#SzczepSięNiePanikuj. Szczepienie przeciw COVID-19. O czym bezwzględnie trzeba poinformować lekarza przed szczepieniem?

Przez kontrowersje wokół preparatu AstraZeneca skupiliśmy się na ryzyku wystąpienia zakrzepicy. Tymczasem to nie zakrzepy, tylko alergie i anafilaksje stanowią największy problem podczas szczepień przeciw COVID-19. Lekarze tłumaczą, o czym koniecznie trzeba poinformować personel medyczny przed przyjęciem szczepionki.

Artykuł jest częścią akcji Wirtualnej Polski #SzczepSięNiePanikuj.

1. O czym należy poinformować lekarza przed szczepieniem na COVID-19?

Przez ostatnie dwa tygodnie uwaga wszystkich była skupiona na szczepionce AstraZeneca oraz podejrzeniach, że ten preparat może powodować zwiększone ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. Ostatecznie eksperci Europejskiej Agencji Leków (EMA), którzy przeanalizowali wszystkie przypadki tego typu powikłań, doszli do wniosku, że nie były one związane bezpośrednio z podaniem szczepionki. Sam preparat uznali za bezpieczny i skuteczny.

Zobacz film: "Prof. Fal o sytuacji z respiratorami"

Zdaniem dr. hab. Wojciecha Feleszki, immunologa klinicznego i specjalisty chorób płuc z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, burza wokół szczepionki AstraZeneca była nieuzasadniona.

- Skupiliśmy uwagę na możliwych powikłaniach zakrzepowych, tymczasem większy problem stanowią anafilakcje. Przykładowo w przypadku szczepionki Pfizer na 1 milion zaszczepionych notuje się ok. 250 przypadków wystąpienia szoku anafilaktycznego. To jest zdecydowanie częstsze zjawisko niż zakrzepica - komentuje dr Feleszko.

Dlatego zdaniem lekarzy, informacja o ewentualnych alergiach oraz przebytych infekcjach może być kluczowa dla uniknięcia ewentualnych powikłań.

2. Alergie a szczepienie na COVID-19

Według lekarzy najważniejsza jest informacja na temat przebytych w przeszłości reakcji alergicznych, szczególnie tych związanych z przyjęciem leków, w tym szczepionek. Jeśli pacjent miał alergie na inne preparaty, istnieje duże prawdopodobieństwo, że zareaguje również na szczepienie przeciw COVID-19.

Wynika to z tego, że wszystkie szczepionki zawierają konserwanty, mogące spowodować uczulenie. W przypadku preparatów mRNA takim składnikiem jest PEG, czyli glikol polietylenowy. To dość powszechnie używany składnik wielu kosmetyków, leków, kremów oraz maści. Mimo że PEG jest uznawany za substancję bezpieczną, podejrzewa się, że to właśnie on jest odpowiedzialny za przypadki anafilaksji po szczepieniu.

- Jeśli w przeszłości dana osoba miała reakcje alergiczne na leki, w których był zawarty PEG, powinna zostać zdyskwalifikowana ze szczepienia - uważa prof. dr hab. Marcin Moniuszko, specjalista z Kliniki Alergologii i Chorób Wewnętrznych.

Z kolei w przypadku większości szczepionek wektorowych, w tym AstraZeneca oraz Johnson&Johnson składnikiem konserwującym jest Polisorbat 80, czyli monooleinian polioksyetylenosorbitolu. Ten związek jest częstym składnikiem szczepionek, jest również szeroko stosowany w przemyśle spożywczym pod symbolem E433.

Część brytyjskich lekarzy uważa, że szczepionki wektorowe mogą być alternatywą dla osób uczulonych na PEG. Jednak zdaniem prof. Moniuszki należy zachować ostrożność.

- Szczepionka firmy AstraZeneca nie ma w składzie PEG, ale zawiera Polisorbat 80. Ta substancja również jest składnikiem wielu leków i kosmetyków, ale w niektórych przypadkach może wywołać krzyżową reakcję alergiczną u osób uczulonych na PEG - wyjaśnia prof. Moniuszko.

Niektórzy lekarze, kwalifikując pacjentów do szczepienia przeciw COVID-19 również pytają o obecność alergii pokarmowych. Nie są one przeciwskazaniem do szczepienia, tylko informacją dla lekarza, który dla bezpieczeństwa może zatrzymać pacjenta na 30-minutową obserwację po szczepieniu.

Prof. Moniuszko podkreśla, że przypadki alergii na szczepionki przeciw COVID-19 zdarzają się bardzo rzadko i są odsetkiem promila. - Wystarczy porównać, z jaką częstotliwością występują reakcje alergiczne po podaniu antybiotyków albo bardzo popularnych leków przeciwbólowych, które na całym świecie i również w Polsce można kupić bez recepty. Otóż nawet licząc bardzo ostrożnie, alergie na te leki występują średnio u jednego na 100-200 pacjentów, czyli około tysiąc razy częściej niż po podaniu szczepionki - komentuje ekspert.

3. Infekcje przed szczepieniem

Inną ważną informacją, którą bezwzględnie trzeba przekazać lekarzowi to ewentualne oznaki infekcji. W ulotkach wszystkich szczepionek przeciw COVID-19 widnieje ostrzeżenie, że wysoka gorączka bądź inne ostre objawy infekcji stanowią przeciwskazanie do szczepienia.

- Ciężko określić ramy czasowe, kiedy po przejściu infekcji, można przyjąć szczepienie. Pacjent po prostu musi czuć się dobrze. Ostatecznie stan pacjenta ocenia lekarz, który sprawdza, czy nie ma oznak infekcji, jak gorączka lub powiększonych węzłów chłonnych - wyjaśnia dr Michał Domaszewski, lekarz rodzinny oraz autor bloga "Doktor Michał".

Jak podkreśla dr Domaszewski nie należy się martwić, że o czymś zapomnimy wspomnieć lekarzowi.

- Nic nie umknie naszej uwadze, ponieważ każdy pacjent przed otrzymaniem szczepienia musi uzupełnić dość szczegółową ankietę. W przypadku szczepionek przeciw COVID-19 taka ankieta zawiera prawie 20 pytań, w tym dotyczących infekcji i ewentualnych alergii - uspokaja lekarz rodzinny.

Zobacz także: Szczepionka przeciw COVID-19. Novavax to preparat inny niż wszystkie. Dr Rzymski: bardzo obiecująca

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.