Białaczka a infekcje
U chorych na białaczkę infekcje zdarzają się zdecydowanie częściej niż u zdrowych osób. Dlaczego chorzy z białaczką są bardziej podatni na zakażenia? Czym one się charakteryzują? Jak należy się bronić przed drobnoustrojami? na te pytania postaram sie odpowiedzieć w poniższym artykule.
1. Działanie białych krwinek
Białe krwinki, inaczej leukocyty, dzielą się na kilka podgrup, z których każda pełni określoną funkcję w obronie organizmu przed drobnoustrojami i walce z nimi. Jedna z grup leukocytów – granulocyty dzieli się na 3 podgrupy. Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) odpowiadają za pochłanianie bakterii, aby następnie je zniszczyć, wydzielają także substancje bakteriobójcze.
W podobny sposób działają granulocyty zasadochłonne (bazofile). Granulocyty kwasochłonne (eozynofile) odpowiedzialne są za niszczenie obcych białek, np. alergenów, oraz walczą z pasożytami, niszcząc ich jaja. Druga grupa leukocytów to limfocyty. Limfocyty B produkują przeciwciała, limfocyty T odpowiadają za nasilenie reakcji odpornościowej i walczą z wirusami, atakującymi układ krwionośny. Główną funkcją trzeciej grupy białych krwinek – monocytów jest pochłanianie mikroorganizmów i ich niszczenie.
2. Objawy białaczki
Białaczka dotyczy niekorzystnych zmian w białych krwinkach. W wyniku mutacji na którymś z etapów powstawania białych krwinek tworzą się one w sposób nieprawidłowy. Powstają niepełnowartościowe leukocyty, które nie są w stanie spełniać funkcji odpornościowych. W związku z tym organizm jest bardziej podatny na infekcje i nie umie ich skutecznie zwalczać.
Często infekcja jest pierwszą manifestacją białaczki. U chorego pojawia się zapalenie gardła, płuc, ucha czy oskrzeli, które się przewleka, nie ustępuje pod wpływem leczenia. Antybiotyki okazują się nieskuteczne. Towarzyszą temu gorączka, ogólnie złe samopoczucie, osłabienie. Trwa to kilka tygodni, mogą pojawić się także bóle kości, stawów. Inne objawy związane z upośledzeniem odporności to:
- zmiany w jamie ustnej: bolesne afty lub owrzodzenia, uaktywnienie opryszczki, zmiany okołozębowe,
- zwiększona podatność na zakażenia: ropnie okolicy odbytu i w innych częściach ciała.
Obecność takich symptomów powinna budzić czujność i skłonić do wykonania morfologii krwi.
3. Infekcje a spadek odporności
Chorzy na białaczkę są przez cały czas trwania choroby bardziej podatni nainwazję drobnoustrojami. Organizm nie potrafi opanować namnażających się drobnoustrojów, rozprzestrzeniają się one i atakują kolejne narządy, mogą być obecne we krwi. Objawia się to na przykład zapaleniami płuc, jelit, z sepsą włącznie. Przebieg zakażenia w ciężkim okresie białaczki jest poważny i może prowadzić do śmierci.
Bardzo istotne jest więc natychmiastowe reagowanie, także w przypadku przeziębienia czy kataru, gdyż każda, nawet drobna, infekcja może prowadzić do groźnych następstw. Należy zawsze porozumieć się z lekarzem, który zaleci odpowiednie postępowanie.
4. Wyjątkowa wrażliwość na zakażenie
W trakcie leczenia białaczki dokonuje się zniszczenia szpiku opanowanego przez nowotwór, aby w to miejsce przeszczepić komórki macierzyste krwi od dawcy. Zabicie komórek szpiku doprowadza do znacznego spadku ilości białych krwinek. Kiedy poziom granulocytów spada poniżej 500/mikrolitr, mamy do czynienia z agranulocytozą. Stwarza ona niebezpieczeństwo inwazyjnych zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Są to tzw. infekcje oportunistyczne, to znaczy takie, które nie rozwinęłyby się u osoby z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym.
Profilaktycznie przyjmuje się wtedy leki przeciwgrzybicze, a u osób z przebytym w przeszłości zakażeniem wirusem opryszczki stosuje się lek przeciwwirusowy – acyklowir, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu infekcji. Biorcy szpiku kostnego od innej osoby są narażeni na zakażenia wirusowe i grzybicze, gdyż pozostają w głębokim upośledzeniu odporności. Dlatego bada się, czy nie nawraca infekcja wirusem cytomegalii, i w razie potrzeby podaje gancyklowir mający działanie przeciwwirusowe. Stosowana jest także profilaktyka zapalenia płuc wywoływanego przez grzyba Pneumocystis jiroveci (lek- kotrimoksazol) oraz zakażeń bakteriami otoczkowymi (penicylina).
4.1. Ochrona przed drobnoustrojami po powrocie do domu
Etapem, kiedy chory na białaczkę jest szczególnie narażony, jest czas po przeszczepieniu szpiku, kiedy ze sterylnych warunków panujących na szpitalnym oddziale wraca do domu. Jest to okres na odbudowanie układu odpornościowego, który w tym momencie nie jest wydolny. Przed powrotem ze szpitala do domu rodzina powinna posprzątać go dokładnie – odkurzyć, wytrzepać i wywietrzyć narzuty, dywany, umyć podłogi, okna. Przydatna jest lampa kwarcowa, która ma zdolności bakteriobójcze.
Domownicy powinni myć ręce natychmiast po powrocie do domu, zmieniać obuwie, dbać na bieżąco o porządek w całym mieszkaniu. W początkowym okresie najlepiej nie zapraszać gości, gdyż każdy człowiek jest źródłem drobnoustrojów. Kiedy ktoś z rodziny jest przeziębiony, zarówno on, jak i osoba dochodząca do zdrowia powinni nosić maseczkę.
Powinno się unikać ciężkich prac domowych, kurzów, pyłów z tynku. Nie należy się forsować, wysiłek fizyczny stopniowo i powoli zwiększać, dostosowując zawsze do własnych możliwości. Kiedy jest dobra pogoda, można wychodzić na spacery. Najkorzystniej jest unikać kontaktów ze zwierzętami, zwłaszcza domowymi futerkowymi i ptakami. Okres ten powinien trwać około 6 miesięcy po przeszczepie, zależnie od sytuacji pacjenta i porad lekarskich. Po niespełna roku po przeszczepie należy rozpocząć szczepienia profilaktyczne (przeciwtężcowe, przeciw błonicy i inaktywowaną szczepionką przeciw polio). Nie zaleca się stosowania szczepionek zawierających żywe, ale osłabione drobnoustroje.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.