substancje dobrze rozpuszczalne w wodzie, całkowicie wchłaniające się z układu krążenia i przewodu pokarmowego do przestrzeni międzykomórkowych i szybko wydalane przez nerki. Stosowane środki kontrastowe cechuje mała liczba towarzyszących ich podaniu objawów niepożądanych, między innymi dlatego, że nie zawierają jodu (odmiennie niż w przypadku tomografii komputerowej). Nie zanotowano interakcji z lekami. Pacjenci uczuleni na działanie środka kontrastowego, jak również pacjenci po przebytych schorzeniach nerek oraz z niewydolnością nerek powinni poinformować o tym lekarza przed rozpoczęciem badania.
W niektórych przypadkach, u osób, które nie są w stanie wytrwać bez ruchu przez okres badania, konieczne jest podanie leku uspokajającego lub nawet zastosowanie znieczulenia ogólnego.

Na badanie należy wziąć ze sobą wyniki badań obrazowych wykonanych wcześniej. Po jego zakończeniu można prowadzić samochód.

3. Przeciwwskazania do wykonania MRI

MRI nie stosuje się u osób, które mają w ciele metalowe implanty, na przykład metalowe zastawki serca, wszczepione łytki ortopedyczne. Badanie to nie jest wykonywane także u osób z rozrusznikiem serca oraz z wprowadzonymi operacyjnie metalowymi klipsami na tętniakach w mózgowiu (chyba że posiadają stosowny dokument informujący o możliwości wykonywania badania z użyciem pola magnetycznego). Przedmioty te mogłyby ulec uszkodzeniu (np. rozrusznik serca, neurostymulatory mózgu) lub przemieścić się (np. zastawki serca, gwoździe, wkładki wewnątrzmaciczne). Poza tym, jeśli pacjent ma w swoim ciele opiłki metalu, które dostały się tam wskutek urazu lub narażenia zawodowego (głównie w gałce ocznej), konieczna jest konsultacja okulistyczna. Przeciwwskazaniem do badania jest także antykoncepcyjna wkładka wewnątrzmaciczna, jeśli jest wykonana z metalu. Kobiety będące w ciąży lub karmiące bezwzględnie powinny poinformować o tym osoby wykonujące badanie. Jeżeli rezonans magnetyczny wykonywany jest u dzieci, zaleca się podanie im środków uspokajających.

Podsumowując, wykonanie badania jest przeciwwskazane u osób, które posiadają:

  • rozrusznik serca - rezonans może zakłócić działanie rozrusznika, co stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta; jednak niektóre nowsze urządzenia mogą być dostosowane do badania;
  • neurostymulatory;
  • implant ślimakowy;
  • metalowe zastawki serca – przed wykonaniem badania należy dostarczyć pełną dokumentację dotyczącą zastawek w celu sprawdzenia, czy badanie może zostać przeprowadzone;
  • klipsy metalowe założone na naczyniach;
  • metalowe odłamki w ciele – szczególną uwagę powinny zwrócić osoby pracujące w szkodliwych warunkach, u których mogą występować np. opiłki żelaza (szczególnie okolice oczodołów);
  • metaliczne implanty ortopedyczne – sztuczne stawy, stabilizatory, śruby, druty; są one względnym przeciwwskazaniem do wykonania badania.

Przeciwwskazaniem jest również klaustrofobia - w trakcie badania pacjent jest umieszczony w wąskim tunelu, co może powodować dyskomfort podczas badania. Komora jest duża, ale bardzo wąska, co często powoduje stany lękowe. Niektórzy lekarze usypiają pacjentów z klaustrofobią, ale jest to wykonywane rzadko. Jeżeli pacjent jest bardzo otyły, należy upewnić się, że może zostać poddany badaniu (w przypadku badania niektórych struktur zakładane są cewki na daną okolicę ciała – w przypadku znacznego nadmiaru masy ciała mogą wystąpić problemy z ich założeniem).
 Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do wykonania badania MRI, jednak konieczne jest wcześniejsze poinformowanie lekarza o tym fakcie. Podobnie karmienie piersią - badanie może być wykonane, należy jednak poinformować o tym lekarza, a po badaniu powinno zostać ściągnięte mleko z piersi.

Przeciwwskazaniem nie są także stenty w naczyniach wieńcowych (jednak od zabiegu stentowania powinno upłynąć kilka tygodni), posiadanie implantów soczewek, wkładek domacicznych wykonanych bez użycia materiałów metalowych, klipsów hemostatycznych czy implantów dentystycznych (mostki, koronki, wypełnienia).

4. Czy rezonans jest szkodliwy?

Nie udowodniono, aby samo badanie miało jakiś negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Nie powoduje żadnych reakcji biologicznych, nie wchodzi w interakcje ani nie zaburza przebiegu prowadzonego leczenia farmakologicznego. Czasami pacjentowi podaje się kontrast dożylnie, który może wywoływać reakcję alergiczną. Rezonans nie wykorzystuje promieni RTG, więc jest nieszkodliwy dla organizmu. Jeśli pacjent otrzymuje środek cieniujący, istnieje niewielkie ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej. Mimo to, jest ono znacznie mniejsze niż w przypadku substancji kontrastowych stosowanych podczas zdjęć rentgenowskich oraz tomografii komputerowej. Podanie kontrastu dożylnie jest zabiegiem stosunkowo bezpiecznym, mogą wystąpić jednak powikłania, takie jak: duszność, wysypka, świąd, wstrząs anafilaktyczny, zapaść sercowo-naczyniowa. Opisane powikłania nie zależą od dawki i mogą wystąpić niezależnie od wszystkich podjętych środków ostrożności. Jednak możliwe powikłania po wprowadzeniu kontrastu do krwi ujawniają się rzadko. Najczęściej mają formę łagodnych reakcji skórnych i pokarmowych – zaczerwienienie skóry, pokrzywka, nudności, wymioty. Może wystąpić również spadek ciśnienia krwi, przyspieszony rytm pracy serca, skurcz oskrzeli z dusznością czy nawet zatrzymanie oddechu i pracy serca. Środki kontrastowe stosowane w tej technice mogą mieć również działanie nefrotoksyczne.

Rzadkim powikłaniem po wykonaniu badania metodą rezonansu magnetycznego z użyciem kontrastu jest nerkopochodne zwłóknienie układowe (NSF). Jest to choroba opisana zaledwie kilka lat temu, polegająca na postępującym włóknieniu skóry oraz organów wewnętrznych – wątroby, serca, płuc, przepony i mięśni szkieletowych. Jest chorobą przewlekłą. Do czynników ryzyka zaliczyć można: obecność przewlekłej choroby nerek, stosowanie wysokich dawek erytropoetyny, obecność toczących się stanów zapalnych w organizmie, zaburzenia krzepnięcia i zakrzepica żył głębokich, wtórną nadczynność przytarczyc, niedoczynność tarczycy, obecność przeciwciał kardiolipinowych. Zależy również od wielkości i częstości podania środka kontrastowego.

5. Rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa?


Rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa to dwie najbardziej popularne metody wykorzystywane w diagnostyce obrazowej (nie biorąc pod uwagę ultrasonografii). Tomografia została wprowadzona na rynek wcześniej, dzięki czemu badanie jest bardziej dostępne i wykonywane w większej liczbie ośrodków, jest również badaniem tańszym. W obu badaniach może być podawany kontrast, są to jednak odmienne preparaty – w tomografii zawsze oparte na substancjach jodowych. W badaniu metodą rezonansu magnetycznego nie są wykorzystywane promienie X, jest więc bezpieczniejsze, gdyż nie dochodzi do narażenia na promieniowanie. Jest metodą dokładniejszą, pozwala obejrzeć struktury w kilku przekrojach, jednak jest badaniem droższym oraz mniej przyjemnym dla pacjenta - czas badania jest dłuższy, podczas badania należy leżeć nieruchomo oraz w środku panuje hałas. W przypadku obrazowania mózgowia badanie MRI jest badaniem dokładniejszym i pozwalającym na znacznie lepszą ocenę mózgowia. Tomografia natomiast jest wskazana w stanach nagłych - na przykład w urazach głowy, gdzie konieczna jest szybka odpowiedź na pytanie, z czym mamy do czynienia. Jednak o wyborze badania powinien zdecydować lekarz.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza. O wskazaniach do badania decyduje lekarz kierujący - specjalista. Jednak lekarz radiolog decyduje o sposobie wykonania badania. Przed wykonaniem badania konieczne jest podpisanie zgody na wykonanie samego badania oraz podanie środka kontrastowego. Cena badania w zależności od ośrodka, gdzie jest wykonywana oraz od obszaru, który podlega badaniu jest różna, ale zwykle jest to kilkaset złotych.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Rezonans magnetyczny układu oddechowego
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze