Róża - objawy, rodzaje, czynniki ryzyka, powikłania, leczenie

Róża to groźna choroba, która objawia się pojawieniem się stanu zapalnego skóry i tkanki podskórnej. Zmiany skórne mogą sygnalizować różne choroby ogólnoustrojowe np. niewydolność wątroby objawiającą się żółtym zabarwieniem naskórka, nerek - tzw. szron mocznicowy, układu krążenia- zastój na obwodzie - obrzęki, żylaki. Niejednokrotnie problemy dermatologiczne zapowiadają pojawienie się nowotworu, są pierwszą manifestacją procesu rozrostowego, bądź świadczą o nawrocie choroby nowotworowej.Co warto wiedzieć o róży i kto jest na nią najbardziej narażony?

1. Czym jest róża?

Róża (łac. erysipelas) to choroba skóry i tkanki podskórnej wywoływana przez paciorkowce Streptococcus pyogenes, które do ludzkiego organizmu dostają się przez uszkodzoną skórę, otarcia naskórka, skaleczenia, rany, owrzodzenia, w wyniku upośledzenia krążenia żylnego i chłonnego oraz z wewnątrzustrojowych ognisk zapalnych.

Najczęściej występuje u niemowląt i dzieci poniżej 9. roku życia, a także u osób dorosłych po 60. roku życia.

1.1. Rodzaje róży

Zobacz film: "Szpecący wykwit na nodze. Co może oznaczać?"

Ze względu na przebieg wyróżniono następujące rodzaje choroby, jaką jest róża:

• róża pęcherzowa – powstanie pęcherzy i oddzielenie się naskórka wskutek gromadzenia się płynu wysiękowego w warstwie brodawkowej;
• róża krwotoczna – obecność objawów krwotocznych;
• róża zgorzelinowa – powstanie martwicy i zgorzeli;
• róża wędrująca – rozprzestrzenianie się choroby za pomocą naczyń limfatycznych;
• róża nawrotowa – powtarzający się rumień zapalny w tym samym miejscu na ciele;
• róża nowotworowa – odczyn zapalny na szerzące się drogą chłonną przerzuty nowotworowe.

2. Przyczyny wystąpienia róży

Przyczyną zachorowania na różę są zwykle paciorkowce, które przenikają do organizmu w miejscach urazu mechanicznego. Przyczyną róży może być też ukąszenie, skaleczenie, obrzęk limfatyczny i upośledzenie krążenia żylnego lub chłonnego. Źródłem choroby mogą być też wewnątrzustrojowe ogniska zapalne.

2.1. Czynniki ryzyka

Do czynników ryzyka zachorowania na różę zaliczamy:

• zakażenie gronkowcem,
• zakażenie paciorkowcem,
• infekcję grzybiczą stóp,
• AIDS,
• przebyte przeszczepy narządów,
• wrodzone niedobory odporności,
• przyjmowanie glikokortykosteroidów,
• przyjmowanie preparatów immunosupresyjnych,
• owrzodzenie kończyn dolnych i martwica.

3. Objawy róży

W chorobie, jaką jest róża, obserwuje się ostro odgraniczony od zdrowych powłok rumień na skórze z obrzękiem najsilniejszym na obwodzie. Na skórze w tym miejscu mogą tworzyć się pęcherze na skórze. Bolesność występuje przeważnie tylko w pierwszym okresie choroby.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, chorobę, jaką jest róża, można znaleźć pod kodem A46. Najbardziej charakterystyczne objawy róży to nagły początek, szybki przebieg i obrzęk skóry wyraźnie odgraniczony od reszty ciała (kontrast zabarwienia).

Najczęściej zajęta jest okolica twarzy (nos, policzki), gdzie oprócz rumienia dochodzi do silnego obrzmienia tkanki oczodołowej wskutek zaburzeń w krążeniu chłonki. Zapalenie może również lokalizować się na nogach.

Pozostałe objawy choroby róży to m.in.:

• nieregularny kształt ogniska zapalnego,
• zmiany skórne napięte, lśniące, nadmiernie ocieplone i zaczerwienione,
• bolesność i powiększenie zmienionych tkanek,
• wysoka gorączka (40°-41°C),
• dreszcze,
• powiększenie węzłów chłonnych położonych najbliżej obrzęku skórnego,
• ogólnie złe samopoczucie,
• świąd skóry, pieczenie, wrażenie puchnięcia i bólu zmienionych chorobowo miejsc,
• podwyższone OB i leukocytoza.

Raz przebyta róża nie wpływa na wzmocnienie odporności organizmu, a wręcz przyczynia się do ponownych zakażeń i może powodować poważne zaburzenia ogólnoustrojowe.

4. Diagnozowanie róży

Jeśli objawy róży występują na kończynach dolnych, lekarz dermatolog bez trudu rozpozna i prawidłowo zdiagnozuje chorobę. Charakterystycznym objawem jest wystąpienie ostrego stanu zapalnego, który wyraźnie oddziela się od zdrowej skóry. Częścią diagnozowania jest też pogłębiony wywiad z pacjentem i informacja o nagłym i szybkim przebiegu choroby, połączonym z wysoką gorączką i dreszczami.

Czasem róża daje objawy podobne do innych chorób. Jak je odróżnić?

• róża a zakrzepowe zapalenie żył głębokich - przy zakrzepowym zapaleniu żył obrzęk jest mniej wyraźny, a skóra jest twarda i bardzo bolesna na całej długości żyły,
• róża a ostre kontaktowe zapalenie skóry - przy zapaleniu nie pojawia się wysoka gorączka i dreszcze,
• róża a rumień guzowaty - objawy rumienia guzowatego obejmują pojawienie się licznych widocznych na skórze guzów, ale sam przebieg choroby jest dużo łagodniejszy niż w przypadku róży.

Objawy róży mogą występować również na twarzy i mogą być podobne do tych, które pojawiają się podczas półpaśca i tocznia rumieniowatego.

Podstawą diagnozowania jest oczywiście wywiad z pacjentem oraz badanie fizykalne. W trakcie wywiadu należy możliwie jak najdokładniej opisać swoje objawy, a także poinformować lekarza o przebytych w przeszłości chorobach, przyjmowanych lekach, alergiach i chotobach, na które się obecnie cierpi.

Podczas badania fizykalnego lekarz ocenia charakter występujących zmian, dzięki czemu może upewnić się co do diagnozy. Lekarz może też zlecić wykonanie badań krwi - morfologię i OB. Badanie powinno się wykonywać na czczo. U osób z różą można zaobserwować leukocytozę i podwyższony poziom OB.

Ponadto wykonuje się jeszcze szereg innych badań, takich jak:

• USG doppler żył kończyn dolnych,
• badanie ciśnienia krwi,
• badanie stężenia lipidów we krwi,
• badanie stężenia glukozy we krwi,
• angiografia z angioplastyką tętnic kończyn dolnych,
• badanie histopatologiczne zmienionego chorobowo fragmentu skóry.

5. Leczenie róży

Leczenie róży obejmuje przede wszystkim antybiotykoterapię. Najlepiej przeprowadzać ją w warunkach szpitalnych. Podaje się penicylinę, amoksycyklinę, tetracykliny i sulfonamidy. Gdy najczęściej zalecana dawka 1000 mg co 12 godzin nie przyniesie efektów w ciągu dnia, przyjmuje się lek co 8 godzin. Miejscowo można stosować okłady i kompresy ichtiolowe. Przede wszystkim należy zniwelować obrzęk skórny i nie doprowadzić do jego rozprzestrzeniania się.

6. Powikłania róży

Powikłania róży są bardzo groźne, dlatego nie warto ignorować tego schorzenia. Powikłania róży to m.in.:

• zapalenie naczyń limfatycznych i żylnych,
• upośledzenie krążenia,
• ropowica,
• słoniowacizna,
• zlepy rogówkowe,
• zapalenie zatoki jamistej,
• sepsa.

7. Opis przypadku zdiagnozowanej róży

8-letnia pacjentka zgłosiła się do dermatologa, skarżąc się na złe samopoczucie, osłabienie, podwyższoną temperaturę ciała do około 37,5ᵒC oraz zmian rumieniowo-obrzękowych zlokalizowanych na skórze podbrzusza i pachwin.

Ponadto pacjentka pięć lat wcześniej poddała się operacji usunięcia jajników z macicą z powodu nowotworu lewego jajnika. Po zabiegu operacyjnym u kobiety zastosowano chemioterapię, uzyskując remisję choroby (TK bez odchyleń, CA-125 w normie). Ostatnia kontrola onkologiczna kilka miesięcy przed wystąpieniem zmian skórnych nie wykazała progresji choroby nowotworowej, marker CA-125 mieścił się w normie.

CA-125 (Cancer Antigen 125) jest markerem nowotworowym, który może być podwyższony w przebiegu niektórych chorób nowotworowych – przede wszystkim raka jajnika, ale także raka endometrium, jajowodu, płuc, sutka i przewodu pokarmowego. W trakcie leczenia onkologicznego służy do monitorowania efektów leczenia.

Pacjentkę skonsultowano onkologicznie. W badaniach obrazowych cechy progresji choroby nowotworowej (powiększone węzły chłonne, zmiany ogniskowe w płucach) oraz wskaźnik CA-125 były znacznie podwyższone.

Na podstawie obrazu klinicznego oraz przeprowadzonych badań dodatkowych rozpoznano różę nowotworową. Pacjentka została zakwalifikowana do leczenia paliatywnego, czyli chemioterapii paliatywnej.

W tym konkretnym przypadku zmiany skórne były wyrazem progresji choroby nowotworowej, nie jest to jednak reguła - mogą one również wystąpić na początku choroby, w momencie gdy masa guza jest niewielka lub gdy nowotwór zaatakował tylko jeden narząd. W tym ostatnim przypadku istnieje dużo większa szansa na całkowite wyleczenia.

Róża nowotworowa jest zespołem paraneoplastycznym, będącym wynikiem reakcji zapalnej na szerzące się drogą naczyń chłonnych komórki nowotworowe. Objawia się poprzez zapalenie skóry i tkanki podskórnej. Schorzenie to dotyka najczęściej pacjentki z rakiem piersi lub nowotworami przewodu pokarmowego. Opisywane są przypadki współwystępowania róży nowotworowej z rakiem jajnika, płuc, tarczycy, prostaty, krtani i czerniakiem.

Podczas codziennej pielęgnacji należy zwracać uwagę na pojawiające się zmiany skórne, a każdy wykwit patologiczny powinny być zbadany przez lekarza. Prawidłowe i szybkie rozpoznanie może przyczynić się do wczesnego zdiagnozowania choroby ogólnoustrojowej, a co za tym idzie do skutecznego leczenia.

Artykuł w ramach kampanii Diagnostyka jajnika.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.