Trwa ładowanie...

Nadczynność kory nadnerczy - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Nadczynność kory nadnerczy może powodować wiele różnych objawów.
Nadczynność kory nadnerczy może powodować wiele różnych objawów. (Adobe Stock)

Nadczynność kory nadnerczy to stan, w którym nadnercza produkują zbyt dużą ilość jednego lub kilku hormonów steroidowych, na przykład kortyzolu i aldosteronu. Nadmiar tych hormonów skutkuje wystąpieniem objawów, takich jak zmiany masy ciała, wahania nastroju, zaburzenia miesiączkowania czy gospodarki wodno-elektrolitowej.

spis treści

1. Funkcje nadnerczy

Nadnercza to parzyste narządy położone na górnym biegunie nerek. Lewe kształtem przypomina półksiężyc, natomiast prawe - piramidę, składają się z dwóch głównych części: rdzenia i kory.

Te dwa elementy strukturalne różnią się nie tylko budową, ale także funkcją i pochodzeniem rozwojowym. Najprościej mówiąc, kora nadnerczy zajmuje się syntezą oraz wydzielaniem hormonów steroidowych, takich jak kortyzol, aldosteron i hormony płciowe. Z kolei rdzeń nadnerczy produkuje aminy katecholowe, takie jak adrenalina i noradrenalina, które m.in. przyspieszają pracę serca oraz poszerzają źrenice w sytuacjach stresowych.

Zobacz film: "Badania diagnostyczne [Wirtualna Poradnia]"

Nadczynność kory nadnerczy może objawiać się jako zespół Cushinga, który wynika z nadmiaru hormonu kortyzolu, zespół Conna (spowodowany nadprodukcją aldosteronu) czy hiperandrogenizm (wynik nadmiaru androgenów w organizmie).

2. Co to jest nadczynność kory nadnerczy?

Nadczynność kory nadnerczy to stan, w którym nadnercza produkują nadmierną ilość hormonów steroidowych. Te gruczoły umieszczone przy górnych biegunach nerek wytwarzają hormony płciowe, a także kortyzol i aldosteron, które regulują wiele procesów w organizmie.

W przypadku nadczynności dochodzi do nadprodukcji jednego lub kilku z tych hormonów, co zaburza prawidłowe funkcjonowanie organizmu i powoduje wystąpienie wielu różnych objawów.

3. Przyczyny nadczynności kory nadnerczy

Nadczynność kory nadnerczy jest w wielu przypadkach spowodowana guzem chromochłonnym, czyli niezłośliwą zmianą zlokalizowaną w nadnerczach lub ich bliskim sąsiedztwie. Przyczyną może być również przewlekłe stosowanie leków z grupy kortykosteroidów oraz genetyczne predyspozycje do nadprodukcji kortyzolu.

4. Objawy nadczynności kory nadnerczy

Objawy wskazujące na zespół Cushinga to:

  • znaczny wzrost wagi, przyrost tkanki jest widoczny zwłaszcza w okolicy twarzy, karku i brzucha,
  • różowe lub fioletowe rozstępy na brzuchu, ramionach i udach,
  • wysokie ciśnienie,
  • osłabienie mięśni,
  • zmęczenie,
  • problemy z emocjami,
  • depresja,
  • drażliwość i agresja,
  • zwiększona skłonność do siniaków,
  • powolne gojenie ran,
  • osteoporoza,
  • potrzeba częstego oddawania moczu,
  • nadmierne pragnienie,
  • nietolerancja glukozy,
  • zaburzenia miesiączkowania lub brak menstruacji,
  • gęstsze i ciemniejsze owłosienie u kobiet,
  • trądzik,
  • spadek libido i problemy z potencją u mężczyzn.

Objawy wskazujące na zespół Conna to wysokie ciśnienie krwi, nadmierne pragnienie, zmęczenie, skurcze mięśni, bóle głowy, mrowienie lub drętwienie dłoni i stóp, a także spadek poziomu potasu i wzrost stężenia sodu.

Objawy wskazujące na hiperandrogenizm to: hirsutyzm, trądzik na twarzy, plecach i klatce piersiowej, łysienie typu męskiego, nieregularne miesiączki lub zatrzymanie menstruacji, zwiększone ryzyko chorób metabolicznych, problemy z płodnością i zwiększenie masy mięśniowej.

5. Diagnostyka nadczynności kory nadnerczy

Poza szczegółowym wywiadem medycznym pacjent kierowany jest następujące badania:

  • badanie kortyzolu w dobowej zbiórce moczu.
  • pomiar stężenia kortyzolu w surowicy lub w ślinie,
  • test hamowania deksametazonem o dawce 1 mg lub 2 mg
  • pomiar stężenia ACTH w surowicy
  • test stymulacyjny z CRH,
  • ocena reaktywności nadnerczy na nietypowe bodźce,
  • badanie aktywności reninowej osocza (ARO), stężenia reniny i aldosteronu w osoczu,
  • ARO i aktywność aldosteronu w warunkach dynamicznych,
  • pomiary poziomów testosteronu, DHEA-S, prolaktyny i 17-OHP.

Dodatkowo w większości przypadków konieczne może być wykonanie badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa oraz scyntygrafia nadnerczy. Pozwalają one na uwidocznienie struktur i ewentualnych zmian patologicznych, które mogą być związane z nadczynnością kory nadnerczy.

6. Leczenie nadczynności kory nadnerczy

Leczenie nadczynności kory nadnerczy jest dostosowywane indywidualnie w zależności od przyczyny choroby. Pacjentowi mogą zostać przepisane leki hamujące syntezę kortyzolu lub blokujące działanie aldosteronu.

Możliwe jest również leczenie operacyjne lub radioterapia w przypadku guzów niemożliwych do usunięcia. Wdrażane jest również leczenie objawowe, na przykład preparaty hormonalne, przeciwcukrzycowe lub obniżające ciśnienie tętnicze krwi.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze