Laminektomia
Schorzenia kręgosłupa i ból w odcinku lędźwiowym to jeden z najczęstszych problemów dotykających ludzi. Laminektomia może być rozwiązaniem dla niektórych z nich. Na czym polega laminektomia? Kto powinien zostać poddany takiemu zabiegowi? Jak się go wykonuje?
1. Jak zbudowany jest kręgosłup?
Kręgosłup człowieka zbudowany jest z pojedynczych jednostek - kręgów, co pozwala na wyginanie się we wszystkich kierunkach oraz przenoszenie dużych obciążeń. W organizmie ludzkim wyróżnia się zwykle 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, kość krzyżową oraz kość guziczną. Niektóre osoby mają o kilka kręgów więcej lub mniej. Nie stwarza to jednak zagrożenia dla ich życia.
Kręgi zbudowane są z dwóch zasadniczych części: trzonu oraz łuku kręgowego. Trzony stanowią główną podporę kręgosłupa. Są poprzedzielane krążkami międzykręgowymi. Tymczasem łuki mają inne zadanie - osłaniają zawartość kanału kręgowego. To właśnie w tym kanale przebiega jedna z najważniejszych struktur nerwowych naszego organizmu - rdzeń kręgowy. Rdzeń kręgowy odpowiada za przekazywanie sygnałów z mózgu do kończyn. Uszkodzenie rdzenia kręgowego powoduje całkowity paraliż poniżej miejsca uszkodzenia.
Sam łuk kręgowy składa się z dwóch elementów: wyrostków i blaszki. Blaszka znajduje się bezpośrednio z tyłu i to właśnie ona zostaje usunięta w czasie laminektomii.
2. Do czego może prowadzić zwężenie kanału kręgowego?
Rdzeń ze wszystkich stron otoczony jest kanałem kostnym. W zdrowym organizmie to bardzo korzystna sytuacja. Twarda kość kręgów chroni, niczym pancerz, delikatną tkankę nerwową rdzenia kręgowego. Dzięki temu nie paraliżuje nas każdy upadek czy uderzenie. Potrzeba naprawdę silnego urazu, by uszkodzić rdzeń.
Niestety, nie ma róży bez kolców. Kanał kręgowy otoczony jest twardą kością z każdej strony. Dlatego ilość miejsca w środku nie może się zwiększyć. W takim wąskim kanale każde zgrubienie powoduje ucisk na rdzeń kręgowy i może wywołać nieznośny ból lub paraliż. Zwężenie kanału bywa wywołane zmianami zwyrodnieniowymi, procesem zapalnym, torbielami czy wypuklinami z krążków międzykręgowych etc. Niezależnie od przyczyny, długotrwały ucisk powodujący początkowo ból, może wywołać niedowłady i kalectwo.
3. Na czym polega laminektomia?
Laminektomia jest to operacja, której celem jest zmniejszenie lub całkowite wyeliminowanie ucisku na rdzeń kręgowy. Jej nazwa pochodzi od złączenia przyrostka łacińskiego ektomia - oznaczającego wycięcie i słowa lamina, inaczej blaszka. Operacja polega na wycięciu blaszki kręgu w taki sposób, aby usunąć ucisk na rdzeń kręgowy. Jest to bardzo prosta w swojej idei operacja, wykonywano ją już w XIX wieku. Jednak ze względu na bezpośrednią bliskość rdzenia kręgowego i otaczających ją opon wymaga wysokiej precyzji.
4. Jak wykonuje się laminektomię?
Laminektomia jest operacją neurochirugiczną i wymaga wysokiej precyzji. Z reguły odbywa się na sali operacyjnej wyposażonej w mikroskop operacyjny. Neurochirurg operuje patrząc na powiększony obraz, co zapewnia lepszą kontrolę nad polem operacyjnym.
Do tego typu operacji pacjent musi być przygotowany bardzo starannie. Wykonuje się zawsze szereg badań obrazowych w tym tomografię komputerową i rezonans magnetyczny. Ta pierwsza pozwala lepiej uwidocznić kręgi, natomiast rezonans daje dokładny obraz struktur wewnątrz kanału kręgowego. Często lekarze korzystają z rekonstrukcji 3D, która pozwala obejrzeć przestrzenne stosunki struktur kręgosłupa.
Przy laminektomii stosuje się znieczulenie ogólne. Pacjent śpi, a jego świadomość jest całkowicie wyłączona. Z tego względu przed operacją musi być na czczo. Ponadto, przed zabiegiem wykonuje się szereg badań określających czy znieczulenie samo w sobie nie będzie stanowić zagrożenia.
Operację przeprowadza się w ułożeniu na brzuchu. Neurochirurdzy bardzo dokładnie myją i odkażają fragment skóry, który będzie nacinany, gdyż infekcja w tej okolicy może z łatwością przedostać się do ośrodkowego układu nerwowego. Następnie wykonuje się nacięcie skóry, przechodzi się przez mięśnie i odsłania wyrostki kolczyste kręgów. Następnym krokiem jest odsłonięcie blaszek łuku kręgowego, które znajdują się po obu stronach wyrostka kolczystego.
Przy pomocy specjalnie zaprojektowanych do tego celu narzędzi usuwa się fragment kręgu. Bardzo istotne jest, by w czasie całej operacji wszystkie naczynia zostały podwiązane lub skoagulowane. Krew to substancja silnie uszkadzającą tkankę nerwową. Po usunięciu fragmentu kręgu konieczne jest również usunięcie więzadła żółtego. To bardzo mocny pas tkanki łącznej biegnący do tyłu od rdzenia na całej długości kanału kręgowego. W kolejnych etapach zszywa się poszczególne warstwy: mięśnie, powięzi, tkankę podskórną i skórę. Niepowikłana pierwotna operacja trwa około półtorej do dwóch godzin.
5. Jakie ryzyko niesie ze sobą laminektomia?
Bezpośrednia bliskość rdzenia kręgowego i otaczających go opon mózgowo-rdzeniowych sprawia, że operacja wymaga wysokiej precyzji. Jednakże przy dzisiejszym stanie wiedzy i rozwoju technik operacyjnych nie zdarzają się uszkodzenia rdzenia.
Występują natomiast uszkodzenia opon mózgowo-rdzeniowych. Takie uszkodzenie może doprowadzić do płynotoku. Polega on na ciągłym wypływie płynu mózgowo-rdzeniowego przez ranę. Może powodować to bóle głowy oraz zwiększa ryzyko zakażenia. Najpoważniejszym z powikłań jest niestabilność. Pojawia się ona bardzo rzadko, ale konieczna jest wtedy druga operacja stabilizująca kręgosłup.
Laminektomia to stara technika operacyjna. Obecnie stosuje się ją znacznie rzadziej niż kiedyś, ze względu na dostępność mniej inwazyjnych metod. Jednakże wciąż istnieją takie zwężenia kanału rdzenia kręgowego, przy których jedynie laminektomia może zapobiec postępującemu niedowładowi.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.