Liczba zachorowań wzrosła o 150 proc. Ten niedobór może być objawem raka jelita grubego
Rak jelita grubego to jeden z najgorzej rokujących nowotworów - rocznie zabija 12 tys. Polaków, a eksperci alarmują, że liczba zachorowań niepokojąco rośnie. Tym większe nadzieje budzą "nadspodziewanie dobre" wyniki międzynarodowego badania, w którym sprawdzano nowe połączenie leków u pacjentów z zaawansowaną chorobą i przerzutami.
1. Choroby uwarunkowane dietą i stylem życia
Rak jelita rocznie jest rozpoznawany u 18 tys. Polaków. Z danych Krajowego Rejestru Nowotwór wynika, że jest trzecim najczęściej występującym nowotworem wśród obu płci, tuż po raku gruczołu krokowego i płuca u mężczyzn oraz raku piersi i płuca - u kobiet.
O ile w ostatnim okresie spada liczba zachorowań na raka płuc, o tyle w przypadku raka jelita grubego - tendencja jest odwrotna.
- Generując raporty z bazy Krajowego Rejestru Nowotworów można dowiedzieć się, że w latach 2000-2020 w grupie wiekowej 20-40 lat liczba zachorowań na raka jelita grubego, tarczycy i czerniaka wzrosła ok. 100-150 proc., przy stabilnej liczbie zachorowań na guzy mózgu czy nowotwory układu chłonnego - wskazuje lek. Błażej Bojanowski, onkolog radioterapeuta, NU-MED Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej w Katowicach.
- Tak znaczący wzrost trudno wiązać jedynie z lepszą diagnostyką czy poprawą w zakresie współpracy rejestru z poradniami POZ i onkologicznymi. Przyczyny takiego trendu nie są jasne - dotychczas ustalona etiologia tych nowotworów jest różna. Natomiast wspólną ich cechą jest związek z tzw. wpływami środowiskowymi, czyli naszym otoczeniem, dietą, stylem życia, narażeniem na toksyny - wyjaśnia lekarz.
Dr n. med. Hubert Urbańczyk, onkolog radioterapeuta z Siedleckiego Centrum Onkologii w rozmowie z WP abcZdrowie dodaje, że głównym czynnikiem zachorowania na raka jelita grubego jest nowoczesna dieta, czyli wysokoprzetworzona żywność i duża ilość czerwonego mięsa. - Mówi się, że to dieta bogatych społeczeństw, a my w tej chwili do tej grupy się już zaliczamy - komentuje.
2. Jeden z nowotworów z najgorszymi rokowaniami
Lekarze zwracają uwagę, że w przypadku raka jelita niepokoją nie tylko dane dotyczące liczby zachorowań, ale przede wszystkim zgonów. Szacuje się, że rocznie z jego powodu umiera w Polsce 12 tys. chorych, na świecie - milion, a według prognoz Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) - w 2040 roku liczba ofiar rocznie może sięgać 1,6 mln.
- Patrząc na statystyki, to głównym zabójcą jeśli chodzi o nowotwory, pozostaje rak płuca, który odpowiada za ponad 20 proc. wszystkich zgonów na nowotwory złośliwe. Na kolejnym miejscu z nowotworów, które są największymi zabójcami - jest rak jelita grubego. Do tej grupy zaliczamy raka jelita, esicy i odbytnicy - łącznie odpowiadają za ponad 12 proc. zgonów nowotworowych - wylicza dr Urbańczyk.
- Kolejne dwa miejsca zajmują rak piersi - odpowiada za ok. siedem proc. wszystkich zgonów na nowotwory i rak prostaty - ok. sześć proc. wszystkich zgonów nowotworowych. Na kolejnych miejscach jest rak żołądka - ok. pięć proc. zgonów nowotworowych, rak pęcherza moczowego - cztery proc., guzy mózgu - trzy proc. i jest jeszcze grupa nowotworów z ogniskiem pierwotnym nieznanym, które odpowiadają za ok. trzy proc. zgonów nowotworowych - wskazuje onkolog.
W przypadku raka piersi i prostaty wysoka liczba zgonów nie wynika z tego, że te nowotwory źle się leczą, to kwestia ogromnej skali zachorowań. Inaczej jest w przypadku raka jelita grubego - tu kluczowym problemem jest opóźniona diagnostyka, ale też bardzo ograniczone możliwości leczenia.
- Objawy raka jelita grubego, które wskazują na konieczność pilnego zgłoszenia się do lekarza to krew w stolcu, nagła zmiana rytmu wypróżnień - ktoś cały czas prawidłowo się załatwiał, a nagle ma problem z wypróżnieniem albo ma biegunkę. Oczywiście mówimy o zmianach, które się utrzymują, a nie o tymczasowych epizodach. Inne niepokojące sygnały to spadek masy ciała, ból brzucha i niedokrwistość, zwłaszcza z powodu niedoboru żelaza - wyjaśnia dr hab. Wojciech Marlicz z Kliniki Gastroenterologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
3. Onkolog: Profilaktyka w Polsce leży
Problem w tym, że na wczesnym etapie, kiedy są największe szanse na wyleczenie, choroba przebiega najczęściej bezobjawowo, a dopóki nie ma dolegliwości, pacjenci nie widzą potrzeby wykonywania badań.
- Profilaktyka w Polsce leży. Kolonoskopia jest to oczywiście badanie bardzo nieprzyjemne, które musi być wykonywane w krótkotrwałym znieczuleniu, ale jest to w zasadzie jedyny sposób, by wykryć te nowotwory na stosunkowo wczesnym etapie. W dodatku jeżeli się wykonana przesiewowe badania kolonoskopowe i wyniki są dobre, to trzeba je powtórzyć dopiero za 5-10 lat - podkreśla dr Urbańczyk.
- Jest jeszcze jeden problem w kwestii barier pacjentów. Ok. 20 proc. nowotworów jelita grubego to są nowotwory odbytnicy, które są w zasięgu palca. Tylko proszę sobie wyobrazić w warunkach polskich lekarza rodzinnego, który powie, że wszystkim osobom po 40. roku życia w ramach profilaktyki wykonuje badanie palcem przez odbytnicę. Przecież natychmiast ludzie by go zlinczowali, jako zboczeńca. Ta świadomość naszego społeczeństwa jest bardzo niska - podkreśla onkolog.
W konsekwencji, jak zauważa dr Marlicz, średni czas pięcioletniego przeżycia pacjentów z rakiem jelita grubego w Polsce sięga ok. 50 proc., w Szwajcarii czy w Niemczech - ponad 70 proc.
- Jeżeli rak jelita jest wykrywany późno, to przeżywalność dramatycznie spada. Póki nowotwór jest ograniczony do wewnętrznych części jelita, to operacja daje blisko 90 proc. prawdopodobieństwo wyleczenia. Natomiast jeżeli nowotwór już przejdzie przez ścianę jelita, to nie ma żadnych barier i może powędrować na wszystkie inne narządy - wyjaśnia dr Urbańczyk.
- Zasada jest taka: im nowotwór jest niżej, czyli bliżej odbytu, tym bardziej boimy się nawrotu miejscowego po leczeniu, a tym mniej - rozsiewu choroby. Jeżeli to jest nowotwór wstępnicy, to nawrotów praktycznie nie ma, ale największym zagrożeniem jest rozsiew, przede wszystkim do wątroby - podkreśla lekarz.
4. Dzięki nowej terapii chorzy żyli 10 miesięcy dłużej
Dobra wiadomość jest taka, że dzięki nowym terapiom w ciągu ostatnich lat rośnie przeżywalność wśród pacjentów chorych na nowotwory przewodu pokarmowego.
- Nowotwory jelita zabijały w bardzo krótkim czasie, natomiast teraz dzięki postępowi leczenia, chorzy nawet z przerzutami żyją kilka lat. Nowe terapie z przeciwciałami monoklonalnymi znacznie wydłużyły czas przeżycia chorych z rozsianym rakiem jelita grubego. To dotyczy też raka nerki, płuca, piersi - zaznacza specjalista.
Lekarze wiążą duże nadzieje z nowym schematem leków zaproponowanym przez specjalistów z Danii, który testowano w leczeniu pacjentów z zaawansowanym rakiem jelita grubego z przerzutami. Pacjentom podano połączenie dwóch leków - triflurydyny/typiracylu z przeciwciałem monoklonalnym bewacyzumabem. Wyniki badania klinicznego przeprowadzonego w 18 krajach, w tym również w Polsce, wykazały, że po zastosowaniu terapii w trzeciej linii leczenia udało się wydłużyć czas przeżycia chorych o 10,8 miesięcy.
- Można zatem powiedzieć, że jest to jakby recykling dobrze znanego leku. Ale okazało się, że te dwa leki w skojarzeniu w trzeciej linii leczenia nawrotowego zaawansowanego raka jelita grubego są prawie dwa razy skuteczniejsze w porównaniu do monoterapii z użyciem triflurydyny/typiracylu - także u chorych, u których uprzednio stosowano już bewacyzumab - wyjaśniał w rozmowie z PAP prof. Lucjan Wyrwicz, kierownik Kliniki Onkologii i Radioterapii Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie.
22 czerwca 2023 r. Europejska Agencja Leków (EMA) zatwierdziła nowe leczenie do stosowania w Unii Europejskiej.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
