Szczepić się przeciw COVID-19 rano czy po południu? Badania wskazują, że pora dnia ma znaczenie
Od dawna wiadomo było, że pora dnia, o której przyjmujemy leki, może mieć wpływ na ich skuteczność. Teraz okazuje się, że ma to przełożenie również w przypadku szczepionek przeciw COVID-19. Naukowcy odkryli, że godzina podania zastrzyku może wpływać na poziom wytwarzanych przeciwciał.
1. Szczepieni po południu mają wyższą odporność?
Nasz wewnętrzny zegar dobowy reguluje wiele aspektów fizjologii, w tym reakcję na choroby zakaźne i szczepienia - czytamy na łamach "Journal of Biological Rhythms". W tym właśnie czasopiśmie zostało opublikowane nowe badanie, które wspólnie przeprowadzili naukowcy z Uniwersytetu Harvarda i Uniwersytetu Oksfordzkiego.
Badacze przeanalizowali próbki krwi 2190 pracowników służby zdrowia z Wielkiej Brytanii. Były one pobrane między grudniem 2020 r. a lutym 2021 r., kiedy medycy otrzymali pierwsze dawki szczepionki Pfizer lub AstraZeneca.
Okazało się, że odpowiedź przeciwciał była najwyższa wśród osób zaszczepionych między godziną 15:00 a 21:00 w porównaniu z osobami, które były zaszczepione tego samego dnia, tylko w godzinach wcześniejszych.
Naukowcy odkryli także, że oprócz wpływu pory dnia, odpowiedź przeciwciał była również wyższa u osób, które otrzymały szczepionkę mRNA, kobiet oraz osób młodszych.
"Nasze badanie obserwacyjne dostarcza dowodów na to, że pora dnia wpływa na odpowiedź immunologiczną w przypadku szczepień SARS-CoV-2. Może to mieć znaczenie dla optymalizacji skuteczności szczepień" – podkreśla na łamach "Journal of Biological Rhythms" współautorka badań prof. Elizabeth Klerman, neurolog z Harvard Medical School (HMS).
2. Dlaczego pora dnia może mieć znaczenie?
Jak podkreślają naukowcy, zależność między porą dnia a skutecznością leków nie jest nowością. Jako przykład prof. Klerman wskazuje badania, które wykazały, że niektóre leki stosowane w chemioterapii skutecznie działają na komórki rakowe, ale o określonej porze dnia ograniczają toksyczność wobec innych komórek.
Zauważono również, że objawy niektórych chorób zaostrzają się o konkretnych porach dnia.
Dotychczas jednak niewiele było wiadomo o skuteczność szczepionek w zależności od pory dnia. Jedno z nielicznych badań zostało przeprowadzone w 2008 r. i dotyczyło szczepionki przeciwko grypie. Wynik jednak był zupełnie odwrotny, niż uzyskała prof. Klerman oraz jej koledzy. Okazało się, że starsi mężczyźni, którzy byli szczepieni rano, mieli wyższy poziom przeciwciał w porównaniu z osobami zaszczepionymi po południu.
"Szczepionki przeciw COVID-19 i przeciw grypie mają różne mechanizmy działania, a odpowiedź przeciwciał może się znacznie różnić w zależności od tego, czy układ odpornościowy rozpoznaje patogen z wcześniejszych infekcji, takich jak grypa czy też nowy wirus" – wyjaśnia dr Klerman.
3. Wszystko przez hormon stresu?
Naukowcy nie wyjaśniają, jaki dokładnie mechanizm sprawia, że osoby szczepione preparatami przeciw COVID-19 po południu miały wyższy poziom przeciwciał.
Zdaniem dr hab. Piotra Rzymskiego, biologa oraz popularyzatora nauki z Zakładu Medycyny Środowiskowej UM w Poznaniu, poznanie takiego mechanizmu wymaga dodatkowych badań, gdyż regulacja procesów metabolicznych i immunologicznych jest w organizmie człowieka niezwykle skomplikowana.
Wiadomo jednak, że aktywność różnych związków sygnalizujących w układzie immunologicznym zmienia się w ciągu doby, a wpływ na to mają różne bodźce.
- Jednym z takich bodźców jest chociażby poziom kortyzolu, nazywanego również hormonem stresu. W godzinach porannych poziom kortyzolu jest najwyższy. Następnie zaczyna spadać i w godzinach popołudniowych osiąga znacznie niższe wartości - podkreśla dr Rzymski. - Podwyższony poziom kortyzolu ma silny wpływ na aktywność układu immunologicznego. Mówiąc w dużym uproszczeniu, może go wyciszać. Być może to częściowo wyjaśnia wnioski z badań - dodaje.
4. Najlepiej porządnie się wyspać
Eksperci podkreślają, że choć pora dnia może wpłynąć na poziom wytworzonych przeciwciał, to jednak najważniejsze jest, aby w ogóle się zaszczepić.
- Czy szczepić się przed południem, czy po południu? Moim zadaniem odpowiedź brzmi: po prostu się szczepić. Gdyby pora dnia miała tak wielkie znaczenie kliniczne, to już mielibyśmy zamknięte wszystkie punkty szczepień pracujące o poranku. Być może za ileś lat wrócimy do tej tezy i będzie to przyczynkiem do większej pracy naukowej, ale dzisiaj ta informacja ma znikomy wpływ - uważa dr Leszek Borkowski, farmaceuta oraz prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Z kolei zdaniem dr. Rzymskiego, z tych badań powinniśmy wyciągnąć najważniejszy wniosek: szczepienia są mniej skuteczne u osób przewlekle zestresowanych.
- Już wcześniejsze obserwacje wskazywały, że wysoki poziom stresu i przewlekły stres obniżają naszą odporność przed chorobami zakaźnymi oraz mogą tłumić odpowiedź na szczepienia. Dlatego przygotowując w ramach inicjatywy "Nauka przeciw Pandemii" poradnik, jak przygotować się do szczepienia przeciw COVID-19, radziliśmy porządnie się wyspać przynajmniej na dzień przed szczepieniem. Niewyspanie się jest ściśle związane z poziomem stresu - podkreśla dr Piotr Rzymski.
Zobacz również: COVID-19 atakuje serce. 8 znaków ostrzegawczych, które mogą świadczyć o powikłaniach kardiologicznych
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.