Trwa ładowanie...

Nocyceptor – co to jest, funkcje, rodzaje, umiejscowienie

 Katarzyna Kurek
Katarzyna Kurek 09.02.2023 16:00
Nocyceptor to receptor odbierający bodźce bólowe
Nocyceptor to receptor odbierający bodźce bólowe (Adobe Stock)

Nocyceptory to receptory odbierające bodźce bólowe. Reagują one na szkodliwe lub potencjalnie szkodliwe sygnały. Mogą być pobudzane przez różnorodne bodźce – zarówno mechaniczne, termiczne, jak i chemiczne. Czym dokładnie są nocyceptory? Jakie funkcje pełnią w organizmie? Gdzie są umiejscowione?

spis treści

1. Co to jest nocyceptor?

Nocyceptor (łac. nocere – uszkadzać) to wyspecjalizowany receptor bólowy, odbierający szkodliwe lub potencjalnie szkodliwe bodźce, które uszkadzają lub zagrażają integralności organizmu. Na skutek podrażnienia nocyceptorów pojawia się ból receptorowy. Odgrywa on ważną rolę w systemie obronnym organizmu, umożliwiając reagowanie na zagrażające czynniki uszkadzające ustrój.

Receptory bólowe zostały odkryte w roku 1906 przez Charlesa Scotta Sherringtona. Są one wolnymi zakończeniami cienkich włókien nerwowych, które przewodzą, powstałe z przetworzenia energii bodźców bólowych, impulsy elektryczne.

Zobacz film: "Ból głowy i zmęczenie może oznaczać nowotwór. Specjalista wyjaśnia i apeluje"

W zależności od ich średnicy oraz prędkości przewodzenia wyróżnić można dwa rodzaje włókien nocyceptywnych:

  • zmielinizowane A-delta – szybko przewodzące (12-30 m/s),
  • bezmielinowe typu C – są bardzo cienkie, wolno przewodzące (0,5-2 m/s).

2. Nocyceptor – podstawowe funkcje

Podstawową funkcją receptorów bólowych jest reagowanie na określone bodźce uszkadzające tkanki oraz wywoływanie reakcji obronnych, np. odruchu. Pod wpływem bodźca nocyceptywnego dochodzi do wydzielania z tkanek enzymów proteolitycznych, indukujących wydzielanie prostaglandyn oraz kinin.

Na co reagują nocyceptory? Odbierają one różnorodne sygnały, zarówno środowiskowe, jak i wewnątrzpochodne. Wśród nich wymienia się bodźce:

  • mechaniczne,
  • termiczne,
  • chemiczne.

3. Rodzaje nocyceptorów

Receptory bólowe klasyfikowane są przede wszystkim na podstawie ilości i rodzaju bodźca, na który reagują. Najogólniej nocyceptory można podzielić na:

  • nocyceptor unimodalny – wyspecjalizowany do odbierania jednego rodzaju bodźca – mechanicznego lub termicznego, najczęściej znajduje się na powierzchni skóry,
  • nocyceptor polimodalny/multimodalny – polimodalny nocyceptor dotyczy wszystkich rodzajów bodźców (chemicznych, mechanicznych, termicznych), umiejscowiony jest w narządach wewnętrznych,
  • nocyceptor „cichy” – odbiera dłużej działające bodźce (związki chemiczne uwalniane z uszkodzonych tkanek), znajduje się niemal we wszystkich tkankach.

Oprócz tego wyróżnia się też chemoreceptory (odbierają określone substancje chemiczne), termoreceptory (reagują na kontakt z powierzchnią lub elementem o wysokiej temperaturze), mechanoreceptory (aktywowane poprzez jakikolwiek nacisk mechaniczny).

4. Umiejscowienie nocyceptorów

Nocyceptory zlokalizowane są praktycznie w każdym obszarze ciała, który może wyczuwać szkodliwe bodźce. Zewnętrzne receptory bólowe zlokalizowane są w błonach śluzowych, czy rogówce oraz tkankach, takich jak skóra. Z kolei wewnętrzne nocyceptory znajdują się m.in. w mięśniach, stawach, jelitach, czy pęcherzu.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze