Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (874 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Tigran Torosian

Przeszczepienie szpiku kostnego - rodzaje i procedura transplantacji

Przeszczepienie szpiku kostnego
Przeszczepienie szpiku kostnego

Przeszczepienie szpiku właściwie dotyczy macierzystych komórek krwiotwórczych, które można pobrać od chorego lub od dawcy szpikui podać choremu. Materiał ten nazywa się przeszczepem (po ang. graft), natomiast procedura ta – przeszczepieniem lub transplantacją. Przeszczepienie szpiku czy komórek krwiotwórczych ma na celu odbudowanie układu krwiotwórczego osoby, u której uległ on uszkodzeniu na skutek chemioterapii lub radioterapii podanej z powodu choroby szpiku. Ponadto przeszczepiony szpik może zwalczać resztkową chorobę nowotworową. Zabieg polega na dożylnym przetaczaniu pacjentowi preparatu zawierającego krwiotwórcze komórki macierzyste.

spis treści

1. Podstawowe wskazania do wykonania transplantacji szpiku

Przeszczepienie szpiku  wykonuje się w takich chorobach, kiedy układ krwiotwórczy zostaje uszkodzony albo przez chorobę nowotworową (np. białaczki) albo przez choroby nienowotworowe, tj. anemia aplastyczna. Najczęstszymi wskazaniami do transplantacji komórek krwiotwórczych są następujące czynniki.

Choroby nowotworowe krwi:

Zobacz film: "Główne osiągnięcia polskiej transplantologii"

Choroby nienowotworowe szpiku:

  • anemia aplastyczna (aplazja szpiku);
  • niedokrwistości wrodzone spowodowane zmianami genetycznymi, tj. talasemie, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, nocna napadowa hemoglobinuria;
  • ciężkie, wrodzone niedobory odporności.

2. Rodzaje przeszczepień szpiku

W zależności od źródła komórek krwiotwórczych, ich pochodzenia, odróżniamy transplantacje autologiczne lub allogeniczne. O tym, jaki rodzaj przeszczepu zostanie wykonany decydują lekarze podczas kwalifikacji chorego do zabiegu, biorąc pod uwagę różne czynniki istotne pod względem pokonania choroby.

Komórki krwiotwórcze można uzyskać bezpośrednio ze szpiku, z krwi obwodowej, a także z krwi pępowinowej.

2.1. Przeszczepienie autologiczne

Przy niektórych chorobach nowotworowych układu krwiotwórczego (najczęściej szpiczak mnogi, chłoniaki) celowe jest zastosowanie chemioterapii i/lub radioterapii w bardzo dużych dawkach, aby maksymalnie zniszczyć komórki nowotworowe.

Tak duża dawka mogłaby bezpowrotnie zniszczyć szpik pacjenta, co by stanowiło zagrożenie dla jego życia. Dlatego, w tych przypadkach, najpierw pobiera się od pacjenta jego własne komórki krwiotwórcze, zamraża się je a następnie podaje się z powrotem już po zakończeniu chemioterapii. W ten sposób z jednej strony uzyskuje się efekt przeciwnowotworowy chemioterapii, z drugiej zaś, wspomaga się szpik aby zregenerował cały układ krwiotwórczy.

Przy takiej metodzie nie ma odpowiedzi immunologicznej na przetoczony preparat. Także występowanie działań niepożądanych okołotransplantacyjnych jest stosunkowo niskie. Ze względu na możliwość potencjalnego zanieczyszczenia materiału pobranego do celów autoprzeszczepienia przed planowanym zabiegiem lekarze dążą do jak najlepszej eliminacji choroby podstawowej ze szpiku kostnego.

Niestety u niektórych pacjentów poddanych wcześniejszej chemioterapii liczba komórek macierzystych w szpiku może być zmniejszona, przez co mogą być problemy z pobieraniem odpowiedniej liczby komórek do przeszczepienia.

2.2. Przeszczepienie od innego dawcy (transplantacja allogeniczna)

W przypadku przeszczepienia allogenicznego dawca musi być zgodny z chorym pod względem tzw. układu HLA. Układ HLA to zestaw specjalnych cząsteczek (tzw. antygenów) na powierzchni komórek organizmu człowieka odpowiedzialnych za zgodność tkankową. Są one specyficzne dla każdego, niemal jak układ linii papilarnych.

Dziedziczymy go od rodziców i jest 25% szans, że nasze rodzeństwo może posiadać takim sam zestaw genów. Wtedy allotransplantacja może być wykonana pobierając komórki macierzyste od rodzeństwa. Jeśli chory ma rodzeństwo - bliźniaka jednojajowego – taki zabieg będzie syngenicznym.

Jeśli natomiast pacjent nie ma dawcy rodzinnego, poszukuje się dawcy w bazie niespokrewnionych dawców szpiku. Kombinacji zestawów cząsteczek HLA jest wiele tysięcy, natomiast biorąc pod uwagę liczbę ludzi na świecie, można stwierdzić, że kombinacja taka się powtarza i dlatego właśnie możliwe jest znalezienie tzw. „bliźniaka genetycznego” dla danego chorego gdzieś na świecie.

Niestety, w ok. 20% nie można takiego dawcy znaleźć. Zwiększenie liczby zarejestrowanych dawców szpiku w bazie światowej zwiększa szansę znalezienia odpowiedniego dawcy dla chorego potrzebującego przeszczepienia.

Zabieg transplantacji komórek allogenicznych nieco się różni od transplantacji autologicznej. Między innymi, wiąże się  z większym ryzykiem występowania powikłań okołotransplantacyjnych, w tym tzw. choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD).

Istotą GvHD jest powstały konflikt immunologiczny pomiędzy przeszczepionym szpikiem a tkankami biorcy. W wyniku reakcji białych  krwinek – limfocytów T dawcy, które mogą znajdować się w przeszczepianym materiale, a także powstawać po transplantacji, dochodzi do uwalniania innych cząsteczek w organizmie, które mają sine działania zapalne i atakują narządy chorego.

Ryzyko i stopień nasilenia GvHD różni się w zależności od rozmaitych czynników takich jak: stopień niezgodności dawcy z biorcą, wiek i płeć pacjenta oraz dawcy, źródła uzyskanego materiału przeszczepowego, itd.

Z drugiej strony, należy wspomnieć o zjawisku, w którym biorą udział właśnie limfocyty T dawcy, rozpoznają i niszczą resztkowe komórki nowotworowe, które znajdują się w organizmie biorcy. Zjawisko to nazwano GvL (przeszczep przeciwko białaczce). Ogólnie można powiedzieć, że jest to reakcja przeszczep przeciwko chorobie nowotworowej, co istotnie różni transplantację allogeniczną od transplantacji autologicznej.

3. Procedura transplantacji komórek macierzystych i szpiku

W okresie poprzedzającym zabieg przeszczepienia pacjent otrzymuje leczenie kondycjonujące, czyli przygotowujące chorego do przyjęcia nowego układu krwiotwórczego. Kondycjonowanie polega na podawaniu pacjentowi  chemioterapii i/lub radioterapii w bardzo wysokich dawkach, co w efekcie powoduje zniszczenie szpiku kostnego i układu odpornościowego.

W zależności od rodzaju kondycjonowania, wyróżniamy dwa rodzaje przeszczepień: mieloablacyjne oraz niemieloablacyjne. W przeszczepach mieloablacyjnych poprzez zastosowaną radioterapię i/lub chemioterapię niszczone są wszystkie komórki nowotworowe oraz komórki układu krwiotwórczego. Dopiero po transplantacji, czyli po podaniu choremu preparatu komórek krwiotwórczych dożylnie (podobnie jak transfuzja krwi), dochodzi do odbudowy, a raczej tworzenia nowego układu krwiotwórczego, nowego szpiku u pacjenta, który później produkuje „nową” krew.

W leczeniu niemieloablacyjnym istotą jest immunosupresja organizmu, która przeciwdziała odrzuceniu przeszczepu, który zwalcza chorobę, natomiast nie dochodzi do całkowitego zniszczenia szpiku pacjenta. Po skutecznej transplantacji z wykorzystaniem niemieloablacyjnego kondycjonowania, do wyparcia szpiku chorego i zastąpienia go szpikiem dawcy dochodzi stopniowo, w ciągu kilku miesięcy.

Przeszczep nie jest równoznaczny z natychmiastowym odzyskaniem straconej odporności. Aby układ krwiotwórczy i odpornościowy  się odbudował potrzeba na początku ok 3-4 tygodni, ale całkowita odbudowa układu odpornościowego trwa dużo dłużej.

W okresie pierwszych kilku tygodni po transplantacji Pacjent znajduje się w specjalnie odizolowanych, aseptycznych warunkach i wymaga  leczenia wspomagającego: przetoczenia preparatów krwiopochodnych, podawanie antybiotyków, płynów infuzyjnych, żywienia pozajelitowego itd., aby umożliwić przeżycie przez okres „dołka” hematologicznego. Jest bezbronny w stosunku do bakterii, wirusów i innych zarazków, przez co nawet zwykły katar może być dla niego problemem, nawet śmiertelnym! Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasad izolacji i uważna, intensywna opieka nad chorym.

Po najbardziej krytycznym okresie dochodzi do odbudowy układu krwiotwórczego i odpornościowego chorego. Kiedy liczba komórek odpornościowych, płytek krwi w morfologii krwiosiąga bezpieczny dla chorego poziom i nie ma innych przeciwwskazań, chory zostaje wypisany do domu i dalsza opieka toczy się w warunkach ambulatoryjnych. Wizyty w ciągu najbliższych kilku miesięcy są częstsze, ale w miarę upływu czasu, przy braku dodatkowych powikłań – stają się coraz rzadsze.  Leki immunosupresyjne oraz osłonowe najczęściej są odstawiane już po kilku miesiącach (najczęściej po sześciu miesiącach).

Wczesne powikłania po przeszczepieniach szpiku:

  • związane z chemioradioterapią: nudności, wymioty, osłabienie, suchość skóry, zmiany w śluzówkach układu pokarmowego;
  • zakażenia (bakteryjne, wirusowe, grzybicze);
  • ostra choroba GvHD.

Późne powikłania po przeszczepieniach szpiku:

  • przewlekła choroba GvHD;
  • niedoczynność tarczycy lub innych gruczołów wewnętrznego wydzielania;
  • niepłodność mężczyźny i kobiety;
  • nowotwory wtórne;
  • zaćma;
  • problemy  psychologiczne.

Przeszczepienie szpiku to zabieg obarczony istotnym ryzykiem ale, stanowi nieocenioną szansę wyleczenia groźnych chorób układu krwiotwórczego i zwiększa szanse pokonania ich.

Artykuł powstał we współpracy z Fundacją DKMS

Misją Fundacji jest znalezienie Dawcy dla każdego Pacjenta na świecie potrzebującego przeszczepienia szpiku lub komórek macierzystych. Fundacja DKMS działa w Polsce od 2008 roku jako niezależna organizacja non-profit. Posiada również status Organizacji Pożytku Publicznego. W ciągu 8 lat w Polsce udało się zarejestrować ponad 921 tysięcy potencjalnych Dawców.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Hemafereza lecznicza
Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze