Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Syndrom DDA - rodzina, związki z osobami uzależnionymi, relacje z rodzicami, role DDA, kariera, terapia

Syndrom dda a alkohol
Syndrom dda a alkohol

Syndrom DDA - Dorosłych Dzieci Alkoholików to zbiór utartych schematów działania, które dziecko dotknięte alkoholizmem w rodzinie przenosi do dorosłego życia. Zaburzenia te mają podłoże psychologiczne, a ujawnienie się ich wynika z przykrych doświadczeń z dzieciństwa oraz sposobów radzenia sobie z nimi. Jakie trudności natury psychologicznej mają DDA? Jakie cechy ma syndrom DDA? Jak radzić sobie z problemami Dorosłych Dzieci Alkoholików?

spis treści

Specjalistyczne programy terapeutyczne dla syndromu DDA w Polsce zaczęły powstawać w drugiej połowie lat 80. XX wieku. Na całym świecie ruch DDA jest już na wysokim poziomie rozwinięcia. Według danych PARPA, w 2000 roku w Polsce było 88 grup DDA. Ludzie dotknięci tym syndromem wychowywali się w chaosie, wchodząc w dorosłe życie mają ze sobą ładunek doświadczeń, który rzutuje na późniejsze losy. Najbardziej niezaspokojonymi potrzebami DDA jest potrzeba równowagi i bezpieczeństwa.

1. Syndrom DDA

Nadużywanie alkoholu to ciągle aktualny problem społeczny w Polsce, dlatego DDA stanowi spory odsetek naszego społeczeństwa. Część DDA sama staje się alkoholikami, część – zostaje partnerem osoby uzależnionej od alkoholu, jeszcze inni w ogóle nie decydują się na związek, wybierając samotność.

Zobacz film: "Uzależnienie od alkoholu [Specjalista radzi]"

Dorosłe osoby – dzieci alkoholika – bardzo rzadko podejmują terapię z powodu trudnego dzieciństwa. Niejednokrotnie DDA nie uświadamiają sobie, że między ich niepowodzeniami w życiu dorosłym, a przykrymi doświadczeniami w domu rodzinnym istnieje związek.

Bardzo wiele DDA nie decyduje się na małżeństwo (prawie 50 proc.), a ci DDA, którzy się na nie decydują, często muszą borykać się z problemem rozwodu.

DDA towarzyszy wiele lęków związanych z założeniem rodziny. DDA boją się, że powtórzą schemat, który miał miejsce w ich własnym domu rodzinnym. Mają zakorzenione przekonanie, że małżonek może tylko krzywdzić, że w związku nie czeka ich nic dobrego.

Z jednej strony, DDA pragną bliskości, z drugiej – ta bliskość jest dla nich zagrażająca. DDA czują się nieusatysfakcjonowani, nie potrafią rozmawiać z partnerem, nie komunikują swoich potrzeb, oczekiwań, emocji, marzeń. DDA są skryci, żyją w atmosferze niedomówień, chowanych uraz i pretensji.

W obliczu kłótni odżywają dawne negatywne wspomnienia, które podpowiadają DDA, by jeszcze głębiej chować uczucia i być silnym, nie poddawać się. Spora część DDA nie potrafi adekwatnie ocenić swojego związku małżeńskiego.

Żyjąc pod jednym dachem z partnerem, DDA nic o nim praktycznie nie wiedzą. DDA są przekonani, że ich małżeństwu nic nie może zagrozić, kiedy dopiero na terapii okazuje się, że ich związek już od dawna jest fikcją, gdyż np. współmałżonek już od dawna ma kogoś innego.

Syndrom DDA to trudna także rola rodzica. W relacjach z własnymi dziećmi w DDA odżywają własne wspomnienia z dzieciństwa. Rodzi się obawa, czy przypadkiem nie skrzywdzi się własnego malucha, czy nie przeniesie się nieświadomie reguł, jakie panowały w domu rodzinnym DDA.

Wiele Dorosłych Dzieci Alkoholików podejmuje się psychoterapii właśnie z powodu nieprawidłowych relacji z dziećmi – DDA stają się agresywni, reagują złością i gniewem na każde zachowanie szkraba, są niekonsekwentni, nieprzewidywalni, opryskliwi, chłodni, zdystansowani, reagują krzykiem, groźbami, a nawet używają przemocy fizycznej.

DDA zdają sobie sprawę, że ich zachowanie to konsekwencja cierpienia wyniesionego z rodziny alkoholowej, w jakiej przyszło im dorastać. Ponad połowa DDA w ogóle nie chce mieć dziecka, by nie zafundować mu tego, czego doświadczyło się samemu w domu rodzinnym. Jeżeli dziecko się pojawia, to najczęściej po 30. roku życia.

2. Związki z osobami uzależnionymi

Bardzo często zdarza się, że osoby dotknięte syndromem DDA wiążą się z osobami uzależnionymi od substancji psychoaktywnych. Wynika to z tego, że lubimy to co dobrze znamy i boimy się zmian. Łatwiej jest wejść w schemat, z którym mieliśmy już do czynienia.

Zdarza się tak również z tego powodu, że przyciągamy do siebie ludzi pasujących do naszych potrzeb. I tak dorosły, który w rodzinie miał funkcję bohatera przyciąga kogoś, kto chciałby się do niego podczepić i spędzając beztrosko czas, nic nie robić przez całe życie; niewidzialne dziecko będzie przyciągać osoby, które mają potrzebę opiekowania się innymi, itd.

DDA często wydaje się również, że jeśli już przeżyli dany problem w rodzinnym domu, to będą w stanie poradzić sobie z tym w dorosłym życiu. Wchodzą w błędne koło. Mimo początkowego braku jakichkolwiek symptomów skłonności do uzależnień partnera, po jakimś czasie pokazuje się, że także staje się osobą uzależnioną.

3. Relacje z rodzicami w domach DDA

Charakter relacji na linii mąż-żona, rodzic-dziecko w domach DDA to konsekwencja tego, jak wyglądają więzi Dorosłego Dziecka Alkoholika z jego własnymi rodzicami. Syndrom DDA to podstawowa rola bycia córką/synem swoich rodziców – opiekowanie się mamą i tatą, czuwanie nad nimi, przysyłanie prezentów, pilnowanie, by się nie upili itp.

Rola dziecka własnych rodziców uniemożliwia realizowanie się w innych funkcjach w życiu dorosłym. DDA nie musi nawet mieszkać z własnymi rodzicami, ale i tak odwiedza ich często i telefonuje. DDA jest nadodpowiedzialne i ma silny wdruk, że podstawowa rola życiowa to „bycie dobrym dzieckiem”.

Odpowiedź osoby z syndromem DDA na pytanie „Kim jestem?” brzmi często „Córką” albo „Synem”. Bardzo rzadko daje się słyszeć z ust DDA, że ich tożsamość to bycie matką, ojcem, żoną czy mężem.

3 proste rzeczy, które ograniczą szkodliwe działanie alkoholu na organizm
3 proste rzeczy, które ograniczą szkodliwe działanie alkoholu na organizm [7 zdjęć]

Kiedy zamiar wypicia lampki wina zmienia się w wypicie całej butelki lub innego mocniejszego trunku,

zobacz galerię

Więź DDA z ich własnymi rodzicami jest bardzo silna, chociaż ma ambiwalentny charakter. Najczęściej DDA nie potrafią rozmawiać ze swoimi rodzicami, niechętnie jeżdżą do domu rodzinnego, gdyż czują tam napięcie i niepokój. Czasami wręcz DDA nienawidzą jednego z rodziców, który nieustannie pił i wszczynał rodzinne awantury.

DDA są przerażeni wizją konieczności opiekowania się starymi, niedołężnymi rodzicami, ale z drugiej strony – nie potrafią zorganizować sobie życia bez konieczności sprawowania opieki nad nimi.

To, co najczęściej łączy DDA z ich rodzicami, to wspólna walka z alkoholem. W relacjach rodzinnych obowiązuje zasada lojalności i wypełniania roli, by system rodziny alkoholika mógł względnie „normalnie” funkcjonować. Wysiłki są angażowane głównie w to, by otoczenie jak najdłużej nie zorientowało się, że w domu istnieje problem alkoholowy, dlatego starsze rodzeństwo ma zajmować się młodszym itp.

4. Jakie role przyjmują DDA

Dorośli z syndromem DDA, aby poradzić sobie ze swoją ciężką sytuacją, wchodzą w role, których nie wypełniają ich rodzice. Główne role jakie DDA przejmują w swoich rodzinach to:

4.1. Niewidzialne dziecko

Część dzieci, aby przetrwać w rodzinie alkoholowej, zamyka się w swoim własnym świecie. Ich mottem życiowym stają się trzy zasady: nikomu nie ufaj, nic nie mów, nic nie odczuwaj. Jest wycofane, nieśmiałe, brak mu pewności siebie. Zwykle rodzina tego nie zauważa, niestety ciche, zamknięte w sobie dziecko zaczyna być także ignorowane przez kolegów i nauczycieli, nie sprawia również kłopotów wychowawczych, również dlatego, że nie egzekwuje swoich potrzeb.

Aby jego życie nie było takie ciężkie, dziecko ucieka w świat swoich fantazji, gdzie czuje się dobrze i bezpiecznie. W późniejszym, dorosłym już życiu, staje się przestraszonym człowiekiem, stroniącym od ludzi, który żyje z poczuciem krzywdy. Ma trudności z budowaniem relacji i związków z innymi, boi się także odwzajemniać gesty dobrej woli.

4.2. Bohater rodziny

W tą rolę najczęściej wciela się najstarsze dziecko w rodzinie, przejmuje w niej rolę i obowiązki rodzica. Matkuje młodszemu rodzeństwu, opiekuje się także swoimi pogubionymi rodzicami. Może bronić matki czy też rodzeństwa przed pijanym ojcem. W tej roli DDA jest naddodpowiedzialny, często się poświęca, zajmuje się wszystkimi, lecz nie sobą.

Jego dorastanie przebiega w tempie ekspresowym, jednak ma to swoje negatywne skutki. Gdy dorasta, może stać się perfekcjonistą lub wpada w pracoholizm. Bywa uzależniony od pomagania innym i byciem potrzebnym, nie zważa na swoje potrzeby, swoje całe życie podporządkowuje innym. Nie może uwierzyć, że ktoś może go szanować i kochać nawet wtedy, gdy odmówi pomocy. Czuje, że na wszystko musi sobie zasłużyć. Gdy coś pójdzie nie po jego myśli, staje się zupełnie bezradny.

4.3. Dziecko maskotka

Kolejną z ról jest rola maskotki, błazna. Takie dzieci nie przysparzają żadnych problemów wychowawczych, najczęściej są bardzo popularne i lubiane przez rówieśników, nauczycieli i rodziców. Starają się rozładowywać napiętą atmosferę, mają poczucie, że jest ona zależna tylko od nich. Dbają o dobry nastrój rodziców, są przymilne i łaszą się do nich. Dużo żartują, wygłupiają się, odgrywają scenki, lub też przytulają się do swoich rodziców. Zajmują się wszystkimi, lecz nie sobą.

Gdy dorosną, stają się bardzo często duszami towarzystwa, zapraszane są na imprezy i wydarzenia, na wypady wakacyjne, jednak jakość ich kontaktów społecznych jest mizerna. Ludzie traktują te osoby bardzo przedmiotowo, tworzą z nimi powierzchowne relacje. Ciągłe żarty z czasem stają się męczące, ponieważ osoby te zwykle nie mają umiaru w swym rozweselaniu innych. Stwarzają wrażenie, że nie nadają się do poważnych dyskusji i do głębokich przyjaźni, osoby te postrzegane są jako infantylne. Często zdarza się, że robią karierę w show-biznesie.

4.4. Kozioł ofiarny

Czwartą z ról jest kozioł ofiarny. Taką rolę najczęściej przyjmują dzieci bardzo mocno odczuwające problem alkoholowy rodziców. Chwilowe odwrócenie uwagi od tego problemu przynosi im niebotyczną ulgę. Dzieci te na którymś etapie odkryły, że najlepszym i w zasadzie najprostszym sposobem na zamaskowanie problemów jest stworzenie problemów zastępczych. W ten sposób odreagowują swoje trudne emocje. Dziecko w tej roli jest najczęściej niegrzeczne, zwykle przeszkadza nauczycielom i grupie rówieśniczej. Rośnie w poczuciu winy, może źle się uczyć i sięgać po substancje uzależniające. Zdarza się, że bywa usuwany ze szkoły, trafia również często do zakładów poprawczych.

Jest to jeden z najgorszych mechanizmów obronnych. Próbując zagłuszyć problemy w rodzinie, wymyśla własne coraz to gorsze wybryki, przez które wyniszcza siebie, swój organizm i traci szansę na akceptację w społeczeństwie.

Cztery opisane role: niewidzialne dziecko, bohater rodzinny, maskotka i kozioł ofiarny są najbardziej typowe dla Dorosłych Dzieci Alkoholików, może się jednak zdarzyć, że role te zostaną połączone. Nie zważając na konkretny przypadek, zawsze warto poszukać pomocy u specjalisty.

5. Kariera DDA

Dorosłe Dzieci Alkoholików bardzo dobrze czują się na gruncie zawodowym. Praca to obszar, na którym DDA mogą się realizować i zapomnieć o problemach domowych.

Kontakty i obowiązki zawodowe DDA są jasno określone. DDA są zwykle odpowiedzialnymi pracownikami, ambitnymi, nie boją się wyzwań ani podejmowania trudnych zadań.

DDA zależy na potwierdzeniu swoich kompetencji, w efekcie czego są dobrymi i jednocześnie mało wymagającymi pracownikami. DDA nie są skore poprosić o podwyżkę lub awans, nie będą protestować, gdy szef zleci im dodatkowe zlecenie w ramach dotychczasowych obowiązków.

Pod powierzchnią kompetencji kryje się jednak przekonanie o byciu gorszym. DDA nie wierzą we własne możliwości i są mało pewni odniesienia sukcesu. Poczucie niższości odzywa się w DDA nie w sytuacji konieczności zmagania się z zadaniami zawodowymi, ale raczej w konfrontacji z innymi ludźmi.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Syndrom DDA ma główny problem - trudności w relacjach społecznych, które wynikają z negatywnego obrazu siebie wyniesionego z domu, braku bliskich relacji i podstawowych umiejętności interpersonalnych, jak rozmowa, rozwiązywanie konfliktów, negocjacje, asertywność itp. Niska samoocena u DDA to nie skutek braku wykształcenia.

Zdecydowana większość DDA ma wykształcenie średnie i wyższe. Na pierwszy rzut oka DDA radzi sobie w życiu nie gorzej niż pozostała część społeczeństwa. To, co na zewnątrz, nie współgra jednak z tym, co w środku.

Osoby z syndromem DDA tkwią w głębokim przekonaniu, że nie zasłużyły na przyjemności, na rozrywkę, przez co nie potrafią efektywnie odpoczywać. Czują, że tego potrzebują, ale odczuwają silną blokadę, która im nie pozwala się zrelaksować, przez co czują się też ciągle przemęczeni.

DDA nieustannie towarzyszy lęk, smutek, żal, napięcie psychiczne, poczucie niedostosowania do świata, inności, obcości, wyalienowania. Dla DDA świat jawi się jako chaotyczny, niebezpieczny, niepewny, pełen trudności nie do pokonania.

6. Terapia DDA

Dorosłe Dzieci Alkoholików wymagają pomocy psychologicznej nie tylko z powodu dorastania w rodzinie alkoholowej, ale głównie z racji negatywnych doświadczeń i cierpienia w okresie dzieciństwa, na które składają się rażące zaniedbania, nadużycia seksualne, oraz przemoc domowa.

Osoby z syndromem DDA często nie wiedzą kim są. Zwykle dopiero około 30-40 lat zaczynają odkrywać swoją prawdziwą tożsamość. Nie chcą już więcej tkwić w swoich rolach, zadają sobie pytanie: kim tak na prawdę jestem?

Nie wszyscy z syndromem DDA potrzebują psychoterapii. Wielu ludziom wychowanym w rodzinie alkoholowej udało się, mimo wszystko, ułożyć sobie życie w sposób zadowalający – odnaleźli swoje miejsce w rodzinie czy w pracy. DDA nauczyli się radzić sobie ze swoimi emocjami i przekuwać je w coś pozytywnego. Takim osobom terapia nie jest potrzebna.

Psychoterapii potrzebują DDA, którzy ciągle żyją przeszłością, zamiast koncentrować się na teraźniejszości. Zatrzymali się na etapie dziecka, choć są już dorosłymi ludźmi. DDA nie radzą sobie z własnymi uczuciami i w relacjach z innymi.

Alkoholizm
Alkoholizm [2 zdjęcia]

Wykres przedstawiający spożycie alkoholu na świecie.

zobacz galerię

Dorastając w rodzinie, w której dominował alkohol, DDA mają wypaczony pogląd na świat i samych siebie. DDA bardzo często angażują się w destrukcyjne zachowania, jak przygodny seks czy uzależnienie od środków odurzających.

DDA wchodzą w rolę ofiary, trwają w toksycznych związkach, mają myśli samobójcze, wykazują tendencje w kierunku różnych uzależnień i zachowań kompulsywnych, jak mania posiadania czy sukcesu. DDA poszukują substytutów, które mogłyby być ekwiwalentem szczęścia albo przynajmniej jego namiastką.

Psychoterapia DDA ma pomóc im przestać reagować na to, co dzieje się aktualnie, w taki sposób, jak reagowali kiedyś. Ma pomóc im wyjść z izolacji i znaleźć się wśród osób, które mają podobne doświadczenia i potrafią zrozumieć nagromadzony lęk, ból, gniew, poczucie krzywdy i niesprawiedliwości.

Dorosłe Dzieci Alkoholików mogą szukać wsparcia w grupach samopomocowych DDA oraz w ośrodkach terapii uzależnień w całym kraju. Wszystkie placówki odwykowe można znaleźć na stronie internetowej Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA). Podczas seansów terapeutycznych DDA mogą bardzo wiele osiągnąć. Mają możliwość uwolnić się od przeszłości i zacząć życie bez poczucia winy, realizować siebie i swoje potrzeby. Mogą nauczyć się przestać wchodzić w swoje role i nauczyć się zdrowych reakcji i relacji z innymi.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze