Ważność skierowania na badania i do specjalisty – co warto wiedzieć

Ważność skierowania na badania i do specjalisty zależy od tego, w jakim celu zostaje ono wystawione. Inaczej bowiem traktuje się skierowania do lekarza, na leczenie czy badania laboratoryjne bądź obrazowe.

Przepisy określające zasady wystawiania skierowań na badania lekarskie i terminu ich ważności są ujęte w Ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2019.1373 z dnia 2019.07.24).

Do wystawienia skierowania prawo ma każdy lekarz. Jeśli jednak usługi medyczne (badania, porada u specjalisty czy leczenie) mają być bezpłatne (wykonywane w ramach ubezpieczenia), musi je wypisać lekarz pracujący w ramach takowej współpracy (np. z NFZ). Wyjątkiem jest leczenie szpitalne.

Ile jest ważne skierowanie na RTG, USG, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową, czyli badania obrazowe? W ich przypadku nie obowiązuje termin ważności. Oznacza to, że obowiązują tak długo, jak długo zachodzi potrzeba diagnostyki. Co istotne skierowanie nie przepada nawet w sytuacji, gdy pacjent nie stawi się na nie w umówionym terminie.

Pewien problem z ważnością skierowania pojawia się w przypadku badań laboratoryjnych krwi i moczu. Teoretycznie skierowanie do pracowni analiz medycznych wystawione przez lekarza POZ w ramach ubezpieczenia zdrowotnego NFZ jest ważne tak długo, jak długo istnieją przesłanki do przeprowadzenia tego typu badań.

Można zatem z niego skorzystać do momentu, gdy problem zdrowotny, będący podstawą do wydania tego rodzaju skierowania, nie został rozwiązany. Jednak w praktyce sprawa wygląda nieco inaczej. Pomimo tego, że przepisy prawa nie podają dokładnego terminu obowiązywania dokumentu, laboratoria zwykle nie uznają skierowań starszych niż 30 dni.

Ma to związek z tym, że by móc zobrazować aktualny stan zdrowia pacjenta z chwili badania, w kontekście podejrzenia konkretnego schorzenia, badania krwi i moczu powinny być wykonywane jak najszybciej. Tym samym laboratorium może żądać się uaktualnienia skierowania po upływie miesiąca od daty jego wystawienia.

Skierowanie do poradni specjalistycznej ważne jest do chwili jego realizacji lub traci ono ważność z chwilą ustania przyczyny kierowania. Oznacza to, że dokument jest ważny do momentu, w którym pacjent zgłosi się na wizytę lekarza.

Choć termin ważności skierowania nie jest ściśle określony, jeśli pacjent będzie chciał je zrealizować po zbyt długim czasie od daty wystawienia, lekarz może podjąć decyzję o konieczności zaktualizowania informacji o stanie jego zdrowia, w celu zweryfikowania pierwotnej przyczyny skierowania.

Po zgłoszeniu się pacjenta do poradni specjalistycznej skierowanie jest ważne tak długo, jak długo utrzymuje się problem zdrowotny, który był przyczyną wydania skierowania i jak długo lekarz specjalista prowadzący pacjenta wyznacza termin kolejnej wizyty.

Wyjątkiem są skierowania na leczenie uzdrowiskowe (podlegają sprawdzeniu co 18 miesięcy, licząc od dnia wystawienia) oraz skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne w warunkach ambulatoryjnych (tracą ważność, jeżeli w ciągu 30 dni od daty wystawienia nie zostanie zarejestrowany w zakładzie rehabilitacji.

Skierowanie jest potrzebne, kiedy pacjent:

• chce skorzystać z porady specjalisty w ramach ubezpieczenia NFZ: neurologa, kardiologa czy hematologa (od 2015 roku także do dermatologa i okulisty),
• wymaga badań diagnostycznych, zarówno laboratoryjnych (w ramach NFZ), jak i obrazowych,
• wymaga leczenia szpitalnego,
• potrzebuje rehabilitacji leczniczej lub leczenia uzdrowiskowego,

Skierowanie nie jest potrzebne w przypadku wizyty u: lekarza rodzinnego, psychiatry, onkologa, dentysty, ginekologa i położnika. Bez skierowania ze świadczeń w poradniach specjalistycznych mogą korzystać niektóre grupy osób, na przykład pacjenci zmagający się z gruźlicą, zakażeniem wirusem HIV, osoby uzależnione od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych (w zakresie lecznictwa odwykowego), inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci, weterani oraz osoby represjonowane, cywilne niewidome ofiary działań wojennych, uprawnieni żołnierze lub pracownicy, działacze opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowane z powodów politycznych, osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, osoby deportowane do pracy przymusowej oraz osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.