Nowotwór - współczynnik śmiertelności, dysfunkcja układu odpornościowego, zaburzenia odporności komórkowej, AIDS, radioterapia, immunosupresja
Rozwój przemysłu, degradacja środowiska oraz specyficzny tryb życia mieszkańców wielkich aglomeracji doprowadził to pojawienia się nowego zjawiska, jakim są choroby cywilizacyjne. Z pośród nich bardzo ważne miejsce zajmują nowotwory. Dodatkowym czynnikiem, który przyczynił się do nasilenia tego problemu, jest zwiększona średnia długość życia człowieka oraz lepsza wczesna diagnostyka, która uświadamia, jak wielu ludzi jest dotkniętych tym schorzeniem.
1. Współczynnik śmiertelności przy nowotworze
Choroby nowotworowe są w chwili obecnej drugim powodem śmiertelności w krajach Unii Europejskiej. Niestety obserwuje się wzrost śmiertelności z powodu nowotworów, szczególnie w grupie dorosłych ludzi w średnim wieku. Szacuje się, że w naszym regionie w 2015 współczynnik śmiertelności z powodu chorób nowotworowych wyniesie u mężczyzn 201/100 tys. zaś u kobiet 106/100 tys.
Choroby nowotworowe stanowią grupę schorzeń, w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe komórki tkanki.
2. Dysfunkcja układu odpornościowego
Jedną z ważniejszych funkcji układu odpornościowego, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, jest niszczenie komórek nowotworowych. Układ immunologiczny walczy z komórkami nowotworami przy pomocy dwóch strategii: na poziomie wewnątrzkomórkowym (niszczenie komórki już na etapie mutacji w materiale genetycznym) oraz w mechanizmie odpowiedzi komórkowej, w której biorą udział przede wszystkim komórki NK (natural killer).
Uznaje się, że każdego dnia, u każdego człowieka, do krwiobiegu dostają się miliardy komórek nowotworowych, które mogłyby potencjalnie stać się prekursorem nowotworu złośliwego. To dzięki działaniu układu immunologicznego, komórki te są rozpoznawane i niszczone odpowiednio szybko. Opisane zjawisko jest to nadzór immunologiczny, czyli zapobieganie nowotworzeniu poprzez wczesną destrukcję atypowych komórek.
3. Zaburzenia odporności komórkowej
Powiązanie przyczynowo-skutkowe istnieje też w odwrotną stronę – sama obecność choroby nowotworowej obniża odporność. Komórki nowotworowe wydzielają cytokiny (głównie TGF-b) np. w raku drobnokomórkowym płuc, międzybłoniaku opłucnej i ziarnicy złośliwej. Natomiast nowotwory głowy i szyi wytwarzają prostaglandyny.
Zmiany wywoływane przez komórki nowotworowe objawią się: zmniejszeniem bezwzględnej liczby limfocytów, zmniejszeniem populacji limfocytów CD4, zmiany w stosunku limfocytów CD4 i CD8 oraz osłabienie aktywności komórek NK.
4. AIDS
W momencie rozwinięcia się AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności), chorzy są dużo bardziej narażeni na nowotwory występujące w populacji ogólnej, oraz na nowotwory, które u osoby z prawidłowym systemem immunologicznym rozwijają się bardzo rzadko lub w ogóle.
Dla przykładu chłoniaki występują ponad 100 razy częściej u chorych zakażonych wirusem HIV, a niektóre z nich traktuje się, jako choroby wskaźnikowe dla AIDS, np. pierwotny chłoniak OUN pojawiający się w skrajnym leczeniu immunosupresyjnym.
Ponadto często występują narządowe i uogólnione chłoniaki złośliwe o wysokim stopniu złośliwości oraz szybkiej lokalizacji pozawęzłowej. Inwazyjny rak szyjki macicy wywołany przez wirus HPV jest rozpoznawany 10 razy częściej u kobiet zakażonych wirusem HIV niż w populacji ogólnej. Mięsak Kaposiego to nowotwór oportunistyczny wywołany przez nabyte drogą płciową zakażenie wirusem HHV-8. Nowotwór ten występuje przede wszystkim u gejów zakażonych wirusem HIV.
5. Radioterapia
Nowotwór wtórny jesy zaliczany do powikłań późnych radioterapii. Najczęściej poddawane radioterapii są: rak odbytnicy, rak pęcherza moczowego, trzonu macicy, mięsaki kościopochodny.
Nowotwór wtórny występuje w tkankach i narządach, w których podana dawka promieniowania była duża. Typowym rakiem popromiennym jest nowotwór wrzecionowatokomórkowy skóry, który rozwija się wyłącznie w skórze wcześniej napromienianej, często wykazującej cechy zwłóknienia lub teleangiektazji popromiennych.
6. Immunosupresja
Odległym powikłaniem immunosupresji jest nowotwór. Najczęściej rozwija się ten, który ma związek z zakażeniami wirusowymi, a więc rak skóry, szyjki macicy, pęcherza moczowego, a także chłoniaki (część z nich związana jest z wirusem Epsteina-Barr), rak nerek czy rak wątroby (związane z przewlekłym zapaleniem tego narządu spowodowanym wirusem typu B albo C).
Ważnym zagadnieniem są nowotwory po transplantacj i związane również z infekcjami wirusowymi: cytomegalii, Epsteina-Barr, opryszczki, a także nowymi: herpes 6 czy herpes 8, który wywołuje mięsaka Kaposiego.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.