Skutki koronawirusa. Trauma po pandemii może być taka, jak po wojnie
Koronawirus odcisnął piętno na każdej sferze naszego życia: zdrowotnej, ekonomicznej i społecznej. Coraz częściej mówi się również o wpływie pandemii na naszą psychikę. Jeden ze specjalistów porównał ją do wojny, która odciska na ludziach traumatyczne piętno do końca życia. Czy rzeczywiście może mieć ona na nas tak ogromny wpływ?
1. Pandemia jak wojna
- Ci, którzy przeżyli II wojnę światową, nosili jej piekło do śmierci. Pewne zachowania i sposób myślenia pozostają. I tak samo będzie z pandemią - powiedział psychiatra Jacek Koprowicz w rozmowie z PAP.
Czy faktycznie można mówić o tak poważnych konsekwencjach? O zdanie zapytaliśmy Marię Rotkiel, psycholog i certyfikowaną terapeutkę poznawczo – behawioralną.
- Coraz więcej specjalistów mówi o tym, że konsekwencje pandemii (i to jak ona była doświadczana w rozumieniu poczucia zagrożenia, różnych lęków, również o zdrowie, restrykcji i ograniczeń), należy diagnozować tak, jak wydarzenie traumatyczne. Ja również skłaniam się ku takiemu stanowisku i w mojej ocenie porównanie do przeżyć powojennych, czyli odczuć i konsekwencji powiązanych z doświadczeniem wojny, jest zasadne, bo pandemia to jak najbardziej doświadczenie traumatyczne – twierdzi Maria Rotkiel w rozmowie z abcZdrowie.
Specjalistka z zakresu terapii m.in. zaburzeń nastroju dodaje jednak, że nie u wszystkich wywoła ona taki sam efekt.
- Należy pamiętać, że to, jak doświadczamy i przeżywamy wydarzenia, jest kwestią indywidualną i każdy przypadek należy traktować osobno. To jest bardzo ważne, bo w tych samych okolicznościach poczucie lęku i zagrożenia w zderzeniu z naszą sprawczością i poczuciem kontroli, będzie u każdej z osób różne. W kontekście pandemii oznacza to, że każdy z nas będzie inaczej odczuwał jej konsekwencje w zależności od sytuacji życiowej, przeżyć, jakie nam towarzyszyły oraz również poziomu odczucia zagrożenia, lęku i bezradności, z którymi musieliśmy się zmierzyć. U niektórych pandemia wywoła negatywne skutki, a dla innych będzie motorem rozwoju w postaci nowych umiejętności, biznesu czy po prostu odkładanych na później zmian.
Psycholog wyjaśnia również, kiedy zdarzenie możemy zakwalifikować jako traumatyczne, a więc porównywalne do wydarzeń wojennych.
- To właśnie poczucie sprawczości i kontroli wobec danego zagrożenia tak naprawdę wpływają na to, czy dane zdarzenie zakwalifikujemy jako posttraumatyczne i wystąpią takie objawy jak zespół stresu pourazowego, czy depresja. W skrajnych przypadkach zdarzają się nawet zaburzenia osobowościowe, które kompletnie zmieniają nasz schemat codziennego działania. Na szczęście w kontekście pandemii nie zaobserwowano jeszcze takich przypadków.
2. Wpływ koronawirusa na zdrowie psychiczne
- Stres pourazowy może objawiać się flashbackami, czyli obrazami przybierającymi postać wielozmysłową, jak np. dźwięk, skojarzenie lub nawracające wspomnienie, czy to w snach, czy w postaci niespodziewanej myśli. Z mojego dotychczasowego doświadczenia oraz rozmów z innymi specjalistami wynika, że zespół stresu pourazowego w wyniku pandemii nie został jeszcze u nikogo zdiagnozowany. Tylko u niektórych pacjentów obserwujemy wybiórczo objawy tj. zaburzenia snu, wahania nastroju, które jednak nie składają się na kliniczny obraz tego schorzenia – wyjaśnia terapeutka.
- Natomiast mamy już wielu pacjentów z zaburzeniami nastroju, w tym z depresją i z lękiem uogólnionym, czyli poczuciem zagrożenia i niepokoju niezwiązanych z konkretną sytuacją. U niektórych obserwujemy też fobie specyficzne, jak lęk społeczny objawiający się problemem z powrotem do zatłoczonych miejsc, biur czy szkół w przypadku dzieci - wyjaśnia ekspert.
Maria Rotkiel apeluje, by nie bać się szukać pomocy.
- Pamiętajmy, że przyznanie się, że potrzebujemy pomocy specjalisty, nie jest oznaką słabości. Jeżeli dłużej niż przez dwa tygodnie czujemy się źle, występują niepokojące objawy np. zaburzenia snu – zgłośmy się do specjalisty. To nie musi być długa terapia, czasami wystarczą już dwa czy trzy spotkania. Dobrze, że pojawiają się porównania pandemii do wojny, bo to pokazuje, że naprawdę mogliśmy się poczuć zagrożeni i naturalne jest, że potrzebujemy wsparcia i skorzystanie z niego u specjalisty jest dowodem na naszą dojrzałość i samoświadomość – dodaje ekspert.
3. Sposoby na pokonanie lęków
Każdy z nas radzi sobie lepiej lub gorzej ze skutkami pandemii, ale według psychologa nie możemy udawać, że zagrożenia nie ma lub poddawać się lękom.
- Powinniśmy poukładać sobie te wydarzenia, zrozumieć, co się wydarzyło, wyciągnąć wnioski i zbudować swoje poczucie kontroli i sprawczości na podstawie doświadczenia, że daliśmy radę i udało nam się przebrnąć przez ten czas. Nie jest to łatwe, ale mamy do tego już narzędzia i to w sensie dosłownym tj. laptop, kamerka i psychologicznym, jak np. lepsza organizacja czasu czy podziału obowiązków. Wydarzenia traumatyczne odbierają nam poczucie wartości, czujemy się bezradni, małoznaczący, bez wpływu na rzeczywistość jak taka mróweczka, której ktoś depcze mrowisko. Ważne jest, by odzyskać poczucie pewności siebie, że damy radę, nawet jeśli przyjdzie kolejna fala pandemii. Teraz jest nam o tyle łatwiej, że pole bitwy jest już znane i powinno nam to pomóc – zapewnia psycholog.
Ekspert podkreśla również, że bardzo ważny jest wypoczynek i nie oznacza on udawania, że wszystko jest w porządku.
- Odpoczynek od trudnego tematu nie jest synonimem wyparcia. Jest on nam potrzebny jak tlen i wszyscy powinniśmy sobie na niego pozwolić, wystawić twarz do słońca, odetchnąć bez maseczki i zrelaksować się na tyle, ile możemy. Potem wracamy do rzeczywistości, ale już tej, którą rozumiemy i akceptujemy, ale się jej nie boimy. Lekceważenie zagrożenia to jest dopiero wyparcie i może ono być niebezpieczne. To tak jakbyśmy jechali coraz szybciej samochodem i ignorowali fakt, że możemy skrzywdzić albo siebie, albo innych.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.