Leki przeciwpsychotyczne

Większość leków przeciwpsychotycznych działa przez ograniczanie w mózgu aktywności neuroprzekaźnika dopaminy (receptor D2), choć nie jest znany do końca powód, dla którego hamowanie dopaminy miałoby mieć efekt antypsychotyczny. Wiadomo, że chlorpromazyna i haloperidol blokują receptory dopaminowe w synapsie między komórkami nerwowymi.

Nowszy lek przeciwpsychotyczny – klozapina, jednocześnie zmniejsza aktywność dopaminy i zwiększa aktywność innego neurotransmitera – serotoniny, która również działa hamująco na układ dopaminowy. Chociaż leki te ograniczają ogólną aktywność mózgu, ich działanie nie sprowadza się tylko do uspokajania pacjenta.

Neuroleptyki redukują raczej pozytywne (wytwórcze) objawy schizofrenii, czyli omamy, urojenia, zakłócenia emocjonalne i pobudzone zachowanie, ale niewiele robią w zakresie negatywnych (deficytowych) objawów w postaci dystansu społecznego, pogmatwanych myśli i wąskiego zakresu uwagi, widocznych u wielu pacjentów schizofrenicznych.

Niedawno przeprowadzone badania sugerują, że leki antypsychotyczne drugiej generacji, promowane przez firmy farmaceutyczne, mogą wcale nie być bardziej skuteczne w redukowaniu objawów psychotycznych niż te starsze. Jakie rodzaje neuroleptyków daje się wyróżnić? Zasadniczo wymienia się klasyczne (typowe) leki antypsychotyczne I generacji i nowsze leki antypsychotyczne II generacji, czyli tzw. neuroleptyki atypowe.

Niestety, długotrwałe przyjmowanie leków antypsychotycznych może mieć niepożądane skutki uboczne. Odnotowano np. fizyczne zmiany w mózgu. Najbardziej niepokojąca jest dyskineza późna, która wywołuje nieuleczalne zakłócenia kontroli motorycznej, zwłaszcza mięśni twarzy. Choć niektóre z nowych leków, jak klozapina, ograniczyły motoryczne efekty uboczne w związku ze swoim bardziej selektywnym blokowaniem dopaminy, one również mogą powodować poważne problemy.

Długotrwałe zażywanie leków antypsychotycznych wywołuje objawy podobne do choroby Parkinsona (np. parestezje kończyn, drżenie spoczynkowe, sztywność mięśni, ślinotok itp.), co określa się mianem parkinsonowskiego zespołu poneuroleptycznego.

Klasyczne leki przeciwpsychotyczne I generacji powodują też szereg negatywnych objawów wegetatywnych, jak: zaburzenia akomodacji, nadmierną senność, zaburzenia w sferze seksualnej, zaburzenia funkcji wątroby, suchość w jamie ustnej. Czy zatem leki antypsychotyczne są warte ryzyka? Nie ma tutaj prostej odpowiedzi. Należy oszacować prawdopodobieństwo niebezpieczeństw, biorąc pod uwagę nasilenie rzeczywistego cierpienia pacjenta psychotycznego.

Źródła

1. Jarema M., (red.), Schizofrenia. Pierwszy epizod, Via Medica, Gdańsk 2008, ISBN 978-83-7555-036-8.
2. Liberski P.P., Kozubski W., (red.), Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-20037-54-8.
3. Zimbardo P.G., Johnson R.L., McCann V., Psychologia. Kluczowe koncepcje. Psychologia osobowości, PWN, Warszawa 2010, ISBN 978-83-01-16396-9.