Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Tigran Torosian

Pierwsze badania w diagnostyce białaczki

Pierwsze badania w diagnostyce białaczki
Pierwsze badania w diagnostyce białaczki (Zdjęcie próbówek z krwią w laboratorium / Shutterstock)

Aby rozpoznać białaczkę, należy przeprowadzić wiele badań diagnostycznych. Niektóre są szeroko dostępne i łatwe w wykonaniu, inne wysokospecjalistyczne lub bardziej inwazyjne. Mają na celu postawienie rozpoznania konkretnego typu choroby oraz dokładne opisanie cech komórek białaczkowych jakie w niej występują. Jednak aby w ogóle rozpocząć proces diagnostyki białaczki, trzeba rozpoznać pierwsze objawy tej choroby zarówno w postaci dolegliwości zgłaszanych przez chorego, jak i odchyleń w podstawowych badaniach krwi.

spis treści

1. Jakie są objawy białaczki?

Dolegliwości, które skłaniają do pójścia do lekarza występują częściej oraz są bardziej nasilone i dramatyczne w ostrych białaczkach. To dlatego, że w krótkim czasie pojawia się wiele objawów i odchyleń od stanu prawidłowego, które nasilają się dość gwałtownie i na tej podstawie można wysunąć podejrzenie białaczki.

Osoby chore na ostre białaczki skarżą się na osłabienie, łatwe męczenie się, gorączkę, bóle i zawroty głowy, bóle kości i stawów, zakażenia (najczęściej bakteryjne i grzybicze dotyczące jamy ustnej płuc lub odbytu) oraz krwawienia z nosa, dziąseł, dróg rodnych, przewodu pokarmowego.

Zobacz film: "Żywienie osób z chorobą nowotworową"

Pojawia się również tendencja do spontanicznych siniaczeń bez poprzedzającego urazu. W białaczkach przewlekłych dolegliwości są mniej nasilone i gwałtowne, narastają w sposób stopniowy. Może występować ogólne osłabienie, męczliwość, bóle głowy, bóle brzucha, zaburzenia widzenia, powolna utrata wagi. Jednak chorzy na białaczkę przewlekłą często nie dostrzegają tych objawów.

Dolegliwości narastają w ciągu wielu miesięcy lub lat, więc zwykle się do nich przyzwyczajają i nie zwracają na nie uwagi. Na przewlekłe białaczki zapadają zwykle osoby starsze, które swoje objawy kojarzą z wiekiem. To sprawia, że nawet w połowie przypadków są wykrywane przypadkowo w rutynowo wykonywanej morfologii.

2. Badania diagnostyczne w białaczce

W diagnostyce białaczki, u pacjenta z podejrzeniem wynikającym ze zgłaszanych objawów, niezbędne jest wykonanie na początku badania morfologicznego krwi obwodowej z rozmazem, z sugestią na skierowaniu, żeby rozmaz był oceniany przez lekarza, a nie tylko przez automat. Kolejnym badaniem jest pobranie szpiku kostnego do badań hematologicznych, w czasie których należy zabezpieczyć materiał do badań immunohistochemicznych i genetycznych. Te badania pozwolą określić typ białaczki. Inne badania wykonywane są dla określenia zaawansowania choroby – badania radiologiczne, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, badanie ultrasonograficzne, pozytonowa tomografia emisyjna. Sekwencja i celowość tych badań jest uzależniona od typu białaczki, stanu i wieku pacjenta.

Jak przy każdej chorobie, pierwszym badaniem, jakie powinno się wykonać przy podejrzeniu białaczki, jest dokładne badanie podmiotowe i przedmiotowe przeprowadzane przez lekarza. Po zgłoszeniu przez chorego niepokojących, ale występujących w wielu schorzeniach objawów, poszukuje on odchyleń w badaniu fizykalnym. Połączenie dolegliwości z nieprawidłowościami wykrytymi podczas badania diagnostycznego może wzbudzić podejrzenie białaczki. W badaniu przedmiotowym można stwierdzić np.:

  • powiększone węzły chłonne, śledzionę, wątrobę, migdałki,
  • wybroczyny i siniaki wskazujące na zaburzenia krzepnięcia krwi i małopłytkowość,
  • bladość skóry i błon śluzowych sugerujące anemię,
  • nacieki w skórze i dziąsłach,
  • objawy infekcji płuc, jamy ustnej, zatok itd.

W takiej sytuacji bezwzględnie należy wykonać morfologię krwi obwodowej z rozmazem ręcznym.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

3. Pierwsze badania laboratoryjne

Przy podejrzeniu białaczki należy wykonać badania diagnostyczne, które potwierdzą lub wykluczą to przypuszczenie.

Pierwszym badaniem laboratoryjnym w diagnostyce białaczki powinna być morfologia krwi z ręcznym rozmazem. Samo badanie morfologiczne to za mało. Dostarcza tylko informacji o liczbie leukocytów płytek krwi i erytrocytów, co oczywiście może, ale nie musi, być charakterystycznym. Rozmaz krwi pokazuje jaki odsetek leukocytów stanowią ich poszczególne rodzaje: limfocyty, granulocyty (obojętnochłonne, kwasochłonne, zasadochłonne), monocyty. Rozmaz wskazuje również, ile wśród grupy krwinek białych jest form dojrzałych i niedojrzałych, a wśród nich tak że komórki białaczkowe, czyli blasty.

W standardowo przeprowadzanych badaniach morfologicznych rozmaz wykonuje się za pomocą analizatora komputerowego. Przy podejrzeniu białaczki jest to niewystarczające. Człowiek robi to na podstawie wyglądu wszystkich elementów komórki oraz uwzględnia całościowy obraz rozmazu. Aby zyskać pewność co do rozpoznania, komórki krwi muszą być obejrzane pod mikroskopem świetlnym przez wykwalifikowanego pracownika laboratorium. Po wykonaniu rozmazu może się okazać, że nawet przy prawidłowej liczbie białych krwinek większość z nich stanowią blasty (niedojrzałe, nowotworowe komórki białaczkowe).

Zobacz także:

4. Zmiany w morfologii charakterystyczne dla białaczki

Różne rodzaje białaczki powstają z innego rodzaju komórek krwiotwórczych lub z innego etapu ich dojrzewania. Dlatego wywołują inne zmiany w badaniach hematologicznych:

  • w ostrej białaczce szpikowej obserwuje się przeważnie niedużą leukocytozę (zwiększenie ilości białych krwinek). Poza tym występuje niedokrwistość normocytarna (krwinki czerwone mają prawidłową wielkość) oraz małopłytkowość. Jednak u niektórych chorych liczba leukocytów może 10-krotnie przekraczać normę lub być bardzo obniżona. Rozmaz jest natomiast bardzo charakterystyczny. Wykrywa się w nim dużo blastów. Aby rozpoznać ostrą białaczkę, blasty muszą stanowić minimum 20 proc. wszystkich leukocytów. Czasami sięgają one prawie 100 proc. Ponadto prawie nie znajduje się form pośrednich (komórek w różnym stopniu dojrzałości). Wśród białych krwinek najczęściej są tylko blasty, limfocyty i nieliczne dojrzałe granulocyty,
  • ostrą białaczkę limfoblastyczną cechuje natomiast wysoka, szybko narastająca leukocytoza. Zwykle obecna jest niedokrwistość i małopłytkowość. W rozmazie przeważają blasty. Po wykonaniu specyficznych barwień histochemicznych okazuje się, że są to limfoblasty (komórki blastyczne związane ze szlakiem tworzenia limfocytów). Jeżeli białaczka wywodzi się z limfocytów T, w rozmazie często obserwuje się eozynofilię (nadmiar granulocytów kwasochłonnych),
  • przewlekłej białaczce szpikowej zawsze towarzyszy leukocytoza z przewagą granulocytów obojętnochłonnych. Leukocytoza może być bardzo wysoka – przekraczać normę wielokrotnie, sięgając wartości > 100 tysięcy w mikrolitrze. W rozmazie widoczne są blasty, stanowiące do 10 proc. leukocytów. Występują też prekursory pozostałych linii komórkowych, komórki o pośrednim stopniu dojrzewania,
  • w przewlekłej białaczce limfocytowej w morfologii występuje znaczna limfocytoza (nadmiar limfocytów). Limfocyty przeważnie są dojrzałe i wywodzą się z komórek B. Rzadziej zdarza się, aby w białaczce dominowały limfocyty T lub NK (naturalne komórki cytotoksyczne – natural killers). Ponadto obecna może być niedokrwistość i małopłytkowość, które mogą mieć charakter immunologiczny.

Kolejnym etapem diagnostyki białaczek jest biopsja szpiku i pobranie materiału w celu przeprowadzenia specjalistycznych badań cytometrycznych, cytogenetycznych i molekularnych.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Diagnostyka ostrej białaczki limfoblastycznej
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze