Trójglicerydy (triglicerydy) - norma, dieta, badania, przygotowanie, interpretacja. Jak obniżyć poziom trójglicerydów?
Trójglicerydy (triglicerydy) to tłuszcze proste wytwarzane w wątrobie z węglowodanów i kwasów tłuszczowych. Są one niezwykle istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale podwyższone trójglicerydy mogą negatywnie wpływać na samopoczucie i stan zdrowia. Co to są trójglicerydy i jaka jest norma TG? Jak obniżyć zbyt wysokie trójglicerydy?
- 1. Czym są trójglicerydy?
- 2. Jakie funkcje pełnią trójglicerydy?
- 3. Trójglicerydy a cholesterol
- 3.1. Rodzaje cholesterolu
- 4. Wskazania do badania poziomu trójgicerydów
- 5. Jak przygotować się do badania trójglicerydów?
- 6. Trójglicerydy normy
- 7. Co oznaczają podwyższone trójglicerydy we krwi?
- 8. Trójglicerydy poniżej normy
- 9. Jak zmniejszyć poziom trójglicerydów?
- 9.1. Ograniczenie słodyczy
- 9.2. Ograniczenie fruktozy
- 9.3. Zmniejszenie ilości węglowodanów w diecie
- 9.4. Unikanie alkoholu i palenia papierosów
- 9.5. Aktywność fizyczna
- 9.6. Odpowiednia ilość kwasów omega-3 w diecie
1. Czym są trójglicerydy?
Trójglicerydy, czyli triglicerydy lub triacyloglicerole (w skrócie TG), to organiczne związki chemiczne należące do tłuszczów prostych (lipidów). To estry gliceryny i trzech kwasów tłuszczowych, stanowiące największe źródło energii dla organizmu.
Budowa trójglicerydów - składają się one jednej cząsteczki glicerolu i trzech cząstek długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, zespolonych wiązaniem estrowym
Zawarty w nich materiał energetyczny jest zużywany na bieżące potrzeby lub magazynowany w postaci tkanki tłuszczowej. Związki te są konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak trójglicerydy powyżej normy bardzo szkodzą zdrowiu.
Prawidłowy poziom trójglicerydów we krwi wynosi mniej niż 150 mg/dl, ale szczegółowe parametry są zróżnicowane ze względu na płeć. Podwyższone trójglicerydy w surowicy grożą wystąpieniem udaru mózgu i zawału serca w większym stopniu niż zbyt wysoki cholesterol.
Ponadto, bardzo wysoki poziom trójglicerydów może prowadzić do zwiększonego ryzyka wystąpienia zapalenia trzustki. Triglicerydy TG są produkowane przez wątrobę z węglowodanów prostych oraz z kwasów tłuszczowych. Źródłem trójglicerydów w diecie są tłuszcze roślinne oraz zwierzęce.
2. Jakie funkcje pełnią trójglicerydy?
Za co odpowiadają trójglicerydy? Triglicerydy w pewnej części produkowane są przez wątrobę z węglowodanów i kwasów tłuszczowych. Następnie, w postaci lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL), razem z cząsteczkami cholesterolu trafiają do krwiobiegu.
Mimo to większość triglicerydów trafia do organizmu razem z pokarmami. Po wchłonięciu do krwi z jelita transportowane są przez chylomirkony (specyficzną frakcję lipoprotein) do mięśni, gdzie stają się źródłem energii.
Nadmiar dostarczonych z pokarmem kalorii sprawia, że niewykorzystana część trójglicerydów jest magazynowana w tkance tłuszczowej.
Tak jak cholesterol i inne lipidy, triglicerydy są również naturalnym składnikiem zewnętrznej warstwy skóry. Wpływają one na odporność skóry na oddziaływanie środowiska zewnętrznego, a także zapobiegają utracie wody.
3. Trójglicerydy a cholesterol
Zwykle nadmierne stężenie trójglicerydów we krwi obserwuje się u osób otyłych. Zwiększa to ryzyko choroby wieńcowej, zmian miażdżycowych, zachorowania na cukrzycę typu 2 oraz insulinooporność.
Miażdżyca rozwija się szybciej, jeśli do podwyższonego poziomu trójglicerydów dołącza obniżenie frakcji dobrego cholesterolu HDL. W najgorszej zaś sytuacji są osoby, u których stwierdzono zarówno podwyższony poziom triglicerydów, jak i stężenie całkowitego oraz złego cholesterolu (LDL).
Wysoki poziom triglicerydów przy małym stężeniu cholesterolu całkowitego najczęściej wynika ze zbyt małej ilości enzymu przekształcającego frakcje VLDL w następne metabolity. Najczęściej dotyczy to osób z cukrzycą.
Hipertrójglicerydemia (trójglicerydy powyżej 500 mg/dl) może prowadzić do stanów zapalnych, otłuszczenia wątroby i uszkodzenia trzustki.
3.1. Rodzaje cholesterolu
Cholesterol LDL (zły) - są to lipoproteiny, które zawierają dużo cholesterolu o małej gęstości, w cienkiej białkowej otoczce. Przenikają w łatwy sposób do krwiobiegu.
W znaczący sposób przyczyniają się do rozwoju miażdżycy. Osoby, które mają podwyższony ten rodzaj cholesterolu, są znacznie bardziej zagrożone zachorowaniem niż osoby, które mają wysoki poziom cholesterolu całkowitego.
Cholesterol HDL (dobry) - te lipoproteiny mają więcej białka niż cholesterolu, za to o większej gęstości. Nie tworzą złogów w naczyniach, lecz zbierają część cholesterolu LDL i przenoszą go do wątroby, gdzie po przemianie w kwasy tłuszczowe jest wydalany z organizmu. Im więcej jest go we krwi, tym mniejsze jest ryzyko zapadnięcia na choroby układu krążenia.
Cholesterol całkowity - jest częścią błon komórkowych, bierze udział w produkcji hormonów, w wytwarzaniu witaminy D, a także syntezie kwasów żółciowych, które są niezbędne do trawienia tłuszczów.
Gdy jego poziom jest zbyt wysoki, odkłada się na wewnętrznych ściankach naczyń krwionośnych, przez co może prowadzić do rozwoju choroby niedokrwiennej, miażdżycy, udaru mózgu lub zawału serca.
Preparaty stosowane w terapii zaburzeń lipidowych znajdziesz w aptekach dzięki wyszukiwarce KtoMaLek.pl. Wypróbuj jej możliwości i sprawdzaj dostępność leków w ponad 10 700 aptekach w Polsce! Zarezerwuj swój lek online i zapłać za niego w aptece.
4. Wskazania do badania poziomu trójgicerydów
- badania kontrolne,
- cukrzyca - podwyższony poziom glukozy często współistnieje z wysokim stężeniem trójglicerydów,
- nieprawidłowa dieta - obfitująca w tłuste potrawy,
- hipertriglicerydemia - trójglicerydy we krwi powyżej normy są wskazaniem do częstych badań kontrolnych,
- podejrzenie uszkodzenia miąższu wątroby,
- zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego,
- podejrzenie zapalenia trzustki,
- nadużywanie alkoholu.
Badanie triglicerydy o49 umożliwia ocenę ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Warto wiedzieć, że podwyższone trójglicerydy we krwi mają większy wpływ na ryzyko zawału serca czy udaru mózgu niż podwyższony poziom cholesterolu.
Pierwszy pomiar powinniśmy wykonać około 20. roku życia. Jeśli wynik jest dobry, badanie na trójglicerydy TG można powtarzać co 5 lat. Kobiety po 50. roku życia i mężczyźni po 45. roku życia powinni wykonywać lipidogram raz na rok.
Jeśli wynik laboratoryjny trójglicerydów nie mieści się w normie, analizy kontrolne powinniśmy powtarzać z częstotliwością ustaloną przez lekarza prowadzącego.
5. Jak przygotować się do badania trójglicerydów?
Badanie triglicerydów nie wymaga wielu przygotowań. Poziom triglicerydów analizuje się na podstawie próbki krwi, jest ona pobierana z żyły łokciowej lub opuszka palca.
Przed wykonaniem badania trójglicerydów nie należy spożywać posiłków przez 12-24 godziny, ze względu na to, że posiłek dostarcza lipoprotein bogatych w trójglicerydy, a to mogłoby negatywnie wpłynąć na wynik badania. Dozwolone jest jednak picie wody lub niesłodzonej herbaty.
Badanie poziomu trójglicerydów wykonywane jest zazwyczaj w trakcie badania całego profilu lipidowego organizmu, tzn. oznaczania cholesterolu, LDL, HDL i trójglicerydów. Zazwyczaj wyniki TG są dostępne jeszcze tego samego dnia.
6. Trójglicerydy normy
Jaka jest norma trójglicerydów? Wynik TG interpetowany jest w oparciu o następujące normy trójglicerydów we krwi:
- trójglicerydy norma ogólna: poniżej 150 mg/dl,
- trójglicerydy norma dla kobiet: 35-135 mg/dl,
- trójglicerydy norma dla mężczyzn: 40-160 mg/dl,
- trójglicerydy norma dla dzieci: poniżej 100 mg/dl,
- łagodna hipertriglicerydemia: 200-500 mg/dl,
- znaczna hipertriglicerydemia: więcej niż 500 mg/dl.
Trójglicerydy norma mmol/l:
- poniżej 1,69 mmol/l - wynik prawidłowy,
- 1,69-2,25 mmol/l - wynik graniczny,
- 2,26-5,63 mmol/l - poziom wysoki,
- powyżej 5,63 mmol/l - poziom bardzo wysoki.
Poziom trójglicerydów może zmieniać się w zależności od dnia, dlatego niewielkie różnice w ich stężeniu nie powinny stanowić powodu do niepokoju.
Należy pamiętać, że każde odchylenie od prawidłowego wyniku warto skonsultować z lekarzem. Pacjenci zgłaszają się do specjalisty bardzo późno, na przykład dopiero wtedy, gdy zobaczą na wynikach - trójglicerydy powyżej 200 lub trójglicerydy powyżej 300.
Wówczas lekarz informuje ich o hipertriglicerydemii i konieczności wprowadzenia ogromnych zmian w trybie życia. Trójglicerydy poniżej normy często są wskazaniem do wykonania dodatkowych badań, by wykluczyć występowanie na przykład nadczynności tarczycy.
Warto udać się do placówki medycznej również wtedy, gdy wynik wskazuje na niskie trójglicerydy i wysoki cholesterol. Przypominamy, że bez względu na wiek niezwykle istotne jest regularne wykonywanie badania krwi na cholesterol i trójglicerydy oraz monitorowanie aktualnego stanu zdrowia.
7. Co oznaczają podwyższone trójglicerydy we krwi?
O czym świadczą podwyższone trójglicerydy? Przyczyną podniesionych trójglicerydów mogą być choroby metaboliczne, takie jak:
- hiperlipidemie pierwotne,
- hiperlipidemie wtórne,
- złożona hiperlipidemia,
- pospolita hiperlipidemia,
- cukrzyca.
Do podwyższenia poziomu trójglicerydów we krwi może przyczynić się także:
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- otyłość,
- niedoczynność tarczycy,
- niewydolność nerek,
- zapalenie trzustki,
- dna moczanowa,
- zespół Cushinga,
- akromegalia,
- toczeń tumieniowaty trzewny,
- lipodystrofia,
- ciąża.
Za wysokie trójglicerydy mogą być też skutkiem stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych, leków moczopędnych, betaadrenolityków, retinoidów lub glikokortykosteroidów.
Trójglicerydy u dzieci powyżej normy mogą być uwarunkowane genetycznie lub być wynikiem nieodpowiedniej diety, obiftującej w tłuszcze i przetworzoną żywność.
8. Trójglicerydy poniżej normy
Przyczyny niskich trójglicerydów są bardzo zróżnicowane i zależne od wielu czynników, między innymi od wieku i trybu życia. Niskie trójglicerydy niekiedy obserwowane są u osób młodych, aktywnych fizycznie i stosujących dietę niskotłuszczową. Zwykle jednocześnie poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL również jest lekko obniżony.
W przypadku, gdy pozostałe wyniki badań krwi są prawidłowe, a pacjent nie skarży się na złe samopoczucie, wówczas nie ma powodu do niepokoju.
Obniżone trójglicerydy często są rozpoznawane u osób chorych na nadczynność tarczycy lub zaawansowaną marskość wątroby. Za niskie trójglicerydy są także normalnym zjawiskiem u pacjentów niedożywionych, wyniszczonych chorobami i przewlekle hospitalizowanych.
Obniżenie trójglicerydów może być również wynikiem stosowania niektórych leków, zaburzeń genetycznych, a także połączenia diety ubogotłuszczowej z intensywnym wysiłkiem fizycznym. Niski poziom trójglicerydów warto omówić z lekarzem, który zleci wykonanie dodatkowych badań i wskaże kiedy warto powtórzyć badanie TG.
9. Jak zmniejszyć poziom trójglicerydów?
Wiele osób zastanawia się jak obniżyć poziom trójglicerydów we krwi. Warto mieć na uwadze, że obniżanie trójglicerydów to proces, wymagający cierpliwości i zaangażowania.
Pierwszym krokiem, który powinniśmy wykonać aby obniżyć triglicerydy we krwi jest zmiana trybu życia. Odpowiednia dieta i regularny ruch potrafi zdziałać cuda i pozytywnie wpłynąć na przekroczone trójglicerydy.
9.1. Ograniczenie słodyczy
Choć brzmi to banalnie, ograniczenie słodyczy w diecie to pierwszy krok ku lepszemu samopoczuciu i zdrowiu. Batony i ciastka to źródło tłuszczów nasyconych. Znaleźć je można w twardej margarynie (olej palmowy), a ta stanowi podstawowy składnik wszystkich słodkości, jakie dostępne są na sklepowych półkach.
Tego rodzaju tłuszcze przyczyniają się do zwiększenia poziomu złego cholesterolu, zwiększając jednocześnie ryzyko wystąpienia chorób serca.
To jednak nie wszystko, ponieważ cukier obecny w wielu produktach spożywczych również może wpływać na poziom trójglicerydów we krwi. W przypadku ich wysokiego stężenia konieczna jest rezygnacja z suszonych owoców i napojów owocowych.
9.2. Ograniczenie fruktozy
Okazuje się, że spożycie dużej ilości fruktozy ma wpływ na wzrost poziomu trójglicerydów, szczególnie u osób borykających się z podwyższonym cholesterolem i trójglicerydami we krwi.
Szacuje się, że fruktoza stanowiąca 15% wartości energetycznej pokarmu prowadzi do wzrostu stężenia triglicerydów nawet o 30-40%. Wśród źródeł fruktozy wymienia się sacharozę oraz syrop glukozowo-fruktozowy.
Składnik ten obecny jest również w owocach, ale bogactwo witamin i błonnika minimalizuje negatywny wpływ fruktozy na zdrowie.
9.3. Zmniejszenie ilości węglowodanów w diecie
W codziennej diecie nie powinny mieć miejsca węglowodany rafinowane. Są one w wysokim stopniu przetworzone, co prowadzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi.
To z kolei wiąże się ze wzrostem trójglicerydów po posiłku. Czego zatem należy unikać? Z codziennego jadłospisu wyeliminować należy biały ryż, makaron, białe pieczywo, krakersy, paluszki i inne przekąski na bazie jasnej mąki. Zdecydowanie lepszym wyborem są produkty pełnoziarniste i gruboziarniste kasze.
9.4. Unikanie alkoholu i palenia papierosów
Wystarczy kufel piwa, by podniósł się poziom trójglicerydów we krwi, podobnie jest z paleniem papierosów. Substancje wnikające do naszego organizmu wraz z dymem tytoniowym wywołują stan zapalny. Może on przyczynić się do rozwoju miażdżycy czy zakrzepicy.
Pogorszeniu ulega również wydolność poszczególnych organów, w tym serca. Wysoki poziom trójglicerydów w połączenie z paleniem tytoniu i piciem alkoholu znacząco zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
9.5. Aktywność fizyczna
Wystarczy 15-20 minut spaceru dziennie, by poprawie uległ poziom trójglicerydów we krwi. Organizm jest lepiej dotleniony, serce pracuje efektywniej, ciśnienie krwi utrzymuje się na odpowiednim poziomie.
Aktywność fizyczna w tym przypadku powinna być podejmowana po posiłku, kiedy to najczęściej dochodzi do gwałtownego wzrostu poziomu trójglicerydów i glukozy we krwi.
9.6. Odpowiednia ilość kwasów omega-3 w diecie
Kwasy omega-3 od lat cieszą się dobra sławą. Dietetycy zgodnie informują, że powinny być one obecne w diecie każdego z nas. Zmniejszają bowiem stan zapalny, regulują poziom cholesterolu w organizmie i zapobiegają powstawaniu skrzepów krwi w żyłach.
W kwasy omega-3 bogate są ryby, np. łosoś, makrela, sardynki czy śledzie. Powinny pojawiać się one w jadłospisie co najmniej trzy razy w tygodniu. Można również sięgnąć po tran, po wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Zdrowe kwasy znaleźć można również w siemieniu lnianym, nasionach chia, orzechach włoskich i oleju rzepakowym. Ponadto przy wysokim poziomie trójglicerydów dieta powinna się opierać na potrawach gotowanych na parze, dozwolone jest też duszenie, pieczenie w papierze lub folii oraz grillowanie bez tłuszczu.
Pamiętajmy, że wysokie stężenie cholesterolu i trójglicerydów jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia, a walkę o lepsze zdrowie można zacząć w każdej chwili.
Zobacz także:
Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.